Нататкі пра Шэрлака Холмса (зборнік)

Спярша я падумаў, што, магчыма, была нейкая інтрыжка паміж гэтай маладой лэдзі і палкоўнікам, у якой апошні прызнаўся жонцы. Гэта магло патлумачыць і вяртанне ў гневе, і заявы паненкі, што нічога не адбылося. Спалучалася яно і са словамі, якія потым падслухалі служкі. Але там згадваўся Давід, і прывязанасць палкоўніка да жонкі таксама сведчыць супраць гэтай версіі, не кажучы ўжо пра трагічнае ўмяшанне трэцяга чалавека, магчыма, абсалютна не звязанае з тым, што адбывалася дагэтуль. У выніку напружаных роздумаў я мусіў адпрэчыць версію раману паміж палкоўнікам і міс Морысан, хоць яшчэ больш пераканаўся ў тым, што маладая лэдзі можа ведаць прычыну нянавісці місіс Барклі да ўласнага мужа. Таму, само сабою, я зайшоў да міс М., патлумачыў ёй, што абсалютна дакладна ведаю пра яе абазнанасць у справе, і пераканаў, што яе сяброўка місіс Барклі можа аказацца на лаве падсудных пад пагрозай пакарання смерцю, калі справа не праясніцца.

Міс Морысан – бязважкая, як эфір, істота з сарамлівымі вачыма і светлымі валасамі, але, па маіх назіраннях, зусім не абдзеленая праніклівасцю і цвярозым розумам. Выслухаўшы, яна задумалася, а потым павярнула да мяне азораны рашучасцю тварык. Тыраду, якую яна мне выдала, я для вашай зручнасці працытую ў скарочаным выглядзе:

– Я дала слова сяброўцы, што не раскажу пра гэта ніводнай жывой душы, а слова ёсць слова, – сказала яна. – Але раз я магу дапамагчы зняць з яе ўсе гэтыя жахлівыя абвінавачанні ў час, калі вусны гаротнай скавала пячатка хваробы, то, думаю, слова можна парушыць. Я раскажу вам усю праўду пра тое, што адбылося ў панядзелак вечарам.

Мы вярталіся з царквы на Ўот-стрыт прыкладна ў восем пятнаццаць. Нашая дарога пралягала па Хадсанстрыт – ціхай, хоць гэта і праезд. На ёй гарыць толькі адзін ліхтар, над левым ходнікам, і калі мы выйшлі на яго святло, я пабачыла мужчыну з жахліва крывою спінай, які ішоў нам насустрач з нейкай скрынкай за плячыма. Гэта быў наўсуцэль скалечаны чалавек – яго галава вісела ніжэй за плечы, а калені былі выкручаныя. Калі мы праміналі яго, ён ускінуў галаву і паглядзеў на нас, ліхтар асвятліў яго твар. Раптам ён спыніўся і ўскрыкнуў голасам, ад якога ў мяне пайшлі дрыжыкі: «Божа, гэта ж Нэнсі!»

Місіс Барклі пабялела як смерць і ўпала б, калі б страшнае стварэнне не падхапіла яе. Я збіралася паклікаць паліцыю, але місіс Барклі, да майго здзіўлення, вельмі прыязна загаварыла з незнаёмцам.

– Я трыццаць гадоў лічыла цябе мёртвым, Генры, – сказала яна з трымценнем у голасе.

– Дык я і быў, – адказаў ён, і ягоны тон ледзяніў жылы. На яго цёмным, страшным твары злавесна міргалі вочы, цяпер я бачу іх у кашмарах. Яго валасы і бакенбарды былі пабітыя сівізною, а твар скукожаны і зморшчаны, нібы высахлы яблык.

– Калі ласка, абганіце нас, – сказала мне місіс Барклі, – я хачу абмяняцца парай словаў з гэтым чалавекам. Вам няма чаго баяцца.

Яна спрабавала выглядаць упэўнена, але твар яе ўсё яшчэ быў белы, як у нябожчыцы, і яна ледзьве магла гаварыць – так у яе трэсліся вусны.

Я зрабіла так, як яна папрасіла, і яны размаўлялі некалькі хвілінаў. Потым місіс Барклі падышла да мяне, вочы яе палалі, а гаротны калека стаяў пад ліхтаром, размахваючы ў паветры кулакамі, нібы яго калаціла ад ятры. Місіс Барклі не прамовіла ні слова да майго парога. І толькі тады яна ўзяла мяне за руку і ўзмалілася, каб я маўчала пра тое, што адбылося.

– Гэта мой стары знаёмы, які вярнуўся з таго свету, – сказала яна.

Калі я паабяцала ёй, што буду нямая як рыба, яна пацалавала мяне, і з таго часу мы не бачыліся. Ну вось, гэта ўся гісторыя, і калі я і ўтаіла яе ад паліцыі, то толькі таму, што не ўсведамляла, у якой небяспецы мая дарагая сяброўка. Цяпер я разумею, што толькі праўда ёй дапаможа.

Вось што расказала мне маладая лэдзі, Ўотсан, і гэта, як вы разумееце, было промнем святла сярод цёмнай ночы. Усе разрозненыя кавалачкі галаваломкі пачалі станавіцца на месцы, і ў мяне з’явілася цьмянае прадчуванне, што я вось-вось ухаплю чараду падзеяў. Наступным маім крокам, зразумела, было знайсці чалавека, які зрабіў на місіс Барклі такое неверагоднае ўражанне. Калі ён яшчэ заставаўся ў Олдэршаце, гэта мусіла быць нескладаным. Цывільных тут можна пералічыць па пальцах, а скурчаны чалавек, безумоўна, прыцягваў увагу. Я прабавіў дзень у пошуках, і вечарам – гэтым самым вечарам, Ўотсан, – натрапіў на яго след. Яго завуць Генры Вуд, ён здымае жытло на той самай вуліцы, дзе яго сустрэлі дамы. Прыехаў усяго пяць дзён таму.