╤нспектар зраб╕╝ апошнюю зацяжку ╕ павольна расцёр недакурак аб паверхню шклянога стол╕ка. Ад юклы ╕ водара╝ ён пачува╝ся трошк╕ млява.
- Чума на гэты горад, - па╝тары╝ ╤нспектар ╕, зраб╕╝шы над сабой выс╕лак, выбра╝ся з ванны.
Загарну╝шыся ╝ ручн╕к, ён рушы╝ да вешалк╕-стойк╕, на якой в╕села яго чорная ╝н╕форма Шпега ╕ з╕мовы шынель са срэбным╕ нашы╝кам╕.
Гарадская турма знаходз╕лася праз адну вул╕цу ад гасц╕н╕цы, у якой спын╕╝ся ╤нспектар. Начальн╕к турмы, несамав╕ты чалавечак з парадзелым╕ бясколерным╕ валасам╕, выбег насустрач ╤нспектару ╕ сагну╝ся ╝ па╝паклоне, чакаючы распараджэння╝.
- Кольк╕ ╝ вас зняволеных, акрамя мяцежн╕ка? - спыта╝ ╤нспектар на семгальскай мове.
╤нспектар ненав╕дзе╝ гэту варварскую гаворку. Пасля кожнай фразы, выма╝ленай па-семгальску, яму хацелася прапаласкаць рот вадой. Але чым далей ад стал╕цы, тым горш тутэйшыя валодал╕ Высокай Мовай, ╕ ╤нспектар змушаны бы╝ перайсц╕ на звыклы ╕м дыялект.
- Трое, Ваша Благароддзе, - адказа╝ начальн╕к турмы, - Двое за няплату падатка╝, адз╕н падазраецца ╝ махлярстве. Ён прадава╝ гараджанам высушаныя хвасты вадзяных пацуко╝. Здробненыя ╝ парашок ╕ змяшаныя з в╕нным воцатам, яны н╕быта дапамагаюць пры мужчынскай...
- Гэтыя падрабязнасц╕ мяне не ц╕кавяць, - абарва╝ яго ╤нспектар.
Начальн╕к турмы спалохана падц╕сну╝ вусны.
- Дзе затрыманы?
Начальн╕к турмы зам╕тус╕╝ся.
- У дапроснай, Ваша Благароддзе. Дазвольце суправадз╕ць Вас...
У дапроснай, цесным пакойчыку з маленьк╕м закрачаным акенцам пад самай столлю, панава╝ па╝змрок. З мэбл╕ тут было пара крэсла╝, вузкая лава ╕ стол, на як╕м стаяла карб╕давая лямпа. Падчас допыта╝ рэзкае, асляпляльнае святло лямпы нак╕ро╝вал╕ ╝ твар затрыманым, каб зламаць ╕х супрац╕╝ ╕ ╝нушыць пачуццё бездапаможнасц╕. Ля дзвярэй засты╝ па стойцы 'зважай' узброены жа╝нер-рамеец.
Палонны мяцежн╕к сядзе╝ на лаве, н╕зка сх╕л╕╝шы галаву ╕ ╝пёршыся далоням╕ ╝ кален╕. На ╕м была паношаная футравая куртка, в╕давочна з чужога пляча, ╕ вайсковыя чарав╕к╕, ужо добра стаптаныя. Звычайны выгляд для мяцежн╕ка. Абадранцы, не могуць нават пашыць сабе прыстойную ун╕форму, падума╝ ╤нспектар. ╤ ╝зброены хто чым. Некаторыя лезуць у бой ледзь не з рагац╕нам╕, як тыя дз╕куны, што жыл╕ на Кантыненце да Года Усёспалення, кал╕ верыць хран╕стам. На што наогул яны разл╕чваюць, гэтыя па╝станцы? Думаюць, што напалохаюць А╝густу дубальто╝кам╕? На╕╝ныя... ╤нспектар паглядзе╝ на стол, на як╕м был╕ раскладзены канф╕скаваныя ╝ палоннага рэчы: пара шнурко╝ (знял╕ з чарав╕ко╝), скураны рамень, армейск╕ нож, в╕нто╝ка, ╕...
