Персонажи карельской мифологической прозы. Исследования и тексты быличек, бывальщин, поверий и верований карелов. Часть 1

Oltih ennen vanhah heinällä yksi pereh. Heijän tyttö lähtöy hilloh. Anni, Timon Anni. Tuatto ta muamo jiähäh heinänurmella, a hiän lähtöy suolla. Hilluo poimiu. Tulou koira. Liverteliytyy hänelläh ta muanittau, hännällä sitä tyttyö vain vetäy, vetäy, vetäy, suon poikki jo mäntih ta enämpi ei ni iäni kuulu, kun tuatto ta muamo karjutah. Ta hiän vielä loitommaksi, hiän vielä loitommaksi. Se koira viey. Niin tuatto lähtöy sitä eccimäh, eccimäh, eccimäh. Niin löytäy sen tytön, siitä koiralta soau sen tytön käsih… Se oli mi liene mecän koira semmoni… Annilla oli yksitoista vuotta vain.

Была там раньше семья на покосе. У них девочка пошла за морошкой. Анни, дочь Тимо, Анни. Отец и мать остались на покосе, а она пошла на болото. Морошку собирает. Приходит собака. Ластится к ней и зовет, хвостом зазывает, зазывает, зазывает. Уже через болото перешли, уже и голоса не слышны, как отец и мать кричат. А она еще дальше, еще дальше. Это собака уводит. Отец тогда пошел искать, ищет, ищет. И находит эту девочку, отнимает у этой собаки девочку… Это лесная собака такая была… Анни одиннадцать лет было или сколько-то.

ФА. 772/5. Зап. Степанова А. С. в 1966 г. в д. Кепа от Степановой А. Я.

154

Знахарь вернул мальчика

Enne sanottih: yksi brihaccu oli boabankel keittämäs pokosal, kuga niitettih. “Babuska, – sanou, – minä lähten kalinat syömäh!“ Vai vagoit, midä. A häi otti: “Aina pidäv lähtie!“ – rugnula hänen peäl. Brihaccu ei ni tulluh, ei. Brihaccu ei tulluh, hyö jo ecitäh, ecitäh, kai kohtat ecitäh. Ei löytä brihaccuu. Sit siga muzikkaa kucuttih. Sen vai azui. Kus se otti händä, sihe toi. Kai oldih sin’akot nenga, kui kandoi händä, navemo. Vot. Sit usko hot’ ei.

– A sanoigo brihaccu midätahto?

– Nimidä ei sanonut. Suutkat magai. Suutkat magai, nimidä ei sanonut. Sit potom sanoi: minuu kento taskal, kandeli. No, kandeli, sanou, a potom tuli da lykkäi, sanou.

– A äijängo häi oli kaimavundas?

– Yön, yön. I tuldih sil kohtal, i löytih, sanottih, što pahal putil oli. Pahal putil oli.

– Раньше рассказывали: один мальчик был с бабушкой на покосе, кашеварил. «Бабушка, – говорит, – я пойду калину есть!» Или малину. А она взяла и ругнулась на него: «Постоянно надо уходить!» Мальчик и не вернулся, нет. Мальчик не вернулся, они уже ищут, ищут, ищут, все места обыскали. Не находят мальчика. Тогда того мужика позвали. Только то и сделал: где забрали его, туда и принесли. Даже синяки были вот так, как нес его, наверно. Вот. Тут хоть верь, хоть нет.

– А рассказал ли мальчик чего?

– Ничего не рассказал. Сутки спал. Сутки спал, ничего не говорил. Потом сказал: меня кто-то таскал, носил. Таскал, говорит, а потом пришел и бросил.

– А долго ли он был потерявшись?

– Ночь, ночь. А пришли на то место и нашли. Сказали, что он на плохом пути был. На плохом пути был.

ФА. 3417/27. Зап. Л. И. Иванова, В. П. Миронова в 1999 г. в п. Эссойла от Волкова С. Л. и Волковой М. П.

155

Встреча с проклятым сыном

– Viikatehjärveššä yhellä muzikalla oli seiccemen poigua. Seiccemen poigua. Nu i hän sano: “Ota meccähine“. Kiroi da haukku, meilä šanotah, haukku. Hänellä i otti pojan. Jeule, jeule, dai niin i kato. Eccieh sielä, ei löyvetty, niin i lykättih. I siid’ä jo äijä vuotta mäni. Nu i siid’ä toatto läksi sin’n’e meren randah, Belomorskah, hän kun läksi produktan kera hebozella, a se oli ilda, myöhä jo, no. Hän’ellä hebone seizattu. Hebone seizattu, ei voi vedeä, niin oli jygie regi da. A matkai, matkai hyvin heboni, a vdruk seizattu, ei tiijä mi rodii. Kacahti: muzikka seizou kannoilla. No. Hiän sanou: “Mi n’yt täh rodii? Meccähinigö toi?“ Se toatto sanou. A poiga sanou: “Sie kun miun annoit meccähizellä, kaco mie i tulin siunluo“. Poiga sanou. No ongo se tozi vain ei, a niin šanotah. No hiän vstrecals’a tuaton kera dai pagazi. Sanou: “Miula on elyä hyvä, vain en mie ole izändä sielä. Miula mid’ä šanotah, sid’äi roan. A siun mie niän ylen casto, a moamuo vain en niä“. Vot. Gu lapsie, šanotah, haukut, siid’ä meccähine ottau.