Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

— Մեր գունդը, մայրիկ, Բուդեյովիցի, դեպի այդ պատերազմ ասածը։

— Մեղա՜ քեզ, տեր, ախր սխալ ես գնում, զինվոր ջան,— վախեցավ պառավը։— Էդպես որ գնաս, կյանքումդ տեղ չես հասնի։ Էս ճանապարհը Վրաժի միջով Կլատով է տանում։

— Եմ կարծում եմ, որ եթե մարդ խելք ունենա՝ Կլատովից էլ կհասնի Բուդեյովիցի,— հարգալից պատասխանեց Շվեյկը։— Ճիշտ է, քիչ ճանապարհ չէ, մանավանդ մի մարդու համար, որ ուզում է շուտ հասնել իր գունդը և վախենում է, որ հանկարծ, չնայած ժամանակին տեղ հասնելու իր բոլոր ջանքերին, գլխացավանքի մեջ ընկնի։

— Մեզ մոտ էլ մի էդպիսի անդադրում մարդ կար,— հառաչեց տատիկը։— Տոնիչեկ Մաշեկ էին ասում։ Պետք է Պլզեն գնար, աշխարհազորի։ Եղբորս աղջկան ազգական է գալիս։ Հա՛… Վեր կացավ, ուրեմն, գնաց։ Իսկ մի շաբաթ հետո ժանդարմներն արդեն նրան ման էին գալիս։ Դու մի ասի, չի հասել իր գունդը։ Իսկ մի շաբաթ հետո էլ երևաց մեզ մոտ։ Հասարակ, քաղաքացու շոր էր հագին։ «Արձակուրդ եմ եկել», ասում է։ Գյուղապետը գնաց ժանդարմներին կանչելու, իսկ դրանք տղին էդ արձակուրդից քարշ տվին տարան… Արդեն ֆրոնտից նամակ է գրել, թե վիրավոր է, մի ոտը չկա։

Պառավը կարեկցաբար նայեց Շվեյկին։

— Այ էն մեշում մի քիչ նստիր, զինվոր ջան, գնամ կարտոֆիլի ապուր բերեմ, ուտես տաքանաս։ Մեր խրճիթը էստեղից երևում է, ուղիղ մեշի հետևն է, աջ կողմը։ Ավելի լավ կլինի մեր գեղի միջով չանցնես, մեզ մոտ ժանդարմները շան պես հոտվտում են։ Մեշից ուղիղ գնա Մալչին։ Չիժովո չմտնես, զինվոր ջան, էնտեղի ժանդարմները կաշի քերթող են, դասալիք են ման գալիս։ Անտառով ուղիղ գնա Սեդլեց ու Գորաժդյովիցի։ Էնտեղի ժանդարմը լավն է, ուզածդ մարդուն կթողնի գեղի միջով անցնի։ Թուղթ-մուղթ ունե՞ս։

— Չունեմ, մայրիկ։

— Որ էդպես է, էնտեղ էլ մի գնա։ Ավելի լավ կլինի գնաս Ռադոմիշլ։ Միայն թե, տե՛ս հա, աշխատիր տեղ հասնես իրիկնադեմին, ժանդարմները պանդոկում կլինեն։ Էնտեղ Ֆլորիանի հետևի փողոցում մի տուն կա, ցածի մասը կապույտ ներկած։ Կհարցնես տան տիրոջը՝ Մելիխարկին։ Ախպերս է։ Ինձանից նրան շատ բարով կանես, նա էլ քեզ կասի, թե ոնց գնաս էդ Բուդեյովիցի ասածը։

Շվեյկն անտառակում պառավի ճաշին սպասեց կես ժամից ավելի, իսկ երբ տաքացավ կարտոֆիլի ապուրով, որ պառավը բերել էր բարձի մեջ փաթաթած կճուճով, որպեսզի ճանապարհին չսառչեր, խեղճ կինը իր կապոցից հանեց մի կտոր բոքոն ու ճարպ, խոթեց Շվեյկի գրպանները, խաչակնքեց նրան ու ասաց, թե ինքը Բոլդեյովիցիում երկու թոռ ունի։ Ապա մի անգամ էլ նրան հանգամանորեն բացատրեց, թե նա ո՛ր գյուղերի միջով պիտի անցնի և ո՛ր գյուղերը շրջանցի։ Ի վերջո կոֆտայի գրպանից մի կրոն հանեց ու տվեց Շվեյկին, որպեսզի նա Մալչինում, իր համար ճանապարհի օղի առնի, քանի որ մինչև Ռադոմիշլ բավական ճանապարհ կա։

