Нататкі пра Шэрлака Холмса (зборнік)

– Мы можам звярнуцца да вас, калі нешта будзе пагражаць місіс Барклі?

– У гэтым выпадку я, канечне, выйду з ценю.

– А калі не, то няма сэнсу ўздымаць скандал вакол смерці чалавека, хай ён і здзейсніў такі пачварны ўчынак. Вы, прынамсі, атрымалі сваё, дазнаўшыся, што трыццаць гадоў жыцця былі для палкоўніка Барклі пакутлівай дарогай да бясслаўнага скону. А, я бачу на вуліцы маёра Мэрфі! Да пабачэння, Вуд. Хачу даведацца, ці ёсць якія навіны.

Мы акурат паспелі перахапіць маёра на рагу вуліцы.

– А, Холмс, – сказаў ён. – Спадзяюся, вы чулі, што ўвесь вэрхал закончыўся пшыкам?

– У сэнсе?

– Справу толькі што закрылі. Медычны агляд вызначыў прычыну смерці – апаплексічны ўдар. Як бачыце, у выніку справа аказалася вельмі лёгкай.

– Ага, ніякіх падводных камянёў, – сказаў Холмс з усмешкай. – Хадзем, Ўотсан, я думаю, у Олдэршаце мы больш не патрэбныя.

– Адно засталося няясным, – сказаў я, калі мы вярталіся на станцыю. – Калі мужа звалі Джэймс, а іншага мужчыну – Генры, да чаго былі гэтыя размовы пра Давіда?

– Адно гэтае слова, дарагі Ўотсан, дало б мне ключ да разгадкі, калі б я сапраўды быў такім геніем думкі, якім вы мяне выстаўляеце. Гэта, вядома ж, быў папрок.

– Папрок?

– Так. Як вам вядома, біблійны Давід часам збочваў з праведнай дарогі, а аднойчы нават у тым жа кірунку, што і сяржант Джэймс Барклі. Вы ж памятаеце той эпізод з Урыяй і Вірсавіяй? Я невялікі знаўца Старога Запавету, але вы знойдзеце гэтую гісторыю ці то ў Першай, ці то ў Другой кнізе Царстваў*.

Пераклала Марыя Мартысевіч

Пастаянны пацыент

Перабіраючы паасобныя ўрыўкі нататак, у якіх я пастараўся выявіць адметныя разумовыя якасці майго сябра Шэрлака Холмса, я сутыкнуўся з праблемай, спрабуючы падабраць адзін прыклад, які б ахарактарызаваў яго напоўніцу. Бо ў выпадках, калі Холмс праяўляў сваё майстэрства аналітычных развагаў і дэманстраваў неверагодныя вынікі адмысловых метадаў расследавання, факты былі настолькі дробныя або настолькі відавочныя, што я, мяркую, проста не маю права выносіць іх на публіку. З іншага боку, часта здаралася і так, што ён цалкам паглыбляўся ў чарговае расследаванне, дзе факты былі выразныя і яскравыя, але ягоная роля ў высвятленні прычын здарэння была зусім не такой значнай, як хацелася б ягонаму біёграфу, то бок мне. Невялікае здарэнне, апісанае мной пад назвай «Эцюд у пунсовым», і яшчэ адно, звязанае са знікненнем «Глорыі Скот», могуць паслужыць прыкладам Сцылы і Харыбды, што пагражаюць кожнаму гісторыку. Магчыма, у справе, што я апішу зараз, удзел майго сябра недастаткова ўражвае, і ўсё ж ланцуг падзеяў настолькі выразны, што абмінуць яе ў гэтых нататках проста не выпадае.

Я не ўпэўнены, у які дакладна дзень гэта адбылося, бо некаторыя нататкі пра тую справу згубіліся. Гэта мусіў быць прыкладна канец першага году, калі мы з Холмсам разам арандавалі пакоі на Бэйкер-стрыт. Было шалёнае кастрычніцкае надвор’е, і мы абодва ўвесь дзень сядзелі дома, бо я, маючы слабае здароўе, баяўся пранізлівага восеньскага ветру, Холмс жа заглыбіўся ў свае складаныя хімічныя доследы – калі ўжо ён за іх браўся, то браўся ўсур’ёз. Аднак бліжэй да вечара разбітая прабірка вярнула яго эксперымент на першапачатковую стадыю, і ён, нахмурыўшыся, ускочыў з крэсла і нецярпліва ўскрыкнуў:

– Уся сённяшняя праца змарнаваная, Ўотсан, – і падышоў да акна. – Ха! Вось і зоркі паказаліся, а вецер сціх. Ці не жадаеце трохі прагуляцца па Лондане?*

Трэба сказаць, мне надакучыла сядзець цэлы дзень у невялікай гасцёўні, і я з радасцю пагадзіўся. Тры гадзіны мы гулялі па горадзе, назіраючы за няспынным калейдаскопам жыцця, што віравала на Фліт-стрыт і Стрэндзе. Як заўсёды, я быў у поўным захапленні ад таго, як тонка Холмс умеў заўважаць самыя нязначныя дробязі і наколькі трапныя высновы рабіў. Калі мы вярнуліся на Бэйкер-стрыт, было ўжо дзесяць. А ля пад’езда стаяў экіпаж.

– Ого! Доктар. Агульнай практыкі, я мяркую, – сказаў Холмс. – Практыкуе не так даўно, але справы ў яго ідуць добра. Б'юся аб заклад, прыехаў да нас на кансультацыю. Цудоўна, што мы вярнуліся.

Я ўжо досыць добра вывучыў метады Холмса, каб паспяваць за ягонымі вывадамі, і адразу зразумеў, што гэтым разам ён іх зрабіў, зірнуўшы на стан медыцынскіх інструментаў у лазовай торбе пад ліхтаром у брогаме*. Святло ў нашым акне сведчыла, што госць прыехаў менавіта да нас. Не зусім разумеючы, што магло прывесці майго сабрата па прафесіі ў такі час, я рушыў за Холмсам у наш кабінет.

Як толькі мы ўвайшлі, з крэсла пры каміне ўстаў бледны чалавек з рудаватымі бакенбардамі і конусападобным тварам. З выгляду яму было трыццаць тры ці трыццаць чатыры гады, але змардаванасць і нездаровы колер твару казалі пра тое, што жыццё высмактала з яго ўсе сілы і заўчасна скрала маладосць. Ён паводзіўся нервова і нясмела – выглядала, што быў датклівы, – а тонкая белая рука, якой ён, устаючы, абапёрся на камінную паліцу, больш нагадвала руку мастака, чым хірурга. Апрануты ён быў стрымана і проста – чорны сурдут, цёмныя штаны і крыху ярчэйшы гальштук.