Карельская баня: обряды, верования, народная медицина и духи-хозяева

Enne vahnas muga i… Kelle sie toici midä rodih, kibei ga on kylymoahine da on… Mugai mennäh. Enne moahizekse sanottih: kylymoahine on. A sit prosken’n’oa pyydämäh käydih häi enne da kai, kylyh prosken’n’oa. Ga sezo sit lugietah: “Kylynizändät dai moan, moaizändät, dai kivimoanizändät, dai tulimoanizändät!” Net kai sie prosken’n’oa pakitah, stobi: “Ota icces hyvyt, da anna minun pahuut”, da nenga lugietah, sanotah sie. Minä olen boabolois kuulluh. Prosken’n’oa pyvvetäh ga annetah sie palkoikse sie, enne sanottiin pikoi vähäine ga vienoa andoa pidi. Hot’ sorminahkane: sorminahkazel vienoa, segu händy: täs sinul palkakse. No… Se on bolezni.

В старину так и… У кого там порой что случалось, болезнь, дак есть “банная земляная” да есть… Так и идут. Раньше “земляной” называли: “банная земляная” есть. Тогда прощения просить ходили да все, в баню прощения. И там говорят: “Хозяева бани, и земли земляные хозяева, и каменистой земли хозяева, и огненной земли хозяева!” У всех их прощения просят, чтобы: “Возьми свое хорошее, отдай мое плохое!”, так там говорят, приговаривают. Я от бабушек слышала. Прощения просят дак дают там плату, раньше говорили: чуть-чуть, но вина надо дать. Хоть наперсток. Хоть наперсток, наперстком вина, это как бы ему: вот тебе оплата. Ну… Это болезнь.

ФА 3024/86.

Зап. Степанова А.С., в 1987 г. в д. Колатсельга от Ивановой Марии Афанасьевны, 1923 г.р., д. Сигозеро Олонецкого р-на

Оспа

Vietih kaikkie parempua sillä, mi oli ruvessa. Kun vietih sillä, ni sitä ru-pie kucuttih, sitä tautie, siitä vielä syömäh, jotta: “Ospicca Ivanovna, tule syömäh!” Jotta helpomalla pitäis sitä tautihista. Ensi kun tuotih sillä läsijällä ruoka, ni ensimäksi sitä jotta: “Ole hyvä, Ospicca Ivanovna, ta tule syömäh. Ta helpota ta ole, auta tätä läsijuä”. Siitä sillä läsijällä annettih syvvä.

Все самое лучшее приносили тому, кто болел оспой. Когда приносили ему, то эту Оспу приглашали, эту болезнь, кушать. «Оспичча Ивановна, приходи кушать!» Чтобы легче обходилась с этим больным. Сразу, как приносили этому больному еду, то в первую очередь: «Будь добра,

Оспичча Ивановна, да приходи кушать. Да будь добрее к этому больному, помогай». А потом давали эту еду больному.

ФА 2555/34.

Зап. Ремшуева Р. П. в п. Калевала в 1979 г. от Лесонен Анастасии Андреевны, 1910 г.р., д. Вокнаволок.

Родимчик

– A olet go kuulluh rodimcik?

– Olen kuulluh, dai minul sih poigu kuoli. Vuozi seicei kuudu. Tyttö, tyttö kuoli, tyttö kuoli.

– Mi se on?

– Rodimcikku on, kaikkis ristikanzois proiiu, joga toizes kolmeh vuodes-sah. Se on hyvä ku kolmeh vuodessa proiiu. Voibi moates proiie. A ku rah-vastu on necis, händy nähtah, min enämbi rahvastu rodiu nägemäh händy, što handy rubieu tabailemah, sit jo händy jo rubieu poftorimah poaksumbah. A se pidäy peitteä, nikel sanuu ei. Mis kohtoa häi ollou magoamas, minu-toa kaksi-kolme-viizi sie, sit kulakkaizet kienittäy nenga, silmät azettau, sinistyy – ei pie koskie, ni za što ei pie koskie. A suonpeäl pidäy kuolin suopaikkaine panna. Da ristu loadii “Ämin! Ämin! Sv’atii Boozei, sv’atii krepkii, sv’atii bessmertnii, pomilyi nas.” Nimi kuolin sanuu, mi se oli nimi kuolin – häi kuoli, i bolezni kuoli. “Sv’atii Boozei, sv’atii krepkii, sv’atii bessmertnii, pomilyi nas,” – kolme ristoa loadii lapsel. I lapsi kattoa pim-iembäh kohtah, stobi olis pimei. Pimei, eigo ken kävelis. Häi min magoas, magoas suutkat – ei trevoozii, iče kuni häi ei nouze, ei go syömäh, eigo juumah. Ei sih kuole, peäzöy. A gu kuolendakse ollou, kuolou. Ei lekahuttoa lastu. Pyhkimel, kaco, syödih häi, pyhkimel katettih. Ei pesty, ihan syödypy-hkin. Libo midätah kirikön, on häi riizu papin, midätahto kirikön. A sit gu lapsi tostah, sit alahpäi gu pokoiniekal net sovat ottoa, täh alahpäi ottoa gu pokoiniekal. I net viijä liekkumattoman kiven oal. Kus ei kivi lieku – sinne panna. Lapsen sovat, lapsi pidäy jaksattoa i sil kohtie, lapsi magoau, tostah, alasti gu pokoiniekan jaksatit, sovat otit i sen veit liekkumattoman kiven oal. Libo viijah, pohjattomat lammit ollah häi, pienet lammit, nikunne ojoa ei lähte. Silmylammit sanottih, silmylammit, ei oja kunne lähte. Sih lammih, kiven panit, upolit: “Kui tämä uppou, muga tämä bolezni upokkah, enäm-bi poftorikkah älgäh hänes.” I nikel nimidä ei sanuu, stobi ei moa tiedäs. I nimi, niken tiedäs. Tiedäs vai ken nägi i vs’o. Se vai pidäy boleznie nikel ei sanella, eigo boTniccah… Da vie moamal käskietah istuu, suunpeal istu-ukseh. PäTTähal perziel lapsen suun peal. Sit enämhi vs’o. Kaikkies paras olis se. PalTahal perziel istuukseh suun peal, kodvaine, ei häi sie. “Tämä kai vastoa, peästeä, muga sinul kai pahat vastakkah, kaikkis pahois peästäk-käh.” Moamu, kaco, sai, moamu dolzen ristie kai boleznit, niken ei muu, vaikku moamu se voibi.

– А слышали о родимчике?

– Слышали, да у меня самой от него сын умер. Год и семь месяцев. Девочка, девочка умерла, девочка умерла.

– Что это?