Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

— Դե՞ն ես գցելու այդ հավը թե ոչ, անասո՛ւն,— ծղրտաց պորուչիկ Լուկաշը, արձանագրությամբ հարվածելով Շվեյկի ձեռքին, որով նա բռնել էր հանգուցյալին։— Նայիր այս արձանագրությունը։ Տեսնում ես, սևով սպիտակի վրա գրված է․ «Սույնով ուղարկվում է հետևակ զինվոր Շվեյկ Իոզեֆը, համաձայն իր ցուցմունքների հիշյալ երթային վաշտի հանձնակատար, որը մեղադրվում է կողոպուտի մեջ»։ Իսկ հիմա դու, կողոպտի՛չ, նողկալի՛ արարած, ինձ պիտի ասես, թե․․․ Ո՛չ, ես մի օր քեզ կսպանեմ։ Հասկանո՞ւմ ես։ Դե պատասխանիր, ապո՛ւշ, ավազա՛կ, ինչպե՞ս խելքիդ փչեց այդպիսի բան անել։

— Համարձակվում եմ զեկուցել,— քաղաքավարի պատասխանեց Շվեյկը,— այստեղ մի թյուրիմացություն կա։ Երբ ինձ հաղորդեցին ձեր կարգադրությունը որևէ համեղ բան ճարելու կամ գնելու մասին, միտք արի, թե այդպիսի ի՞նչ ճարեմ։ Կայարանի շենքի հետևում երշիկից ու էշի չորացրած մսից բացի ոչինչ չկար։ Համարձակվում եմ զեկուցել, պարոն օբեր֊լեյտենանտ, ես ամեն ինչ ծանր ու թեթև արի։ Ռազմաճակատում պետք է որևէ շատ սննդարար բան ունենալ, այդ դեպքում ռազմական ձախորդություններին ավելի հեշտ է դիմանալ։ Ես ուզում էի ձեզ հորիզոնական ուրախություն պատճառել։ Եվ որոշեցի, պարոն օբեր-լեյտենանտ, ձեզ համար հավի սուպ պատրաստել։

— Հավի սո՜ւպ,— կրկնեց նրա հետևից պորուչիկը գլուխը բռնելով։

— Ճիշտ այդպես, պարոն օբեր-լեյտենանտ, հավի սուպ։ Ես գնել էի սոխ և հիսուն գրամ վերմիշել։ Ահա բոլորն այստեղ է, այս գրպանումս՝ սոխը, մյուսում՝ վերմիշելը։ Աղ ու բիբար մեր գրասենյակում կա։ Մնում էր միայն հավ գնել։ Գնացի, ուրեմն, կայարանի հետևի կողմը՝ Իշատարչա։ Դա, ճիշտն ասած, գյուղ է, բոլորովին քաղաքի նման չէ, չնայած որ առաջին փողոցում տախտակի վրա գրված է. «Քաղաք Իշատարչա»։ Անցա մի փողոց, որի տների առաջ պարտեզներ կային, անցա երկրորդ, երրորդ, չորրորդ, հինգերորդ, վեցերորդ, յոթերորդ, ութերորդ, իններորդ, տասներորդ, տասնմեկերորդ փողոցը, մինչև որ հասա տասներեքերորդ փողոցի ծայրը, որտեղ վերջին տնակից հետո մարգագետիններ են սկսվում։ Այդտեղ հավեր էին թափառում։ Մոտեցա ու ընտրեցի ամենամեծն ու ամենածանրը։ Բարեհաճեցեք նայել, պարոն օբեր-լեյտենանտ, ամբողջովին ճարպ է, շոշափելու կարիք էլ չկա, առաջին իսկ հայացքից երևում է, որ ինչպես հարկն է կուտ են տվել։ Բոլորի աչքի առաջ բռնում եմ հավը։ Նրանք հունգարերեն ինչ֊որ բան են գոռում, իսկ ես բռնել եմ հավի ոտքերից և չեխերեն ու հունգարերեն հարցնում եմ, թե դա ո՞ւմ հավն է, թե որ ուզում եմ գնել։ Հանկարծ, հենց այդ րոպեին, ծայրի տնակից հուրս վազեցին մի տղամարդ ու մի կին։ Գյուղացին սկսեց ինձ հայհոյել, սկզբում հունգարարեն, իսկ հետո գերմաներեն, թե ես օրը ցերեկով հավը գողացել եմ։ Ես նրան ասացի, որ վրաս չգոռա, որ ինձ ուղարկել են հավ գնելու, մի խոսքով՝ բացատրեցի, բանն ինչ է։ Իսկ հավը, որի ոտքերից բռնել էի, հանկարծ սկսեց թևերը թափահարել, իսկ քանի որ ես նրան պինդ չէի բռնել ձեռքս թափով դեպի վեր ձգեց և ցանկացավ թառել իր տիրոջ քթի վրա։ Իսկ նա սկսեց բղավել, թե իբր հավով խփել եմ իր ռեխին։ Իսկ այն կինը մի գլուխ բլբլացնում էր ու կանչում, «Ջո՛ւ֊ջո՛ւ-ջո՛ւ»։

