Лета трывожных дажджоў

* * *

Чужыя згублены шляхі,

Пайшлі, нібы вада ў сухі,
Пустыняй спражаны пясок;
Свае — заваламі гадоў —
Сцяжынцы кволай, без слядоў,
Ляглі на горла — папярок.

* * *

З глыбінь сусвету да мяне

Прыходзіць гэта слова,
Дзе ўсё былое прамільгне,
Як сутнасці аснова,
Дзе ўсё, што будзе праз вякі,
Перад вачыма стане,
І незнаёмы дзень з рукі
Узлятае як пытанне...
Усё зліецца ў слове тым,—
І хто мяне ўратуе
Ад несмяротнай нематы,
Як бачу зорку тую?
Я ўсім гатоў ахвяраваць,
У вечнасці пытаю:
Як слова тое мне назваць? —
Адзін сусвет і знае...

НОЧ НАД ТОМІКАМ МАРЫНЫ ЦВЯТАЕВАЙ

На душу цяжкай цемрай абрынуты,

Лёд на ўсходзе неба адтайвае,
Нібы верш, пракрычаны Марынаю,—

О зямля мая, зорка расстайная,

Адлятаючы, забяры мяне,
Не пакінь з той заклятаю тайнаю —
З той лясною, траўнай, звярынаю,
Пракрычанай з пятлі Марынаю,
Не пачутай i растаптанаю...

Адступіся, мой Змей Гарынавіч,

Дай прайсці, дзе зоркі злятаюцца
З лёсам — д'ябальскай віктарынаю...

О планета, грэшная тайнаю...

Світае...
Святая...
Цвятаева...

* * *

Штодня паміраць на шпагах радкоў

Правінцыяльным акторам
І ўваскрасаць на заборах вякоў
Надпісамі рыфматвораў,
Бяздомна плыць у бяздумны флінт
На трыумфальнай мачце
Ці з перфакарт квантаваць лабірынт,—
Я не змагу... Прабачце...
Не быць і смычком пры лірычнай струне
І одапісцам сезонным...
Бо зараз не сэрца ў грудзях у мяне —
Чарнобыля зона.

АДНАСТАЙНАСЦЬ

Быт — ён упарты, як бык,

Ілбом у сцяну ўвапрэцца,—
Глядзіш, і застыў, і абвык,
І некуды болей падзецца.

А маеш чатыры сцяны,

То можаш мяняць раз за разам,
І пойдуць штомесяц яны
Па крузе, як месяца фазы...

Паўзе аднастайнасці воз,

Уласным гарбом прыдбаны:
На службе ёсць бос, і дома ёсць бос,
І трэці — з блакітным экранам.

Ні спрэчак былых — хто лявей, хто правей,

Ні слёз, ні эмоцый адмоўных.
І ўжо галасісты былы салавей
Спявае табе галаслоўна.

Прачнецца душа,— як сабака, праз глуш

На пятую квадру галосіць.
А месяц нязменна, як верны муж,—
То лысы, то раганосец...

* * *

Смерць не бывае завочнай

І ананімнай таксама,—
Прыходзіць штодня і штоночы
Па адрасе, без тэлеграмы.

Прыходзіць яна раптоўна,

Прыходзіць пакутна і доўга.
Мы ўсе сустрэцца гатовы —
Вось толькі калі, невядома.

І ў тым паратунак... А сёння

Мы самі дзень назначаем —
То «грыбам», то «парасонам»
Мы воблік яе велічаем.

Разлічана ўсё, і антэны

У абдымках трымаюць нервовых
І нас, як акцёраў на сцэне,
І думкі пашы, і словы...

Аб тым, што стрэслася ўчора,

Каму ты раскажаш, камп'ютэр,
Калі ў нішто ператворыш
І пас, і смерць, і пакуты...

У позірку мутным дысплея

Перамогам якім адбівацда,
Калі на руінах датлее
Апошняя з цывілізацый...

