Персонажи карельской мифологической прозы. Исследования и тексты быличек, бывальщин, поверий и верований карелов. Часть 1

В Вийкатех’ярви было у мужика семь сыновей. Семь сыновей. Ну и он сказал: «Леший, возьми!» Обматерил да обругал, у нас говорят – обругал (букв.: облаял). У него и взял сына. Нету и нету, так и пропал. Искали там, не нашли, так и бросили. А потом уже много лет прошло. Ну и отец поехал туда, на побережье, к морю, в Беломорск. Он поехал на лошади с продуктами, а это был вечер, поздно уже, но. У него лошадь и остановилась. Лошадь остановилась, не может тащить, такие тяжелые стали сани. А бежала, быстро бежала лошадь, и вдруг остановилась. Не знает, что случилось? Посмотрел: мужик стоит на запятках. Но. Он говорит: «Что случилось? Леший, что ли, принес?» Это отец говорит. А сын говорит: «Ты раз отдал меня лешему, вот я и пришел к тебе». Сын говорит. Но правда ли это или, но так говорят. Ну, он встретился с отцом и говорит: «Мне жить хорошо, но только я там не хозяин. Мне что скажут, то я и делаю. А тебя я видел очень часто, только маму не вижу». Вот. Когда, говорят, детей обругаешь, их леший возьмет.

ФА. 3380/34. Зап. Степанова А. С. в 1998 г. в д. Тунгуда от Никоновой А. Д.

156

Подменённый ребенок

Vie Synnynmoan aigah opittih ozoa. Ozoa opittih. Yksi, sinne Syndyy kuundelomah lähtietäh Sv’atkoin aigah, a kylyh kävdih da kyly oli lämmitetty. Sit briha lähti yksi ga, sanou, kylyn ikkunaizes käin andav… Kylyn ikkunaizes pihalpäi käin, andanov gu villaizen käin, sit akku puuttuv ozakas. A ku andanov pal’Tähän käin, sit ozatoi puuttuv. Häin käin gu sinne andoihäi, sit kädeh tartui. Sanou: “Ottanet akakse sit peästän, a silläh kätty en peästä.“ Sit häin sanou: akakse. Ku otti:

“Mene kodih da tuogoa sovat da sit tuogoa ristu da obrazaine,“ – sanou. Kodih meni, moamal sanoi, da malitunkel moata. Ikkoin ai tuli, stucciv: “Etto tule, mustelette!“ – sanou. Sit prislos’ mennä. Mendih: ristikanzu, soboa vai peäl eule. Häi gu meni, malitunkel uksi salvattih. Malitunkel se kyly lämmitettih da häi kylyh meni… Hänenkel oli necistoit siilat, häi oli karuloil otettu se /neidine/. Sit net sovat palettih hänel, häi jäi alasti. Sit prislos’ ottoa, mennä da ottoa. Sit elettih jo vuottu kaksikymmen.

Sit lähtiettih… “Läkkä, sanou, nygöi gostih,“ – se mucoi sanou. “Läkkä rodiitel’oilluo gostih.“ Sit ajettih, ajettih, ajettih. Tuldih, kaksi jetoazaine kodi ylen hyvä. Da pyrittih yökse, dai laskiettih. Sanou: “Laskemmo, laskemmo.“ Sit ku mendih sinne, a lapsi on kätkyös. Akku sanou: “Edgo sinä midä tiije, sanou, etgo meäräilis lastu. Nenga i nenga, necin aigoa syöv äijän, a eigo kazva, eigo midä, yksi vai on peä da maha.“ Sanou: “Voibi meäräiltä.“ Nu lapsi hänel meäräiltä tuodih, lastu meäräili. Sanou: “Andakkoa kirves.“ Kirves annettih, häi otti da kirvehel iski, keskel halgei – hoabaine halgo. Kaksikymmen vuottu hoabastu halguo liekutettih kätkyös. Vot. “Työ, sanou, kaksikymmen vuottu hoabastu halguo liekutitto, a minä olen teijän tytär.“ Vot. Min aigoa! Ei pie mattie kirguu lapsen peäl! Meijän moama ainos sen sanoi: “Taiginan sevoittajes mattie kirgunet, jauhuo panet, dai se sagenou. A lapses ymbäri ei pie mattie kirguu!“ Vot. Sit hänel se lapsi vajehtettih.

– A kembo vajehti?

– Neciistoi siila. Nece, mecän izändy. Vot. Enne nähtih heidy. Dai pajonkel net artelilleh käveltih. Soitoloin kel, pajoloin kel, net meccyrahvas. Kuultah proidimas dorogoil. Vot. Sit kaco, se inehmine peäzi heijän artelis.