Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

— Վերադարձի ճանապարհին նա մեռավ, թողնելով միայն նամակներ։

Տեսնելով Շվեյկին, նա, ըստ երևույթին, նրան ինչ-որ չսիրած մարդու տեղ դրեց և սկսեց որովայնախոս անվանել։

Շվեյկը մոտեցավ Վանեկին, որը նույնպես խմած էր, բայց, համենայն դեպս, բարեհամբույր էր և սիրալիր։

— Պարոն ավագ գրագիր,— զեկուցեց նրան Շվեյկը,— անմիջապես գնացեք պահեստ և պահածո ստացեք։ Այնտեղ դասակապետ Ֆուքսը տասը զինվորներով ձեզ է սպասում։ Ինչքան ոտքներումդ ուժ կա, վազքով մա՛րշ։ Պարոն օբեբ-լեյտենանտն արդեն երկու անգամ հեռախոսել է։

Վանեկը սկսեց ծիծաղել.

— Մանկիկս, ես ապո՞ւշ եմ, ինչ է։ Չէ՞ որ դրա համար ստիպված պիտի լինեի ինքս ինձ հայհոյել, հրեշտակս։ Դեռ ժամանակ շատ կա։ Հո հետևներիցս չեն ընկել, անգի՛նս։ Նախ և առաջ պարոն Լուկաշն այնքան երթային վաշտեր ճանապարհի, որքան ես, և նոր միայն խոսի։ Երևի այն ժամանակ իր «վազքով մարշ»-ով ոչ-ոքի իզուր չի անհանգստացնի։ Գնդի գրասենյակում ես արդեն հրաման ստացա, որ վաղը մեկնում ենք, որ հարկավոր է եղած-չեղածը հավաքել և անհապաղ գնալ ճանապարհի համար պարեն ստանալու։ Իսկ ի՞նչ ես կարծում, ես ի՞նչ արի։ Շատ հանգիստ մտա այստեղ քառորդ լիտր գինի խմելու։ Ես հանգիստ նստած եմ այստեղ, և թող ամեն ինչ իր ճանապարհով գնա։ Պահածոն կմնա պահածո, պարենը՝ պարեն։ Ես պահեստի տեղն ավելի լավ գիտեմ, քան պարոն օբեր-լեյտենանտը, և հասկանում եմ, թե ինչ են խոսում գնդապետի մոտ՝ ավագ սպաների խորհրդակցություններում։ Չէ՞ որ պարոն գնդապետին միայն թվում է, թե պահեստում պահածո կա։ Մեր գնդի պահեստը երբեք պահածոյի պաշար չի ունեցել, և մենք դեպքից-դեպք պահածո ճարել ենք բրիգադում կամ փոխարինաբար վերցրել մոտակա գնդերից։ Հենց միայն Բենեշովյան գնդին երեք հարյուր տուփ պարտք ենք։ Հա՜, հա՜։ Թող նրանք իրենց խորհրդակցություններում խոսեն ինչ խելքներին կփչի։ Ո՞ւր ես շտապում։ Չէ՞ որ, միևնույն է, երբ մերոնք գնան պահեստ, կապտենարմուսը նրանց պիտի ասի, թե խելքները թռցրել են։ Ոչ մի երթային վաշտ ճանապարհի համար պահածո չի ստացել։ Ճիշտ չե՞մ ասում, քարթո՛ւ կարտոֆիլ,— դիմեց նա շտաբի գրագրին։

Շտաբի գրագիրը հավանաբար նիրհում էր կամ սպիտակ ջերմախտի նոպայով էր բռնվել, այնպես որ պատասխանեց.

