Нататкі пра Шэрлака Холмса (зборнік)

Спярша я адчуў жаль і страх, але потым, баюся, – пэўнае прафесійнае задавальненне. Я памераў пацыенту пульс і тэмпературу, праверыў напружанне цягліц і рэфлексы. Усе гэтыя паказчыкі былі ў норме, што супадала з маім папярэднім досведам. Я выявіў, што добрыя вынікі ў такіх выпадках давалі інгаляцыі амілнітрыту, і цяпер меў выдатную магчымасць чарговы раз праверыць яго гаючае ўздзеянне. Бутэлька стаяла ў мяне ў лабараторыі, унізе, таму, пакінуўшы пацыента ў кабінеце, я пабег туды. Спатрэбілася зусім мала часу, каб яе знайсці – хвілін пяць, не болей, – а калі я вярнуўся, на маё здзіўленне, пацыента ў пакоі ўжо не было.

Вядома, я адразу зазірнуў у прыёмны. Але сын таксама кудысьці знік. Уваходныя дзверы былі зачыненыя, але не замкнёныя на ключ. Слуга, які сустракае пацыентаў, працуе ў нас нядаўна, і хлопец ён надзвычай хуткі. Звычайна ён чакае на першым паверсе і, як толькі я званю ў званок, прыбягае наверх, каб праводзіць наведнікаў да выхаду. Гэтым разам ён таксама нічога не чуў, і заставалася толькі здагадвацца, што здарылася. У хуткім часе з прагулкі вярнуўся містэр Блэсінгтан, але я нічога яму не сказаў, бо, па шчырасці, апошнім часам стараўся кантактаваць з ім як мага меней.

Я ўжо не спадзяваўся яшчэ пабачыць расійца і ягонага сына, і вы толькі ўявіце, як здзівіўся, калі сёння ўвечары ў той самы час яны ўдвух як нічога ніякага зайшлі да мяне ў кабінет.

– Я мушу вельмі і вельмі выбачыцца перад вамі, доктар, што так нечакана пайшоў учора, – сказаў мой пацыент.

– Прызнаюся, вы мяне збянтэжылі, – адказаў я.

– Рэч у тым, – зазначыў ён, – што, калі гэтыя прыпадкі праходзяць, у галаве ў мяне проста куламеса, і я слаба памятаю, што дзеялася перад тым. Агаломшаны, што апрытомнеў у незнаёмым месцы, я ўстаў і выйшаў на вуліцу, пакуль вас не было.

– А я, – дадаў сын, – убачыўшы, як бацька выходзіць з кабінета, падумаў, што кансультацыя скончылася. І толькі калі мы вярнуліся дадому, сцяміў, што насамрэч адбылося.

– Што ж, – усміхнуўся я, – ніхто не пацярпеў, калі не лічыць таго, як моцна вы мяне азадачылі. Калі вы, сэр, пачакаеце ў прыёмным пакоі, – звярнуўся я да сына, – мы працягнем нашую знянацку перарваную кансультацыю.

Недзе з паўгадзіны мы размаўлялі з бацькам пра сімптомы хваробы, затым я прапісаў яму лячэнне і праводзіў у прыёмны пакой. Сын узяў яго пад руку, і яны пайшлі.

Я ўжо казаў, што менавіта ў гэты час містэр Блэсінгтан штодзень выходзіць шпацыраваць. Неўзабаве ён вярнуўся і падняўся да сябе, але праз хвіліну я пачуў, як ён хапатліва спускаецца ўніз. Праз імгненне ён уварваўся да мяне ў шалёным прыступе панікі.

– Хто заходзіў у мой пакой?! – пракрычаў ён.

– Ніхто, – адказаў я.

– Хлусня! – не сунімаўся ён. – Хадземце са мной. Я не надаў увагі ягонай грубасці, бо з перапуду ён, здавалася, быў сам не свой. Калі я падняўся, ён паказаў мне на сляды ад чаравікаў на светлым дыване.

– Вы хочаце сказаць, што гэта быў я? – запытаўся я.

Сляды былі свежыя і належалі некаму з яўна большым памерам нагі, чым у яго. Калі памятаеце, пасля абеду сёння ліў моцны дождж, і акрамя тых двух маіх пацыентаў, наведнікаў не было. Па ўсім відаць, малады чалавек, што застаўся ў прыёмным пакоі, з нейкай невядомай прычыны, пакуль я займаўся ягоным бацькам, падняўся ў пакой майго пастаяннага пацыента. Усё было на сваіх месцах, нічога не знікла, але адбіткі ног бясспрэчна сведчылі пра тое, што тут пабываў нехта чужы.

Містэра Блэсінгтана гэтае здарэнне ўразіла нашмат больш, чым я мог чакаць, хаця хто б на ягоным месцы не ўсхваляваўся. Ён сеў у фатэль і пачаў плакаць, і я не мог выцягнуць з яго ніводнага ўцямнага тлумачэння. Але потым ён прапанаваў мне паехаць да вас, і я адразу ж пагадзіўся, што гэта самае правільнае рашэнне, – бо, вядома, выпадак даволі адметны, хоць містэр Блэсінгтан яго залішне драматызуе. Калі б вы пагадзіліся паехаць са мной, упэўнены, вам удалося б хаця б яго супакоіць, бо наўрад ці можна спадзявацца, што ў вас атрымаецца растлумачыць сэнс дзіўных падзей.

Шэрлак Холмс вельмі ўважліва слухаў доўгі аповед, і я зразумеў, што ён усур’ёз зацікавіўся справай. Твар яго быў, як заўсёды, абыякавы, але павекі апускаліся павольна і рэдка, а дым з люлькі віўся штораз гусцейшы, быццам падкрэсліваў кожны новы паварот у апавяданні доктара. Як толькі госць змоўк, Холмс без словаў ускочыў, падаў мне капялюш, узяў са стала свой і следам за доктарам Трэвельянам скіраваўся да выхаду. Праз чвэрць гадзіны мы выйшлі з экіпажа перад згаданым домам на Брук-стрыт, адным з тых хмурых звычайных дамоў, якія ўяўляеш, калі чуеш пра дактароў з Ўэст-Энда. Нас сустрэў хлопчык-слуга, і мы адразу ж рушылі наверх па шырокіх сходах, высланых самавітым дываном.

Але нас супыніла неспадзяванка. Святло ў канцы лесвіцы раптам згасла, і з цемры даляцеў дрогкі пранізлівы крык:

– У мяне пісталет! Клянуся, я стрэлю, калі вы падыдзеце яшчэ хоць на крок!

– Містэр Блэсінгтан, гэта ўжо ні ў якія вароты не лезе! – крыкнуў яму доктар Трэвельян.

– А-а, гэта вы, доктар, – адказаў голас з яўнай палёгкай. – А астатнія джэнтльмены… ці тыя яны, за каго сябе выдаюць?