І плёнам якім выхваляцца,

Якім трыумфам свяціцца,
Апошняе будзе вар'яцтва —
Апошняя з інквізіцый.

Жахнуцца вякі-панятыя,

Як заўтра згараць шляхі ў
І паміраць будуць тыя,
Хто сёння не нарадзіўся.

* * *

зор даспелых

дагараюць
гронкі
Млечным Шляхам
адлятае
журавоў касмічных
клін
нібы кнігу вечнасці
старонку за старонкай
смерць гартае
векі дамавін

сейбіт-бог

бяднейшы
і намнога
бога
неспатольнага жніўца
поўныя сусекі
зерня злога
і дарога
без пачатку
і канца

толькі крык мой быў

нібыта крылы
і ўзнімаў
над тым жніўём мяне
каб пабачыць мог я
ж. што магілы
той хто нарадзіўся
не міне

ХАТА

На шляхах апошніх сустрэч

Ідзе — за плячыма з ношкаю

Свет пусты, не топлена печ,

І вокны забіты дошкамі.

ПАХАВАННЕ

З роты,

той пяхотнай,
той смяротнай,
Моўчкі адыходзяць па адным.
І плыве над шляхам незваротным
Сівізна, як аблачынак дым,—

Тых?

не васільковых —
выбуховых,
Тых,
парахавых,
як смерці ўздых...

Аблачынак —

песень жаўруковых
Як ратунак:
мёртвым ад жывых.

ВЕРА

Дзе вы, песні жніўныя?

Хто вас адвячоркамі
Панясе над ніваю?..

...Дрэмле выспа чорная...

Крыж да крыжа горнецца,

Ды не ступіць кроку...
А над ёю — горасны
Камень адзінокі.

Дзе другі — не ведала

І не будзе ведаць
Дзеўкай аўдавелая
Песенніца Вера.

Дзесьці ён у Прусіі,

А яна ў магіле...
Замуж не прымусілі
І не ўгаварылі —

Ні сваты, ні маці —

Колькі ні стараліся...
Звекавала ў хаце
Птушкаю параненай...

А было, а помніцца —

Песні жніўным вечарам,
Што ішлі над поўняю
Па сцяжынцы Верынай.

Ой, дадому, жнейкі,

Бо заспее раніца...
...На грудок маленькі
Неба апіраецца...

Дзе вы, песні жніўныя?

Адышла апошняя...
Лісцейка тужлівае —
Палявою поштаю...

Ды сівы равеснік

Той далёкай песні
Іншым разам збочыць,
Як ніхто не сочыць.

Скажа нерасталае,

Быццам абыякава:
— Дзеўкай адспявала —
Бабаю адплакала...

АГОНІЯ ЛІСТАПАДУ

Спіць душа, і думак алавяных

Воз на голях восеньскіх заграз...
Дзе вы, лёгкай радасці паляны,
І якое сонца грэе вас?

За якім схаваўся даляглядам

Сумны клін апошніх журавоў?
Паглядзець памкнуся — а прысады
Голлем шлегануць: «Ідзі дамоў...»

Голы вецер свісне: — Ты не вельмі

Давярайся восені ў жыцці:
Хоць і ўсё дазволена — ды нельга,
Хоць адкрыта ўсё — ды не ўзляціш...

Воля тут, як спелая рабіна:

Хустка ёсць, ды нечага абуць,—
Не ўцячы ад налеці драздзінай:
Кроплі-ягады крывавыя дзяўбуць...

Абмакрэлым, незямным цяжарам

Цягнуць хмары шэрую нуду...
Хутка ўдараць белыя пажары,
Полымем сцюдзёным загудуць...

Я ЗА TOE…

Калі спрэчкі заходзяць,

Які будзе заўтрашні дзень,
Я кажу пры пагодзе:
— Такі, як у добрых людзей.

