Meccäh pitäis männä, silmät pitäis ristie jo kun ensi kerran mänet. Hot omilla sanoilla sanuo. Ennen tiijettih, mitä sanuo, mie kun en ole sanon, en ni suata kävellä mecässä. Mie en malta mecässä mitänä, a rahvas männäh, jo sopsetetah, jo šanotah “terveh ta prosti“, ta mitä sielä sanottanein Ta: “Anna miula hyvyttä kesän aikana, jotta passibo“. I kun lähet viimesen kerran sykysyllä, aina jotta: “Prosti, kun annoit mitä hyvytta“… Niin pitäis kä. Myö kun höperöt emmä vielä muissa prostiutuo, meccäkii peittäy.
В лес надо бы идти, перекреститься, когда первый раз идешь. Хоть своими словами сказать. Раньше знали, что сказать, я как не говорила, вот и не умею по лесу ходить. Я в лесу ничего не умею, а люди пойдут, уже шепчут, уже говорят: «здравствуй» да «прости» да что там говорят. Да: «Дай мне добра [добычи] в летнее время! Спасибо!» А как пойдешь последний раз осенью, всегда: «Прости, ты дал мне добра (добычи)…» Так надо бы. Мы, как глупые, забываем просить прощения, лес и прячет.
219
Mecässä kävelet, siid’ä sieTä lähtiesVä sanot: “Moaemä – syöttäi, stobi ni mi paha ei vastah tulis“, (sto ei n’okkoa /mado/, ennehäi n’okkai) i ei nimituttu pahuttu rodis. Siksi i sanot: “Moaemä – syöttäi, blahoslovi, i kaco i vardoice minuuda mecäs…“ Meccä vardoiccou dai moa vardoiccou.
В лесу ходишь, и как пойти туда, скажешь: «Мать-земля-кормилица, чтобы ничто плохое навстречу не пришло», (чтобы не укусила змея, раньше ведь кусала), и ничего плохого не случилось. Поэтому и говоришь: «Мать-земля-кормилица, благослови, и смотри, и береги меня в лесу…» Лес бережет, и земля бережет.
220
Охотники угощают мясом
Sen kuulin, jotta meccämiehet kun tapetah pedroja mecässä, siitä keitetäh se suuri pedra, syötetäh meccähhTe. Keitetäh vain paissetah sielä mecässä, tapetah, siitä annetah yksi elukka meccähizellä.
То слышала, что когда охотники убивают оленей в лесу, то сварят большого оленя, накормят лешего. Сварят или жарят там в лесу, убьют и дают одно животное лешему.
Леший предсказывает будущее
221
Oldihhan ennen riihet, mussat riihet. Šiitä sinne salvatah, navemo celovek, ili ken sielä? A siitä toizet männäh sinne, riihen ovesta lähi pimiessä, annetah sinne käzi… Ovesta, ovi se longatah da käzi annetah, jotta mimmozen kiän hän sieldä andau. Ken andau karvakindahan, ken andau palTähän, ken andau vilun. Vilun kun andau, se kuolou. A karvakindahan kun andau, se niinkun castie. A lämmin kinnas – se zizn’ horosii budet… Mama sielä pominala: kun mäni yhen kerran, a sielä oli muzikka, akka vain tyttö liene männyt karvakinnasta kyzymäh. Hän kun ruassallutti sinne pal’kahan kiän, jel’e-jel’e siitä pois piäzi pagoh, jotta nyt se ottau meccähine. Nu meccähizeksi sidä kucuttih. Vot semmoni cuudo: meccähini tulou, jotta se midä tahtou, sidäi luadi.
Были ведь раньше риги, черные риги. И туда закроют, наверно, человека или кого? А потом другие идут туда, в дверь риги в темноте протягивают руки… В дверь, дверь приоткрывают и руку протягивают, что какую руку он оттуда протянет. Кому дает шерстяную рукавицу, кому дает голую, кому дает холодную. Если холодную дает, то тот умрет. А если шерстяную дает, это как бы счастье. А теплая рукавица – это жизнь хорошая будет… Мама это вспоминала: как пошла однажды (а там был мужик), женщина или девушка, пошла хорошую жизнь просить. Он как сунет оттуда голую руку, еле-еле убежала прочь, что сейчас леший возьмет. Ну, лешим его называли. Вот такое чудо: леший придет и что хочет, то и сделает.
Лесной нос пристает к человеку
222
Лес – это ухо…
Meccä on korva, a vezi on n’ägö. Ven’ehelTä kun lähet, siima kai n’ähäh. A meccä on korva: ei pie päissä mid’ä äijyä, kai kuullah. Rahvasta on mecässä äijä, paginat kuullah. Himottau päissä, hilTazeh pagaja. Meccä on korvakuulo, vezi on silmän’ägö. Blahoslovennien kera pidäy. Jesli kun upponov jalga libo potkuat mintahto, ei pie kirota mattie – siid’ä hän voit heit’t’äydyö. “Oi, Hospodi, blahoslovi,“ – lugie.
A vejen piälTä: “Veziemänd’äne, prosti, jesli mid’ä mie duumaicin, smietin, prosti milma kaikesta pahasta“.
A mecässä: “Prostikkua muat, emäsv’atoit, prostikkua, prosti muaemä sv’atoi syot’t’äjäizeni (konza uponnet), prosti“.
“Prosti Vezi, Sv’ät Ivanovna, kuningas kuldani, moozet mid’ä duumaicin, moozet mid’ä smietin, prosti miudani“.