Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

— Գալիս են։

Պահակախմբի պետը բոլորովին գլուխը կորցրեց և Շվեյկի վրա գոռաց, որ ձայնը կտրի։ Սակայն ողջույնի աղմուկն աճում էր սարից գլորվող ձնագնդի պես։ Ժանդարմները հրելով ետ էին մղում բազմությունը և պահակախմբի համար ճանապարհ բացում։ Իսկ բազմությունը շարունակում էր «նազդար» բղավել և գլխարկները թափահարել։

Դա իսկական ցույց էր։ Կայարանի դիմաց գտնվող հյուրանոցի լուսամուտներից ինչ-որ տիկիններ թափահարում էին թաշկինակներն ու բղավում․

― Heil!

Բազմության մեջ «նազդար»-ին խառնվեցին «heil» բացականչությունները։ Մի ինչ-որ էնտուզիաստի, որն այդ հանգամանքից օգտվելով բացականչեց. «Nieder mit»^[55] ոտք գցեցին և ոտնահարեցին դիտմամբ սարքված հրմշտոցի մեջ։

— Գալի՜ս են,— էլեկտրական հոսանքի պես անցնում էր բազմության միջով և գնում ավելի ու ավելի հեռուն։

Երթը մոտենում էր։ Շվեյկը պահակախմբի սվինների արանքից ձեռքը թափահարելով՝ սիրալիր ողջունում էր բազմությանը։ Հոժարականը լուրջ դեմքով պատիվ էր տալիս։

Նրանք մտան կայարան և մոտեցան արդեն պատրաստ կանգնած զինվորական գնացքին։ Հրաձգային գնդի նվագախումբը քիչ էր մնում նրանց դիմավորեր «Պահպանիր, տեր, թագավորին» հիմնը թնդացնելով, քանի որ կապելմեյստրն անսպասելի ցույցից իրեն կորցրել էր։ Բարեբախտաբար, հենց այդ ժամանակ իր սև կոտելոկով վրա հասավ Յոթերորդ հեծյալ դիվիզիայի օբերֆելդկուրատ պատեր Լացինան և սկսեց կարգ հաստատել։

Նրա այդտեղ ընկնելու պատմությունը շատ պարզ էր։

Պատեր Լացինան, բոլոր սպայական ճաշարանների այդ պատուհասը, անկուշտ որկրամոլն ու հարբեցողը, դրանից մի օր առաջ եկել էր Բուդեյովիցի և պատահմունքի բերումով մասնակից դարձել մեկնող գնդի սպաների փոքրիկ բանկետին։ Տասը մարդու չափ խմելուց և ուտելուց հետո, նա ավելի կամ պակաս հարբած վիճակում մտել էր սպայական խոհանոցը՝ խոհարարներից ճաշերի մնացորդներ մուրալու։ Այնտեղ կլլել էր մի քանի աման սոուս ու կնեդլիկ և կատվի պես լափլիզել բոլոր ոսկորները։ Մառանում վրա պրծնելով ռոմին, լակել էր փսխելու աստիճան, ապա վերստին գնացել հրաժեշտի երեկույթին, ու նորից թունդ խմել։

Այդ գործում նա հարուստ փորձ ուներ, և Յոթերորդ հեծյալ դիվիզիայի սպաները միշտ ստիպված էին լինում նրա փոխարեն վճարել։

Հաջորդ օրն առավոտյան նրա խելքին փչել էր կարգ հաստատել գնդի առաջին էշելոններն ուղարկելու ժամանակ։ Այդ նպատակով նա հետ ու առաջ էր նետվում զորաշարերի երկայնքով և կայարանում այնպիսի բուռն եռանդ ցուցաբերում, որ էշելոնների ուղարկումը ղեկավարող սպաները նրանից փախել ու թաքնվել էին կայարանապետի գրասենյակում։

Նա կայարանի առաջ հայտնվեց ճիշտ ժամանակին, հենց այն պահին, երբ կապելմեյստերը արդեն ձեռքը շարժում էր, որ նշան տար սկսելու «Պահպանիր, տեր, թագավորին» հիմնը։

― Halt^[56],— գոռաց օբեր-ֆելդկուրատը, նրա ձեռքից խլելով դիրիժյորական փայտիկը։— Դեռ շուտ է։ Ես նշան կանեմ։ Իսկ հիմա ruht!^[57] Ես հիմա կգամ։