Այդ ժամանակ ինչ֊որ ապուշներ, որ այդ բոլորից ոչինչ չէին հասկանում, կանչեցին հոնվեդների պարեկին, և ես ինքս առաջարկեցի գնալ կայարան՝ պարետային վարչություն, որպեսզի այնտեղ իմ անմեղությունը յուղի պես ջրի երես դուրս գա։ Բայց այնտեղ հերթապահող պարոն լեյտենանտի հետ լեզու գտնել չկարողացա, նույնիսկ այն բանից հետո, երբ նրան խնդրեցի ձեզնից իմանալ, թե արդյոք ճիշտ չէ՞, որ դուք ինձ ուղարկել եք որևէ համեղ բան գնելու։ Նա մինչև անգամ ինձ հայհոյեց, հրամայեց լեզուս ինձ քաշել, քանի որ, ասաց, առանց բացատրությունների էլ աչքերիցս երևում է, որ ինձ սպասում է ծառի մի պինդ ճյուղ և մի լավ պարան։ Երևի շա՛տ վատ տրամադրության մեջ էր, քանի որ այնտեղ հասավ, որ տաքացած վրա տվեց, թե այդպիսի հաստ ռեխ կարող է ունենալ միայն այն զինվորը, որ զբաղվում է թալանով ու գողությամբ։ Թե իբր կայարանի վրա շատ գանգատներ են ստացվում։ Թե հենց երեկ չէ մյուս օրը մոտերքում մի հնդկահավ է կորել։ Իսկ երբ նրան հիշեցրի, որ երեկ չէ մյուս օրը մենք գտնվում էինք Ռաբում, նա պատասխանեց, թե այդպիսի առարկություններն իր համար նշանակություն չունեն։ Եվ ինձ ուղարկեցին ձեզ մոտ։ Հա՛, այնտեղ մի եֆրեյտոր էլ, որին չէի նկատել, վրաս բղավեց, թե մի՞թե չգիտեմ ով է իմ առաջ կանգնած։ Պատասխանում եմ, թե նա եֆրեյտոր է, եթե նրան տեղափոխեին եգերների զորամասը, ապա կդառնար պարեկի պետ, իսկ հրետանու մեջ՝ օբեր-հրետաձիգ։

— Շվեյկ,— մի պահ հետո ասաց պորուչիկ Լուկաշը,— դուք այնքան ամեն տեսակ արկածներ ու ձախորդություններ եք ունեցել, այնքան, ինչպես դուք եք ասում, սխալներ ու սխալիկներ, որ այդ բոլոր անախորժություններից ձեզ կարող է փրկել միայն կախաղանը, կարեի մեջ զինվորական պատիվներով կախվելը։ Հասկանո՞ւմ եք։

— Ճիշտ այդպես, պարոն օբեր֊լեյտենանտ, այսպես կոչված փակ գումարտակի կարեն կազմվում է չորս և, բացառության կարգով, նաև երեք կամ հինգ վաշտից։ Արդյոք չէի՞ք հրամայի, պարոն օբեր-լեյտենանտ, հավի սուպի մեջ շատ վերմիշել գցել, որ ավելի թանձր լինի։

― Շվեյկ, հրամայում եմ անմիջապես չքվել ձեր հավի հետ, ապա թե ոչ գլխներովդ կտամ, ողորմելի՛ ապուշ։

— Ինչպես կհրամայեք, պարոն օբեր֊լեյտենանտ, միայն թե համարձակվում եմ զեկուցել, քեղակարոս չճարեցի, ոչ մի տեղ գազար էլ չկա։ Ես էլ մեջը կգցեմ կարտ․․․

Շվեյկը չհասցրեց «ոֆիլ»-ն էլ ասել, երբ հավի հետ միասին դուրս թռավ շտաբի վագոնից։ Պորուչիկ Լուկաշը մի շնչով մի գավաթ կոնյակ պարպեց։

Շտաբի վագոնի լուսամուտների տակից անցնելիս Շվեյկը ձեռքը դրեց հովարին և գնաց իր վագոնը։

* * *