- Ц╕кава, - прагавары╝ ╤нспектар ╕ ╝казальным пальцам правай рук╕, зацягнутай у скураную пальчатку, падчап╕╝ са стала тонк╕ срэбны ланцужок.
На канцы ланцужка пагойдвалася маленькая шкляная капсула. У так╕х капсулах звычайна захо╝ваюць атропас. Гэты смяротны яд выкарысто╝вае тольк╕ служба бяспек╕, шараговым грамадзянам ён, як прав╕ла, недаступны.
- Адкуль гэта ╝ цябе? - спыта╝ ╤нспектар па-рамейску.
Ма╝чанне. Не зразуме╝, ц╕ што? Пэ╝на, з нейкай глухмен╕, там аж дагэтуль мовы ╤мперы╕ амаль не ведаюць.
- Я пытаюся, капсулу дзе ╝зя╝, в╕сельн╕к? - па╝тары╝ ён, перайшо╝шы на семгальскую.
- Гэта было пры затрыманым, Ваша Благароддзе, - умяша╝ся начальн╕к турмы. - Ён страля╝ па жа╝нерах, зац╕сну╝шы капсулу ╝ зубах. Гэта, мус╕ць, новы звычай у мяцежн╕ка╝ - трымаць пры сабе капсулы з атропасам, каб, значыцца, не здавацца ╝ палон жывым╕...
- Падарунак каханай, - сказа╝ палонны, не падн╕маючы галавы.
- Блазнуеш? Дарма.
╤нспектар скрыв╕╝ вусны ва ╝смешцы ╕ акуратна пакла╝ капсулу на стол.
- ╤мя? - спыта╝ ён.
- Злыдзень, - адказа╝ палонны, па-ранейшаму, як здалося ╤нспектару, гледзячы ╝ падлогу.
╤нспектар шумна ╝здыхну╝ ╕ пацёр пераноссе кончыкам╕ пальца╝.
- Мяркую, што гэты адказ недакладны. Паспрабуем яшчэ раз.
╤нспектар падышо╝ да палонага ╕, ухап╕╝шы яго за валасы, ╕рвану╝ уверх.
- ╤мя! - ра╝ну╝ ╕нспектар, ╕ раптам адх╕сну╝ся.
На яго ╝тароп╕╝ся застылы, безжыццёвы твар з дзвюма пустым╕ западз╕нам╕ замест вачэй. ╤нспектар паспе╝ разгледзець сплюшчаныя павек╕ ╕ бялясыя шнары каля пераносся, потым ён рэфлекторна адвё╝ поз╕рк. Юсц╕н Варда за╝сёды адчува╝ натуральную аг╕ду да калек ╕ юродз╕вых. Валога паступ╕╝, канечне ж, подла, нават не папярэдз╕╝шы ╤нспектара, каго менав╕та яму прыйдзецца дапытваць. Шчур бялявы. У свой час ╤нспектар ледзь не пада╝ рапарт аб адста╝цы, даведа╝шыся, што Алех Валога прызначаны на пасаду начальн╕ка службы бяспек╕ Прав╕нцы╕. Тубылец, грамадзян╕н другой катэгоры╕. Н╕кчэмнасць, выскачка ╕ ненав╕сн╕к рамейца╝. Кал╕-небудзь Юсц╕н Варда ╝сётк╕ выкажа Валогу ╝сё, што пра яго думае. А потым ён к╕не заяву аб адста╝цы проста ╝ яго пацучыную ф╕з╕яном╕ю... Валога, аднак, зараз бы╝ далёка, таму ╤нспектар абрыну╝ свой гне╝ на начальн╕ка турмы.
- Чаму не папярэдз╕л╕?! - заро╝ ён, пераходзячы на мову ╤мперы╕.
- Але...Ваша Благароддзе... - залапата╝ начальн╕к турмы. Мовай ╤мперы╕ ён валода╝ надзвычай дрэнна, ╕ цяпер пакутл╕ва моршчы╝ лоб, спрабуючы падабраць словы.