Нататкі пра Шэрлака Холмса (зборнік)

Ты першым сказаў мне, што ў доме нехта пасяліўся. Я мусіла дачакацца раніцы, але не магла заснуць ад узрушанасці і ўрэшце выслізнула з дома, ведаючы, як цяжка цябе пабудзіць. Але ты ўбачыў, як я выходжу, і гэта быў пачатак майго галаўнога болю. На наступны дзень ты міласэрна прыняў маю таямніцу і высакародна ўтрымаўся ад высвятлення. Аднак праз тры дні нянька з дзіцем ледзь паспелі ўцячы праз заднія дзверы, калі ты кінуўся ў пярэднія. Цяпер урэшце ты ведаеш усё, і я хачу спытаць цябе: што цяпер будзе з намі, маёй дачкой і мной?

Яна сціснула кулакі і чакала адказу.

Прайшлі доўгія дзесяць хвілін, пакуль Грант Манро не парушыў цішыню, і калі адказ прагучаў, гэта былі акурат тыя словы, які мне было прыемней за ўсё пачуць. Ён падняў на рукі дзяўчынку, пацалаваў і затым, усё яшчэ трымаючы яе, падаў другую руку жонцы і павярнуўся да дзвярэй.

– Лепей нам абмеркаваць усё дома, – сказаў ён. – Эфі, я не вельмі добры чалавек, але, магчыма, лепшы, чым ты пра мяне думала.

Холмс і я прайшлі за імі следам пра вуліцы, і мой сябар таргануў мяне за рукаво, каб мы адышлі.

– Я думаю, – сказаў ён, – ад нас будзе больш карысці ў Лондане, чым у Норберы.

Больш ён не прамовіў ні слова да позняй ночы, калі, запаліўшы свечку, павярнуўся, каб ісці ў сваю спальню.

– Ўотсан, – сказаў ён, – калі аднойчы вы ўбачыце, што я раблюся надта самаўпэўненым або працую менш старанна, калі ласка, проста шапніце мне: «Норберы», – і я буду вам моцна абавязаны.

Пераклала Алена Пятровіч

Біржавы клерк

Неўзабаве пасля жаніцьбы я прыдбаў доктарскую практыку ў Падынгтане. Стары доктар Фаркар, што прадаў мне яе, калісьці меў шыкоўную кліентуру, аднак яго пахілы век і спецыфіка такой немачы, як харэя*, на якую ён пакутаваў, істотна прарэдзілі кола яго пацыентаў. Людзі не без падставаў кіруюцца прынцыпам, паводле якога чалавек, што ацаляе іншых, і сам мусіць быць здаровым, і крыва паглядаюць на доктара, чыю ўласную хваробу не бяруць ягоныя ж лекі. Так што чым больш слабеў мой папярэднік, тым больш занепадала яго практыка, і калі я купіў яе, замест ранейшых тысячы двухсот яна давала ад сілы трыста фунтаў штогоду. Я, аднак, спадзяваўся на сваю маладосць ды імпэт і быў перакананы, што за якія пару-тройку гадоў кабінет расквітнее з былой сілай.

Тры месяцы пасля пакупкі практыкі я працаваў з ранку да ночы і амаль не бачыўся з маім сябрам Шэрлакам Холмсам, бо не меў часу наведвацца на Бэйкер-стрыт, а ён рэдка выбіраўся куды-кольвек, калі гэтага не вымагалі яго дэтэктыўныя інтарэсы. Таму я вельмі здзівіўся, калі адным чэрвеньскім ранкам, седзячы пасля сняданку з выпускам «Брытанскага медыцынскага часопіса»*, я пачуў спачатку званок у дзверы, а потым высокі рыпучы голас майго таварыша і яго энергічныя крокі.

– Ах, дарагі мой Ўотсан, – сказаў ён, уваходзячы, – як я рады вас бачыць! Спадзяюся, місіс Ўотсан цалкам акрыяла пасля лёгкіх нязручнасцяў, прынесеных ёй мітуснёй вакол «знаку чатырох»*.

– Дзякуй, мы абое ў парадку, – сказаў я, прыязна рукаючыся з Холмсам.

– Спадзяюся таксама, – працягнуў той, уладкоўваючыся ў крэсле-гушкалцы, – што лекарскія турботы не да канца засланілі тую заўзятасць, з якой вы зазвычай прымалі нашыя дэдуктыўныя галаваломкі.

– Наадварот, – адказаў я, – толькі ўчора ўвечары я праглядаў свае старыя нататкі. Я нават пачаў складаць рэестр нашых былых дасягненняў.

– Трэба верыць, вы не лічыце сваю калекцыю давершанай?

– Ні ў якім разе. Новыя прыгоды – маё самае гарачае жаданне.

– Напрыклад, сёння?

– А чаму б не сёння?

– І, напрыклад, у Бірмінгеме?

– Чаму б не, калі вам так хочацца!

– А як жа пацыенты?

– Я падмяняю суседа, калі таму трэба з’ехаць. Ён заўсёды гатовы адплаціць мне тым жа.

– Ха! Вось і слаўна! – сказаў Холмс, адкідваючыся на крэсле і прыцэльна разглядаючы мяне прымружанымі вачыма. – Бачу, апошнім часам вам нездаровілася. Летнія прастуды – яшчэ тая прыкрасць.

– І сапраўды: на мінулым тыдні мяне на тры дні зваліла з ног тэмпература. Аднак я думаў, што падбаў, каб ад яе не засталося ні следу.

– Так і ёсць. Выглядаеце вы як ніколі здаровым.

– Але як вы здагадаліся пра хваробу?

– Дарагі дружа, вы ж ведаеце мае метады.

– Дэдукцыя, значыцца?

– Зразумела.

– І што ж мяне выдала?

– Вашыя пантофлі.

Я зірнуў на лакаваныя пантофлі, у якія быў абуты.

– Але як… – пачаў быў я, але Холмс адказаў на маё пытанне, перш чым я паспеў задаць яго:

– Вы купілі гэтыя пантофлі нядаўна, – сказаў ён, – не больш як месяц таму. Падэшвы, якія вы цяпер мне дэманструеце, злёгку абвугліліся. Спачатку я падумаў, што вы іх прамачылі, і яны падгарэлі, сушачыся. Але на пад’ёме ступы красуецца маленькі круглы цэтлік з крамы. Вільгаць бы размачыла яго. Значыць, вы сядзелі, выцягнуўшы ногі да каміна, чаго б ніколі не зрабілі нават у такі дажджлівы чэрвень, як гэты, калі б былі ў добрым здароўі.

Пасля тлумачэнняў Холмса ўсё здавалася надзвычай простым. Ён прачытаў гэтую думку па маім твары і горка ўсміхнуўся.

– Баюся, я збіваю сабе цану, калі тлумачу ход сваіх думак, – сказаў ён. – Высновы без тлумачэнняў уражваюць значна болей. Дык што, вы гатовыя выправіцца ў Бірмінгем?