Պառավի խորհրդի համաձայն, Շվեյկը, Չիժովա չմտնելով, դիմեց դեպի Ռադոմիշլ, դեպի արևելք, մտածելով, որ աշխարհի ամեն մի կողմից կարող է Բոլդեյովիցի հասնել։

Մալչինից Շվեյկին ուղեկցում էր մի ծեր հարմոնահար, որին նա գտել էր պանդոկում, երբ Ռադոմիշլի երկար ճանապարհի համար օղի էր գնում։

Հարմոնիստը Շվեյկին դասալիքի տեղ էր դրել և նրան խորհուրդ էր տալիս իր հետ գնալ Գորաժդյովիցի, քանի որ այնտեղ,— ասում էր նա,— ապրում է իր աղջիկը, որի ամուսինն էլ դասալիք է։ Երևում էր, որ հարմոնահարը Մալչինում չափից ավելի էր կոնծել։

— Արդեն երկու ամիս է մարդուն թաքցնում է ախոռում, քեզ էլ կթաքցնի,— համոզում էր նա Շվեյկին։— Ձեզ համար կնստեք այնտեղ մինչև պատերազմի վերջը։ Երկուսով որ լինեք, չեք ձանձրանա։

Բայց երբ Շվեյկը քաղաքավարի մերժեց այդ առաջարկը, հարմոնահարը սաստիկ զայրացավ, ճանապարհը թեքեց դեպի ձախ, դեպի դաշտերը, Շվեյկին սպառնալով, թե գնում է նրան մատնելու ժանդարմներին։

Իրիկնադեմին Շվեյկը հասավ Ռադոմիշլ և Ֆլորիանի հետևի Դոլեյշի փողոցում գտավ տնատեր Մելիխարկին, որի վրա ոչ մի ներգործություն չունեցավ այն բարևը, որ նա բերել էր Վրաժում ապրող նրա քրոջից։ Մելիխարկը շարունակ պահանջում էր, որ Շվեյկը ներկայացնի իր փաստաթղթերը։ Դա մի ակնհայտորեն կանխակարծ մարդ էր։ Մի գլուխ խոսում էր ինչ-որ ավազակների, թափառաշրջիկների ու գողերի մասին, որ վխտում են ամբողջ Պիսեկի շրջանում։

— Փախչում են զինվորական ծառայությունից։ Կռվել չեն ուզում, դրա համար էլ թափառում են ամբողջ շրջանում և ինչ տեսնում թռցնում են,— արտահայտիչ տոնով ասում էր նա, նայելով Շվեյկի աչքերին։— Իսկ նրանցից ամեն մեկն այնպես անմեղ է ձևանում, որ կարծես մինչև հինգն էլ հաշվել չգիտի… Դե, իհարկե, ճիշտ խոսքը դուր չի գա,— ավելացրեց նա, տեսնելով որ Շվեյկը նստած տեղից վեր է կենում։— Մարդու խիղճը որ մաքուր լինի, տեղում նստած կմնա ու իր փաստաթղթերը ցույց կտա։ Իսկ եթե խիղճը մաքուր չի…

— Մնաք բարով, պապիկ…

— Գնաք բարով։ Գնացեք հիմար մարդ գտեք․․․

Երբ Շվեյկը մութն ընկնելիս դուրս եկավ, պապիկը դեռ շարունակում էր մրթմրթալ.

— Իբր թե գնում է Բուդեյովիցի, իր գունդը։ Իբր թե Թաբորից է գալիս։ Իսկ, արի ու տես, խաբեբան նախ գնում է Գորաժդյովիցի և հետո միայն Պիսեկ։ Դա հո շուրջերկրյա ճանապարհորդություն է։

Շվեյկը նորից քայլեց ամբողջ գիշերն անընդհատ, մինչև որ Պուտիմի մոտ դաշտում մի ծղոտի դեզ գտավ։ Նա ծղոտը բացեց-փռեց իր համար և հանկարծ կողքին մի ձայն լսեց.

— Ո՞ր գնդից ես, ո՞ւր ես գնում։

— Իննսունմեկերորդ։ Գնում եմ Բոլդեյովիցի։

— Իսկ ի՞նչ ունես այնտեղ։

— Օբեր-լեյտենանտս այնտեղ է։

Ծիծաղ պոռթկաց։ Բայց ծիծաղում էր ոչ թե մեկ, այլ մեկեն երեք մարդ։