— Նա քայլում էր բաց հովանոցը գլխին բռնած։

— Ավելի լավ կլինի,— շարունակեց ավագ գրագիը Վանեկը,— այդ ամենը բանի տեղ չդնել։ Եթե այսօր գնդի գրասենյակում ասել են, թե վաղը մեկնում ենք, ապա երեխան էլ չի հավատա։ Մի՞թե կարող ենք մեկնել առանց վագոնների։ Իմ ներկայությամբ զանգահարեցին կայարան։ Այնտեղ ոչ մի ազատ վագոն չկա։ Կրկնվում է ճիշտ նույնը, ինչ պատահեց վերջին երթային վաշտին։ Այն ժամանակ մենք երկու օր կայարանում նստել ու սպասում էինք, որ մեկնումեկը մեզ խղճա և մեզ համար գնացք ուղարկի։ Իսկ հետո չգիտեինք, թե ուր ենք գնում։ Նույնիսկ ինքր գնդապետը չգիտեր։ Արդեն ամբողջ Հունգարիան անցել էինք, և դեռ ոչ ոք չգիտեր՝ Սերբիա՞ ենք գնալու թե Ռուսաստան։ Ամեն մի կայարանից ուղիղ հեռախոսագծով խոսում էինք դիվիզիայի շտաբի հետ։ Իսկ մենք պարզապես կարկատանի նման մի բան էինք։ Մեզ, վերջապես, կարեցին-կպցրին Դուկլայի մոտ գտնվող ինչ-որ տեղի։ Այնտեղ մեզ մի թունդ ջարդեցին, և մենք նորից գնացինք վերակազմավորվելու։ Հարկավոր է չշտապե՛լ։ Իր ժամանակին ամեն ինչ կպարզվի, իսկ առայժմ շտապելու կարիք չկա։ Jawohl, nochmal!^[101] Այստեղի գինին հիանալի է,— շարունակեց Վանեկը, չլսելով, թե ինչպես շտաբի գրագիրն ինքն իրեն քրթմնջում է.

— Glauben Sie mir, ich habe bisher wenig von meinem Leben gehabt! Ich wundere mich über diese Frage․^[102]

— Ինչո՞ւ իզուր անհանգստանամ երթային գումարտակի մեկնելու հարցով։ Առաջին երթային վաշտում, որի հետ ես գնում էի, ամեն ինչ պատրաստ էր ընդամենը երկու ժամ առաջ, և ամեն բան տեղը տեղին էր։ Մեր այն ժամանակվա երթային գումարտակի մյուս վաշտերը ճանապարհվելու համար ամբողջ երկու օր պատրաստվում էին, իսկ մեր վաշտի հրամանատար լեյտենանտ Պրշենոսիլը (մի այդպիսի ֆրանտ կար) մեզ ուղղակի ասաց, «Տղանե՛ր, մի շտապեք»։ Գնացքը մեկնելուց միայն մի ժամ առաջ սկսեցինք իրերը կապկպել։ Եվ ամեն ինչ լավ եղավ։ Ավելի լավ կլինի նստեք…

— Չեմ կարող,— հերոսական անձնուրացությամբ պատասխանեց քաջարի զինվոր Շվեյկը։— Պետք է գնամ գրասենյակ։ Մեկնումեկը կարող է զանգահարել։

— Դե լավ, գնացեք, անգի՛նս։ Միայն թե մեկընդմիշտ հիշեցեք, որ դա ձեր կողմից տգեղ բան է և որ իսկական հանձնակատարը երբեք չպետք է լինի այնտեղ, որտեղ նա հարկավոր է։ Երբեք ձեր պարտականություններն այդպես եռանդով մի կատարեք։ Հավատացեք, հոգյակս, չկա ավելի վատ բան, քան փութկոտ հանձնակատարը, որ վազվզում և ձեռ ու ոտ է ընկնում բոլորի փոխարեն։

Բայց Շվեյկն արդեն դռնից դուրս էր եկել և շտապում էր դեպի իր երթային գնդի գրասենյակը։

Վանեկը մենակ մնաց, քանզի բնավ չէր կարելի ասել, թե շտաբի գրագիրը նրան ընկերություն էր անում։ Վերջինս բոլորովին ներանձնացել էր և, գինու շիշը շոյելով, մերթ չեխերեն, մերթ գերմաներեն քրթմնջում էր այնպիսի զարմանալի բաներ, որ իրար հետ որևէ առնչություն չունեին․

— Ես շատ անգամ եմ անցել այս գյուղով, բայց ոչ մի գաղափար չունեի, որ նա աշխարհիս երեսին գոյություն ունի։ In einem halben Jahre habe ich meine Statsprüfung hinter mir und meinen Doktor gemacht։^[103] Ես ծեր հաշմանդամ դարձա։ Շնորհակալ եմ, Լյուսի։ Erscheinen sie in schön ausgestatteten Bänden^[104] գուցե ձեր մեջ մեկը կգտնվի, որը այդ բանը հիշում է։

Ավագ գրագիրը ձանձրույթից սկսեց ինչ-որ քայլերգ տկտկացնել, բայց ստիպված եղավ երկար ձանձրանալ. դուռը բացվեց և ներս մտավ սպայական խոհանոցի խոհարար Յուրայդան և փլվեց աթոռի վրա։