Нататкі пра Шэрлака Холмса (зборнік)

Мяне вельмі крануў гэты ліст, асабліва адчайныя просьбы майго таварыша прывезці да яго Холмса. Я быў так узрушаны, што ўзяўся б за гэтую справу, нават калі б яна была зусім цяжкай, але я ведаў, што Холмсу было да душы ўсё таямнічае, таму ён дапаможа майму школьнаму таварышу з тым жа імпэтам, з якім той прыме дапамогу. Жонка пагадзілася са мной, што варта не марудзячы звярнуцца да Холмса, таму адразу пасля сняданку я выправіўся ў дарогу, і ўжо праз гадзіну мяне ў які раз віталі старыя сцены Бэйкер-стрыт.

Холмс сядзеў за працоўным сталом у халаце, заняты нейкім хімічным доследам. Над блакітным агеньчыкам бунзенавай гарэлкі* плявалася парай вялікая выгнутая рэторта, кроплі дыстыляту кандэнсаваліся ў двухлітровай мензурцы. Мой сябар ледзь зірнуў на мяне, калі я ўвайшоў, і я, адчуўшы важнасць эксперыменту, застаўся чакаць у фатэлі. Холмс запускаў пальцы то ў адну рэторту, то ў іншую, здабываючы адтуль кроплі шкляным пінцэтам, і нарэшце паставіў на стол прабірку з вынікам доследу. У правай руцэ ён трымаў кавалачак лакмусавай паперкі.

– Вы зайшлі ў вырашальны момант, Ўотсан, – сказаў ён. – Калі паперка застанецца сіняй, усё ў парадку. Калі зробіцца чырвонай – памрэ чалавек.

Ён пагрузіў лакмус у прабірку і тут жа выцягнуў яго назад афарбаваным у цёмны брудна-малінавы колер.

– Ха! Так я і думаў! – усклікнуў ён. – Праз хвіліну, Ўотсан, я буду да вашых паслугаў. Тытунь у персідскай пантофлі, – ён павярнуўся да пісьмовага стала і нашкрабаў некалькі тэлеграмаў, якія тут жа ўручыў пасыльнаму. Потым бухнуўся ў фатэль насупраць мяне і падцягнуў да сябе калені, абхапіўшы рукамі доўгія худыя лыткі.

– Трывіяльненькае забойства, – сказаў ён. – Я спадзяюся, вы прынеслі мне штосьці больш займальнае. Ваш выгляд проста звястуе нейкае злачынства, Ўотсан. Што там у вас?

Я ўручыў яму ліст, які ён прачытаў вельмі пільна.

– Інфармацыі няшмат, – зазначыў ён, вяртаючы мне аркуш.

– Увогуле ніякай.

– Ну чаму ж. Вельмі цікавы почырк.

– Але гэта не ягоны почырк!

– Менавіта. Пісала жанчына.

– Магу паклясціся, почырк мужчынскі! – усклікнуў я.

– Жаночы, мой дружа, прычым гаворка пра жанчыну з рэдкім характарам. Ведаеце, у самым пачатку расследавання карысна ведаць, што кліент цесна звязаны з кімсьці, хто – невядома, на добрае ці на злое, – мае такі выключны нораў. Я ўжо заінтрыгаваны. Калі вы гатовыя, мы зараз жа выпраўляемся ва Ўокінг. Хочацца на ўласныя вочы пабачыць гэтага вашага дыпламата, які трапіў у нерат, і яго даму, якой ён надыктоўвае пошту.

Мы акурат паспелі на першы цягнік з Ватэрлоа, і менш чым праз гадзіну нас віталі яліны і верасы Ўокінга. Браярбрэ аказаўся вялікім маёнткам пасярод прасторнага парка за некалькі хвілінаў хады ад станцыі. Мы ўручылі візітоўкі лёкаю, і нас праводзілі ў элегантна мэбляваную гасцёўню. Неўзабаве да нас выйшаў таўставаты джэнтльмен, які прыязна прывітаў нас. Яму было далёка за трыццаць, але чырвоныя шчокі і вясёлыя агеньчыкі ў вачах рабілі яго падобным да пухленькага гарэзлівага падлетка, якім, мусіць, ён і быў калісьці.

– Як я рады, што вы прыйшлі! – сказаў ён, горача рукаючыся з намі. – Персі пытаецца пра вас з самага ранку. Ах, бедны хлопец, хапаецца за любую саломінку! Яго бацькі прасілі мяне сустрэць вас, бо любая згадка пра тое здарэнне для іх невыносная.

– Мы пакуль зусім нічога не ведаем, – сказаў яму Холмс. – Мяркую, вы не кроўны сваяк Фэлпсаў.

Наш новы знаёмы здзівіўся, але потым апусціў вочы долу і рассмяяўся.

– Ну канечне, вы пабачылі ініцыялы «Дж. Х.» на лацкане пінжака. – А я быў падумаў, вы геній. Джозэф Харысан мяне завуць, Персі – жаніх маёй сястры Эні. Так што я зраблюся сваяком Фэлпсаў праз іхны шлюб. Вы знойдзеце сястру ў пакоі хворага, яна была яго неадлучнай сядзелкай два месяцы. Я думаю, нам лепей пайсці да яго, ён месца сабе не знаходзіць.

Пакой, у які нас правялі, быў на першым паверсе, як і гасцёўня. Гэта было нешта сярэдняе паміж кабінетам і спальняй, у кожным куце стаялі вазы з дыхтоўнымі букетамі. Малады чалавек, бледны і зняможаны, ляжаў на канапе побач з адчыненым акном, праз якое ў пакой урываліся водары саду і духмянае летняе паветра. Побач з ім сядзела маладая жанчына, якая паднялася, убачыўшы нас.

– Мне выйсці, Персі? – спыталася яна. Ён сціснуў яе руку, спыняючы.

– Рады бачыць, Ўотсан! – зычліва сказаў ён. – Я б у жыцці не пазнаў вас пад гэтымі вусамі, ды і я, як вы бачыце, моцна змяніўся. А гэта, трэба думаць, ваш знакаміты сябар, містэр Шэрлак Холмс?

Я прадставіў іх парай кароткіх фразаў, і мы селі. Таўставаты джэнтльмен пакінуў нас, але яго сястру ўсё яшчэ стрымлівала рука хворага. Гэта была эфектная жанчына з крыху прыземістай фігураю, але прыгожай аліўкавай скурай, вялікімі цёмнымі італьянскімі вачыма і густымі чорнымі валасамі. На такім выразным фоне белы твар яе жаніха выглядаў яшчэ больш спакутаваным.

– Каб не марнаваць вашага часу, – сказаў Фэлпс, прыўздымаючыся на канапе, – адразу перайду да справы. Я быў шчаслівым паспяховым чалавекам, містэр Холмс, без пяці хвілінаў жанатым, калі раптоўнае і жахлівае няшчасце зруйнавала маю бясхмарную будучыню.