Лісты

Адносна далейшых доследаў. Пры тым, што мы так кепска ведаем сваю гісторыю, тэмаў надта ж многа. Думаю, што Вам варта было б пераходзіць на іншую тэматыку. Калі браць з таго, што Вы найлепш ведаеце, можа лепей узяць на бліжэйшыя гады тэму Нясвіж — Слуцак як культурныя цэнтры: архівы, бібліятэкі, нумізматычныя зборы, карціны, друкарня і г.д. Гэта тэма ня толькі для нас, але амаль для ўсяго культурнага свету. Пару дзён назад я пачаў корпацца на той сваёй паліцы, на якой польская літаратура. Там знаходзіцца стос кніг (улічваючы гадавыя справаздачы) Таварыства прыяцеляў навук у Вільні. Калісь збіраў гэтыя матэрыялы, бо меў намер напісаць пра Таварыства калі ня кнігу (яно вартае гэтага), дык хоць добры артыкул. Архіў Таварыства (100 тыс. адзінак), бібліятэка і асабліва друкаваная прадукцыя — гэта таксама частка нашай гісторыі. Можа возьмеце? Урэшце, крыніцазнаўства. З гэтага наогул усё і пачынаецца. Калісь у прысутнасці Петрыкава ў Бірылы спрабаваў угаварыць, што ў Мінску патрэбна або археаграфічная камісія, або сектар, які б спецыяльна займаўся толькі гэтым. У тых спецыялістаў гэтая думка не знайшла ніякага водгуку, але яна будзе ўздымацца яшчэ і яшчэ, бо без гэтага нельга ісці далей. У першую чаргу важна нават можа не археаграфія, але архівістыка ў тым сэнсе, што неабходна зрабіць улік матэрыялаў па гісторыі Беларусі — дзе яны знаходзяцца і чаго вартыя. Пакуль я знаходжуся тут і працую ў сектары крыніцазнаўства, маю магчымасць падтрымаць гэтыя тэмы, калі ў тым будзе неабходнасць.

Адпачываў больш чым 3 месяцы, а прыехаўшы зноў лёг. Наперадзе зіма, а каб скончыць кнігу пра летапісы, трэба ехаць у Ленінград і г.д.

Улашчык

ЁЗАСУ ТУМЯЛІСУ

24 октября 1980 г.

Дорогой Юозас Матович.

Спасибо за книги. Такие издания любопытно время от време­ни просто перелистать, чтобы почувствовать другую эпоху.

Кроме того, у меня к Вам просьба. В Белоруссии (да, впро­чем, в одной ли Белоруссии) полным ходом идёт волна пе­реименований. Переназывают улицы, города, городки, сёла, местечки и пр. Меняют названия и у тех пунктов, у кото­рых происходили большие события. После выхода перевода Хроники Быховца я поехал в Клецк — хотелось посмотреть на реку Лань и Красный Став, где разгромили татарскую армию. Когда спросил у туземцев — где тут Красный Став, то они уди­вились: о Ставе знают сейчас только старые люди. Сейчас это уже не Став, а Витим. Витим! Да ведь это река в Якутии. Кто в Клецке стосковался по Якутии и почему Красный Став ока­зался плох?

Недавно деревню Могильно, у которой согласно легенде Рынгольт разгромил коалицию русских и татар, переименова­ли в Нёман. Работник Института истории Лыч, сам уроженец Могильно, сопротивлялся изо всех сил, но какое-то начальство (мелкое, местное) выступило с ходатайством в Верховный Совет о переименовании, что и было сделано. Теперь меня просили обратиться (если у Вас есть возможность) к Гришкявичусу, что­бы тот просил Полякова (председателя Президиума Верховного Совета БССР) вернуть деревне её историческое название. Если у Вас окажется возможность, сделайте это. Может, что-либо и получится. О Койданове, так давно утерявшем своё историче­ское имя, не стоит и говорить.

Почти 4 месяца был в отпуске. Если бы лето было похоже на что доброе, то, возможно, сильно бы окреп, а так всё лили дожди. Сейчас не успел вернуться на работу, как заболел опять. Но зато солёных грибов у меня целое ведро. Приезжайте.

АРСЕНЮ ЛІСУ

24 кастрычніка 1980 г.

Дарагі Арсень Сяргеевіч.

У свой час размаўляў з Іванам Іванавічам [Антановічам]. Ён сказаў, што пра маю кнігу будзе гаворка тут якраз у гэтыя дні. Калі яна сапраўды адбудзецца, то, можа, і можна чакаць якогась выніку, але гэта хісткая аснова. Папера была б куды лепей, але ж яе няма. Што тычыцца "грамат", то І.І. сказаў, што гэта справа цяжкая і што звесткі пра яе будуць перадавацца праз Законнікава. Майце гэта на ўвазе і пытайце. Ганна Леанідаўна абяцала прыслаць Вам першыя выпускі, думаю, што яна гэта ўжо зрабіла.

Ехаўшы сюды, успамінаў музей пры інстытуце і думаў, што там шмат чаго яшчэ не стае з таго, што бьшо ў звычайнай сялянскай хаце на маёй памяці.

Здаецца, казаў, што няма гантарэзнага варштата (можа, ён завецца інакш), няма начыння для вырабу скур, для віцця вяровак. Звыш таго, не бачу таўкача, якім таўклі скаціне вараную бульбу, няма сякача, якім секлі сырую бульбу, бручку, рэпу і г. д. Няма ні пугі, ні бізуна. Даўно хацеў — калі б дастаць тро­ха пянькі, то звіў бы пугу (кручкаваную) сам, а можа, і бізун у 8 столак. Не бачыў казельчыка, якім вілі з пянькі ніці, з якіх пасля "спускалі" вужышча. Не памятаю, ці ёсць поўны на­бор начыння, якое павінна было стаяць у качаргешніку. Між іншым, пра ўсё гэта я сказаў у сваёй кнізе.

Так хвацка адпачыўшы, прыехаўшы сюды, захварэў. Нішто вялікае, але не выходжу з памяшкання, і галава часам толькі што не трэскаецца. А мне ж трэба было скора ехаць у Ленінград, каб скончыць кнігу пра летапісы. Думаў быць, покуль не пачнецца слота.

Улашчык.

ГЕНАДЗЮ КАХАНОЎСКАМУ

15 сакавіка 1980 г.

Генадзь Аляксандравіч.