Դրանից հետո նա գնաց կայարան, սկսեց վազել պահակախմբի հետևից և «halt» գոռալով կանգնեցրեց խումբը։

— Այդ ո՞ւր,― խստորեն հարցրեց նա կապրալին, որն արդեն բոլորովին գլուխը կորցրել էր և չգիտեր ինչ աներ։

Նրա փոխարեն բարեհոգաբար պատասխանեց Շվեյկը․

— Մեզ տանում են Բրուկ, պարոն օբեր-ֆելդկուրատ։ Եթե ուզում եք, կարող եք մեզ հետ մեկնել։

— Եվ կմեկնեմ,— հայտարարեց պատեր Լացինան և, շրջվելով դեպի ուղեկցորդները, գոռաց.— Ո՞վ է ասում, որ ես չեմ կարող մեկնել, Vorwärts! Marsch!^[58]։

Հայտնվելով կալանավորական վագոնում, օբեր-ֆելդկուրատը պառկեց նստարանի վրա, իսկ բարեսիրտ Շվեյկը հանեց իր շինելն ու դրեց պատեր Լացինայի գլխի տակ։

Հոժարականը դիմելով վախեցած կապրալին՝ կիսաձայն ասաց․

— Օբեր-ֆելդկուրատների նկատմամբ պետք է հոգատար լինել։

Հարմար տեղավորվելով նստարանի վրա, պատեր Լացինան սկսեց բացատրել.

— Սունկի ռագույի մեջ ինչքան շատ սունկ գցեն, պարոնայք այնքան համեղ կլինի։ Բայց, նախքան այդ, անպայման անհրաժեշտ է սունկը սոխի հետ տապակել և միայն դրանից հետո մեջը դափնետերև ու սոխ գցել։

— Բայց դուք արդեն բարեհաճեցեք սոխն ավելի շուտ գցել,— մեջ մտավ հոժարականը։

Այդ խոսքի վրա կապրալը հոժարականին նայեց մի վհատալից հայացքով, քանի որ նրա համար պատեր Լացինան, որքան էլ որ հարբած, այնուամենայնիվ պետ էր։

Կապրալի վիճակն իսկապես հուսահատական էր։

— Պարոն օբեր-ֆելդկուրատն անկասկած իրավացի է,— քահանային պաշտպանեց Շվեյկը։— Սոխն ինչքան շատ լինի, այնքան լավ։ Պակոմերժիցիում ապրող մի գարեջրագործ գարեջրի մեջ միշտ սոխ էր գցում, որովհետև, ասում են, սոխը ծարավ է առաջացնում։ Առհասարակ սոխը շատ օգտակար բան է։ Չիբանի վրա էլ խաշած սոխ են դնում։

Պատեր Լացինան շարունակում էր քրթմնջալ, ինչպես քնի մեջ.

— Ամեն ինչ կախված է արմատիքից, այն բանից, թե ինչպիսի և ինչքան արմատիք կգցվի մեջը։ Բայց հարկավոր է չափից շատ չպղպեղել, չը․․․— նա խոսում էր ավելի ու ավելի կամաց,— չմեխակել, չլիմոնել, չարմատիքել, չմուսկա…

Նա խոսքը չավարտեց և քնեց, խռմփացնելով և մեջընդմեջ շվացնելով։

Կապրալը քարացածի պես հայացքը սևեռեց նրա վրա։ Ուղեկցորդները կամացուկ ծիծաղում էին։

— Շուտ չի արթնանա,— ասաց Շվեյկը։— Լա՛վ է կոնծել։ Կապրալը, վախեցած, ձեռքը թափ տվեց նրա վրա, որ լռի։

― Ի՞նչ է որ,— շարունակեց Շվեյկը,— թունդ հարբած է, և ուրիշ ոչինչ։ Եվ դեռ կապիտանի աստիճա՜ն ունի։ Այդ ֆելդկուրատների համար, ինչ աստիճան էլ որ նրանք ունենա, կարծես աստծու կողմից այդպես է սահմանված, ամեն առիթով խմում են խելքները կորցնելու չափ։ Ես ծառայում էի ֆելդկուրատ Կացի մոտ, որը կարող էր իր սեփական քիթն էլ խմել։ Նա հո միայն այսպիսի բաներ չէր անում։ Ես և նա խմեցինք մասնատուփը, և երևի տեր աստծուն էլ կխմեինք, եթե մեզ դրա դիմաց մի քոռ գրոշ տային։