Se oli yksi kerta, se on jo kuollut naini, kolduicci. Lähettih kolhoozan ziivattoita viemäh tuonne merenrannalla. Hiän kun kolduicci ni tätä viisi lehmyä mäni meccäh. Eikä löyvetä, ecitäh, ecitäh, siitä käytih, Kn’azoista suatih ukko, tietäjä. “Se oli vahna ukko, se oli кассой jotta: elossa ollah ne lehmät, vain suatta eccie niistä ta niistä paikoista“. Mäntih, ni kai mua syöty, mua syöty, yhessä paikassa seisotah lehmät. Viisi lehmyä, kolhoozan lehmät. Yhessä paikassa seisotah, ei ni kunne piässä. Ympäri, semmoni plossatka viijellä lehmällä, i mua šyyväh, ei piässä ni kunne liikkumah, sih yhteh paikkah.
Это было однажды, та женщина уже умерла, колдовала. Пошли животных отводить туда, на морской берег, колхозных. Она как наколдовала, и пять коров ушло в лес. Не находят, ищут-ищут, тогда сходили, в Княжой нашли старика-знахаря. Это был старик, он посмотрел: живы те коровы, и сможете найти в тех-то и тех местах. Пришли – даже вся земля съедена, земля съедена, в одном месте стоят коровы. Пять коров, колхозные коровы. В одном месте стоят, никуда не могут двинуться. Вокруг, такая площадка на пять коров и землю едят, никуда не могут двинуться, в том одном месте.
172
Kun meccä peittäy lehmän eli min siivatan, niin hiän muan syöy, ei piäse liikkumah, hiän yhessä kohassa on, siivatta, kun meccä peittäy. Yhessä kohassa on, hiän syöy muan polveh suati, kuni ei piässettäne. A siitä piässetäh… Ei ole sivottu, a hiän ei voi liikkuo, hiän ei voi lähtie… Meccä peittäy, mecca peittäy. Mua pitäy.
Если лес спрячет корову или какое животное, тогда оно землю будет есть – не может двинуться. Оно в одном месте, животное, когда лес спрячет. В одном месте, он землю съест по колено, пока не освободят. А когда освободят… Не привязано, а двинуться не может, не может уйти… Лес прячет, лес прячет. Земля держит.
173
Yhten kerran, sanottih, lehmy kadoi, ecittih, kaikilleh ecittih, opittih. Ihan kuoppu dorogupieles, lehmy kuopas, siirici käveltäh, nähtä ei. Se on, peitändy se on, on. Peitettih, no tiedoiniekat oldih, enne rahvas ylen äijal tiettih, nygöi eihäi niken tiije. Nygöi kai hävittih, a enne keänytettih.
Однажды, говорили, корова потерялась. Искали, по-всякому искали, ворожили. Яма у самой дороги, корова в яме – мимо ходят, а не видят. Это есть, прячет, это есть, есть. Прятали. Но знахари были, раньше люди очень много знали, сейчас никто не знает. Теперь все растеряли, а раньше возвращали.
174
Коровы превращены в камень
– A oledgo sinä kuulluh, što meccy peittäv lehmii?
On, on, se on. Kuulin, da se on vie meile icel. Järvi on, sit kus meijän kodi on, iellehpäi selläcyl kellot kuulutah lehmien da nävytäh: omat pellot oldih poikki järves – kellot on, lehmät ollah pellol. Sinne mennäh – ei ole lehmii. Kivikse muututtih. Kuni opittu ei. Nu opittih dai hyö gu kivet. Lehmät moatah pellol, a mennäh – ei ole lehmii. Se oli. Se peittäy, peittäy. Se oli.
– А ты слышала, что лес прячет коров?
– Есть, есть, это есть. Слышала, да это и у нас самих было. Озеро есть, а там, где наш дом стоит, подальше на пригорке, колокольчики коров слышны, да и видны: свои поля были через озеро – колокольчики слышны, коровы на полях. Туда придут – нет коров. В камни превратились. Пока не попробовали. Попробовали – а они как камни. Коровы спят на поле, а приходят – нет коров. Это было. Он прячет, прячет. Это было.
175
– A šanotahgo, što meccy ziivattoi peittäy?
– Meijän kyläs oli yhtel starikal: ecittih-ecittih lähtemeä, ni ei ni vovse nikus. Otti vican, vesti vican, istui, gu kivi oli. Ice se starikku istui kivel, sanoi. En tiije kunna sinne, kenellyö käydih. Mene, sanou, sit, necis kohtas. Meni, hänel oldih net puikkoizet vestetyt lähtemän peäl – töllönnyh oli.
A yksi lehmy oli, meccäh työttih – lehmy ei tulluh. Kolme nedälii oli. Sanotah: ei peäze. A sie sanou: hengis on lehmy teijän. Sit lähtiettih, sit lehmy tuli kodih, odva tuli kodih, kahtei piettih curas da toizes.
– А говорили, что лес животных прячет?
– В нашей деревне было у одного старика: искали-искали нетель, нету, совсем нигде. Взял прут, выстрогал прут, сидя на камне. Сам тот старик сидел на камне, говорил. Не знаю, куда там ходили, к кому. «Иди, – говорит, – в то место». Пришел, у него были те щепочки наструганы прямо на нетель – сдохшая была.