Я за тое, каб жыў у хаце

Хлебны водар і душы лячыў,
Каб спявала над люлькаю маці,
А не роў транзістар-айчым...

Каб уласныя дзеці

Зналі ў твар уласных бацькоў,
Каб у нас, а не дзесьці
Судзілі пажадлівых халасцякоў.

Каб і духам, не толькі целам,

Мы ў спорце майстрамі былі,
Каб унук мой не бег звар'яцела
Забіваць галы за рублі...

Я за тое, каб сорам,

Нарэшце, даняў гандляроў,
Каб не плакалі хорам,
Што ўчора жылі — будзь здароў!..

Каб прыроду і чалавека

Не раздвойваў прагрэсу клін,
Каб да вусця, вольныя, рэкі,
А не ўверх, пад канвоем, цяклі.

Каб ад холаду май не бегаў

Пазычаць у снежня кажух,
А каб Новы год быў ca снегам
І ад нудных дажджоў не глух.

Я за тое, каб вораг

З пацалункамі заўтра не лез,—
Хай ён там застаецца — ва ўчора:
Злая сіла — на цёмны лес...

І каб дзверы замкоў не зналі,

А замкі не шукалі дзвярэй,
Каб мы ўсе хоць крышачку сталі,
Хоць на кроплю, шчырэй і дабрэй.

АЭРАМАТЬІЎ

Самалёт убірае шасі —

Ногі ў круглых, гумовых красоўках.
Турбінная сіла, нясі
Да сфер недасяжна высокіх...

Як бог, як сусвету ўладар —

Любуюся ў ілюмінатар:
То вёска праскоча між хмар
І ўсцяж баразны — араты,

То працы людское гады,

Цывілізацый гены,
Спрасованыя ў гарады,
Мільгнуць пад крылом імгненна,—

Ляціць і ляціць шар зямны...

І там недзе я — маленькі —
Далёка, яшчэ да вайны,
Валюся, збіваю каленкі —

Але ў захапленні бягу

За самалётам па лузе...
І ніяк дагнаць не магу,
І ніколі назад не вярнуся...

* * *

Фантазій бог і помыслаў высокіх

Спусціўся з неба, а лясы далі
Развагі сілу і гаючым сокам
Маёй душы крыніцу налілі.

З палёў жытнёвых — шырыня, i воля,

І хлебадайнай працы неспакой,
З лугоў — касьбы вясёлае раздолле,
А з песняю — сустрэўся над ракой...

Тады скажыце мне: з якой нагоды

Мяне хрысцілі тут валадаром?
Я сын, я сэнс, я дух жывы прыроды.
Астатняе — вучонасці сіндром.

* * *

Плылі, плылі гусанькі

Ціхаю вадою,
Чарадою гусценькай,
Гукаючы долю.

З песенькай чаротнаю

Бегла над затокай
Курачка балотная
Юнаю літоўкай —

Доўгія i стрункія

Стракацелі ножкі,
Мох-вядун карункамі
Высцілаў дарожкі..,

Бегла-падлятала,

Як па сухадоле,
Бегла-падрастала,
Карацеў падолік.

Гуска-беларуска,

Ліцвінка-чарацінка —
У вачах дзічынка,
У нагах чарцінка...

Вы куды схаваліся,

Вы куды сплылі ўсе?..
...Моўчкі ў шэрай далечы
Цень ракі імгліўся...

І пятак збіты,

За рубель нажыты,

З веліччу пыхлівай

Ехаў, нібы з мліва,—
Па дарозе пыльнай
На сухой кабыле...

* * *

Дзеці сонца, вады і зямлі...

Што мы ў спадчыну ваша ўзялі:

Цеплыню, каб усіх абагрэць?

Глыбіню, каб душой не мялець?

Хлебадайнасць, каб шчодрымі быць

І галодных усіх накарміць?..

Дзеці сонца, вады і зямлі...

Вашы мы, а да вас ці дайшлі?..