Нататкі пра Шэрлака Холмса (зборнік)

Мы застылі на месцы і прыслухаліся. Хрыплы стогн пачуўся недзе над нашымі галовамі. Холмс выбег у вітальню. Страшны гук даносіўся з другога паверха. Холмс рынуўся наверх, за ім – мы з інспектарам, а ззаду, так хутка, як дазваляла яму камплекцыя, паспяшаў брат Холмса Майкрафт.

На другім паверсе мы пабачылі трое дзвярэй, гукі ішлі з-за тых, што былі пасярэдзіне: манатоннае мычанне змянялася пранізлівым сковытам. Дзверы былі замкнутыя, але ключ тырчаў звонку. Холмс тут жа адчыніў і праз імгненне выскачыў з пакоя, трымаючыся за горла.

– Угарны газ! – закрычаў ён. – Трэба пачакаць, каб выветрыўся.

Зазірнуўшы ўсярэдзіну, мы пабачылі, што адзінай крыніцай святла ў пакоі быў слабы блакітны агеньчык, які мігцеў над мядзянай трыногай па цэнтры. Ад яго па падлозе разбягаліся ліловыя водбліскі, а ў паўзмроку пад імі мы пабачылі цьмяныя абрысы – два чалавекі курчыліся каля сцяны. Нас ахутала воблака туману, ад якога мы пачалі задыхацца і кашляць. Холмс паляцеў па сходах да паддашка, каб праветрыць, а потым, кінуўшыся ў пакой, расчыніў акно і выкінуў трыногу ў сад.

– Праз хвіліну можна будзе ўвайсці, – сказаў ён, хапаючы ротам паветра, калі зноў далучыўся да нас. – Дзе свечка? Запалка наўрад ці загарыцца ў такім паветры. Трымай яе пры ўваходзе, Майкрафт, трэба зараз жа выцягнуць іх адтуль. Хутчэй!

Мы падляцелі да атручаных і выцягнулі іх на калідор. Абодва былі непрытомныя, вусны ў іх пасінелі, твары распухлі, наліліся крывёю, вочы вылезлі з вачніц. Яны так змяніліся, што толькі па чорнай барадзе і мажной паставе мы пазналі грэка-перакладчыка, з якім усяго некалькі гадзінаў таму развіталіся ў клубе «Дыяген». Ён быў надзейна звязаны па руках і нагах, а на лобе віднеў гузак ад моцнага ўдару. Другі чалавек, таксама звязаны, быў высокі і вельмі змораны, з палоскамі пластыру на твары, якія складаліся ў гратэскны ўзор. Ён перастаў стагнаць, як толькі мы паклалі яго на падлогу, і мне хапіла аднаго позірку, каб зразумець, што да яго мы спазніліся. Аднак містэр Мелас быў жывы, і менш чым праз гадзіну, выкарыстаўшы аміяк і брэндзі, я з радасцю пабачыў, што ён расплюшчыў вочы і што маёй руцэ ўдалося выцягнуць яго з таго змрочнага долу, у якім збягаюцца ўсе сцежкі.

Гісторыя, якую ён нам расказаў, была немудрагелістая і толькі пацвердзіла нашыя здагадкі. Наведаўшыся да яго, нервовы стары выцягнуў з рукава металёвы дручок і, пагражаючы забіць на месцы, скраў грэка другі раз.

Выгляд галаварэза і яго неўратычны смех падзейнічалі на няшчаснага лінгвіста проста гіпнатычна, таму падчас размовы з выкрадальнікам у яго трэсліся рукі і кроў адлівала ад твару. Яго даімчалі да Бэкенхема, і ён пераклаў другую размову з вязнем, драматычнейшую за першую, падчас якой каты палохалі ахвяру вокамгненнай смерцю, калі яна не выканае іх умоваў. Нарэшце, калі зразумелі, што грэка ім не запужаць, яны кінулі яго назад у вязніцу і, абвінаваціўшы Меласа ў здрадзе, пра якую даведаліся з абвесткі ў газеце, аглушылі яго ўдарам кія. З таго моманту Мелас нічога не памятаў. Ачуняўшы, ён пабачыў нас.

Такая вось дзіўная справа грэка-перакладчыка, абставіны якой дагэтуль ахутаныя туманам. Наведаўшы джэнтльмена, які адказаў на абвестку, мы высветлілі, што няшчасная маладая дама паходзіць з заможнай грэцкай сям’і і што яна гасцявала ў Англіі ў сяброў. У іх доме яна сустрэла маладога чалавека на імя Гаральд Латымер, які займеў над ёй уладу і пераканаў уцячы з ім. Сябры Сафіі, спалоханыя тым, што адбылося, паведамілі пра ўсё яе брату ў Афінах, а потым цалкам адгарадзіліся ад здарэння. Брат, прыбыўшы ў Лондан, неасцярожна трапіў у палон да Латымера і яго таварыша, якога завуць Ўілсан Кэмп, чалавека з цёмным мінулым. Гэтыя двое, пабачыўшы, што з прычыны поўнага няведання ангельскай чужынец у іх руках, трымалі яго ў няволі, голадам і катаваннямі прымушаючы адпісаць ім усю маёмасць ягоную і сястры. Паненка не ведала, што яе брат у тым жа доме, а пластыр на твар яму наляпілі, каб яна, выпадкова пабачыўшы яго, не пазнала. Але жаночае сэрца не падманеш маскіроўкай: падчас першага візіту перакладчыка Сафія ўпершыню пабачыла брата і тут жа пазнала. Бедная дзяўчына, аднак, сама была ў палоне, у доме не было больш нікога, апроч фурмана і яго жонкі, бязвольных памагатых злодзеяў. Зразумеўшы, што іх таямніца раскрытая, а вязня не зламаць, два нягоднікі тэрмінова адмовіліся ад дома, які наймалі, і ўцяклі, адпомсціўшы напаследак таму, хто не падпарадкаваўся ім, і таму, хто іх выдаў.

Праз колькі месяцаў нам даслалі з Будапешта цікавую газетную выразку. У ёй вялося пра тое, як двух ангельцаў, што падарожнічалі ў кампаніі дамы, напаткала гвалтоўная смерць. Іх зарэзалі, і венгерская паліцыя зрабіла выснову, што яны ўсчалі сварку, якая скончылася панажоўшчынай. Аднак Холмс, наколькі я магу меркаваць, бачыць усё іначай. Ён дагэтуль перакананы, што, адшукаўшы грэцкую паненку, можна даведаецца, як менавіта яна адпомсціла за сябе і брата.

Пераклала Марыя Мартысевіч

Марская дамова