Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

— Ճաշ տրվելու է միայն Վիեննայում, պարոն օբեր-ֆելդկուրատ,— մեջ մտավ կապրալը։

— Ուրեմն այդ դո՞ւք եք շինելը դրել գլխիս տակ,— դիմեց պատերը Շվեյկին։—— Շատ շնորհակալ եմ։

— Ինձ շնորհակալություն հայտնելու կարիք չկա,— պատասխանեց Շվեյկը։— Ես վարվել եմ այնպես, ինչպես պետք է վարվի ամեն մի զինվոր, երբ տեսնում է, որ պետի գլխի տակ բան չկա և որ նա… էն իք է։ Ամեն մի զինվոր պետք է հարգի իր պետին, նույնիսկ եթե պետը մի քիչ էն իք է։ Ես ֆելդկուրատներին ծառայելու մեծ փորձ ունեմ, քանի որ ֆելդկուրատ Օտտո Կացի մոտ սպասյակ եմ եղել։ Ուրախ ու սրտաբաց մարդիկ են ֆելդկուրատները։

Օբեր-ֆելդկուրատը, խումարից դեմոկրատիզմով համակված, մի սիգարետ հանեց ու մեկնեց Շվեյկին․

— Ծխի՛ր։ Ասում են, դու իմ պատճառով պետք է զեկույցին ներկայանաս,— դիմեց նա կապրալին։― Ոչինչ, եղբայր, մի վախենար։ Ես քեզ կազատեմ։ Քեզ բան չի պատահի։ Իսկ քեզ,— ասաց նա Շվեյկին,― ես հետս կտանեմ, դու ինձ մոտ կապրես ինչպես Քրիստոսի թևի տակ։

Օբեր-ֆելդկուրատին համակեց մեծահոգության մի նոր նոպա, և նա սկսեց բոլորին ամեն տեսակ լավ-լավ բաներ խոստանալ։ Խոստացավ հոժարականի համար շոկոլադ գնել, ուղեկցորդների համար՝ ռոմ, կապրալին խոստացավ տեղափոխել 7-րդ հեծյալ դիվիզիայի շտաբի լուսանկարչական բաժինը, և բոլորին հավատացնում էր, թե նրանց ազատել կտա և երբեք ոչ մեկին չի մոռանա։ Եվ այդ ժամանակ էլ սկսեց իր ծխախոտատուփի սիգարետներով հյուրասիրել ոչ միայն Շվեյկին, այլև մյուսներին, հայտարարելով, թե բոլոր կալանավորներին թույլ է տալիս ձխել, և խոստացավ հոգալ, որ նրանց բոլորի պատժաժամկետը կրճատվի և որ նրանք նորից զինվորական նորմալ կյանքի անցնեն։

— Ես չեմ ուզում, որ դուք ինձ վատությամբ հիշեք,— ասաց նա։— Ես ծանոթություններ շատ ունեմ, և չեմ թողնի, որ դուք կորչեք։ Առհասարակ դուք ինձ վրա կարգին, աստվածահաճո մարդկանց տպավորություն եք գործում։ Եթե նույնիսկ մեղանչել եք, ապա ձեր մեղքերի համար պատժվում եք և, ինչպես տեսնում եմ, պատրաստակամորեն ու անտրտունջ կրում եք աստծո ուղարկած փորձությունները։

— Ինչի՞ համար եք դուք պատժի ենթարկվել,— դիմեց նա Շվեյկին։

— Աստված պատժեց,— բարեպաշտորեն պատասխանեց Շվեյկը,— իր պատժի համար զենք դարձնելով մեր գնդային զեկույցը, պարոն օբեր-ֆելդկուրատ, որին ներկայացա այն բանի համար, որ ինձնից անկախ պատճառով ուշ էի հասել գունդ։

— Աստված անսահմանորեն ողորմած է ու արդար,— հանդիսավորապես ասաց օբեր-ֆելդկուրատը։— Նա գիտե, թե ո՛ւմ է պատժում, քանզի հենց դրանով մեզ ցույց է տալիս իր կանխատեսությունն ու ամենակարողությունը։ Իսկ դուք ինչի՞ համար եք նստած, հոժարական։

— Ամենաողորմած աստված հաճեցավ ի վերուստ ինձ ոևմատիզմ առաքել, և այդ պատճառով ես ամբարտավանացել էի,— պատասխանեց հոժարականը։— Պատիժս կրելուց հետո ինձ ուղարկելու էն գնդի խոհանոցը։

— Աստծո արածը բարի է,— պաթոսով բարբաջեց պատերը, խոհանոցի անուն լսելով։— Կարգին մարդը խոհանոցումն էլ կարող է առաջ գնալ։ Ինտելիգենտ մարդկանց պետք է գործի դնել հենց խոհանոցում՝ բազմատեսակ կոմբինացիաներ ստեղծելու համար, քանզի բանը եփելը չէ, այլ այն, որ մարդ ամեն ինչ, օրինակ, համեմունքներն ու նման բաները սիրով կոմբինացնի։ Վերցնենք, օրինակ, եփահյութերը։ Ինպելիգենտ մարդը սոխից եփահյութեր պատրաստելիս ամենից առաջ կվերցնի ամեն տեսակ համեմունքներ, յուղով կկարմրացնի, ապա մեջը արմատիք, պղպեղ, անգլիական պղպեղ, մի քիչ մուսկատ ու զենջեֆիլ կգցի։ Իսկ սովորական, հասարակ խոհարարը սոխը կեփի ջրով, հետո մեջը տավարի ճարպով տապակած ալյուր կլցնի, և վերջ։ Ես կցանկանայի ձեզ սպայական խոհանոցում տեսնել։ Անկուլտուրական մարդուն կարելի է հանդուրժել կենցաղում կամ որևէ սովորական զբաղմունքի մեջ, բայց խոհարարական արվեստի մեջ դա իրեն անմիջապես զգալ կտա։ Երեկ երեկո Բուդեյովիցիում, սպայական ժողովարանում մեզ, ի միջի այլոց, մադերայով պատրաստած երիկամներ մատուցեցին։ Ով կարողացել էր այդպիսի խորտիկ պատրաստել (թող աստված թողություն տա նրա բոլոր մեղքերին), կուլտուրական մարդ է բառիս բուն իմաստով։ Ի դեպ, այնտեղի սպայական խոհանոցում ծառայում է Սկուտչայից եկած մի ուսուցիչ։ Իսկ մադերայով պատրաստած երիկամ ես մի անգամ կերել եմ Վաթսունչորսերորդ պահեստային գնդի սպայական ճաշարանում։ Մեջն ինչքան ասեք չաման էին լցրել, մի խոսքով, այնպես էին եփել, ինչպես մի հասարակ պանդոկում։ Իսկ ո՞վ էր եփել։ Հարց է ծագում, ի՞նչ էր եղել նրանց խոհարարը պատերազմից առաջ։ Կալվածքի տավարա՛ծ։

Ֆելդկուրատը մի պահ լռեց, ապա անցավ Հին և Նոր կտակարաններում խոհարարական արվեստին վերաբերող հիշատակությունների քննությանը, նշելով, որ այն ժամանակներում մեծ ուշադրություն են դարձրել ժամասացությունից և եկեղեցական տոներից հետո համեղ խորտիկներ պատրաստելու գործի վրա։ Հետո նա առաջարկեց մի բան երգել, և Շվեյկը սիրով, բայց, ինչպես միշտ, ոչ տեղին, զլեց.

Գալիս է Մարիան

Գոդոնինայից.

Նրա հետևից,

Գինին թևի տակ

Գնում է արագ,

Վազում անհամբեր

Մի դմբո տերտեր։

Բայց օբեր-ֆելդկուրատը բոլորովին չբարկացավ։

— Եթե մեր ձեռքի տակ մի քիչ ռոմ լիներ, գինու կարիք չէր զգացվի,— ասաց նա բարյացակամորեն ժպտալով,— իսկ ինչ վերաբերվում է Մարիային, ապա մենք առանց նրա էլ յոլա կգնանք։ Դրանք մարդուս միայն մեղքի տակ կգցեն։

Կապրալը ձեռքը տարավ շինելի գրպանը և, զգուշաբար, ռոմի մի տափաշիշ հանեց։

— Համարձակվում եմ առաջարկել, պարոն օբեր-ֆելդկուրատ,— կապրալի ձայնից երևում էր, թե այդ զոհողությունը որքան ծանր է նրա համար,— վիրավորական չհամարեք…

― Չեմ համարի, աղավնյա՛կս,— պատասխանեց օբեր-ֆելդկուրատը, և նրա ձայնի մեջ ուրախ նոտաներ հնչեցին։— Խմում եմ և մաղթում, որ հաջողությամբ տեղ հասնենք։