Персонажи карельской мифологической прозы. Исследования и тексты быличек, бывальщин, поверий и верований карелов. Часть 1

Siid’ä ei ni mi heit’t’äyvy… Pahah tabah mäne tiijä, mi voit heit’t’äyd’yö, – kaco vain, prislos’ jalga leikata…

Kaco miula mecässä koira vastah juoksi, ei ni purrun, a vain haukku da jalgua vasse stukni. Mie sanoin siin’ä paikassa: “Svoloc, gat“. A siid’ä: karaul, en ni piäze kodih, puhaldi, a kun oli kibie! Siid’ä pidi käyvä prosken’n’alla kolme ildua.

Лес – ухо, а вода – глаз. На лодке как поедешь, тебя все видят. А лес – ухо: не надо много разговаривать, все слышат. Народу в лесу много, разговоры слышат. Хочется поговорить, тихо говори. Лес – слышащее ухо, а вода – видящий глаз. С благословением надо. Если где-то провалится нога или пнешь что-нибудь, не надо материться – тогда ведь и может «пристать». «Ой, Господи, благослови!» – говорить.

А на воде: «Хозяюшка воды, прости, если я что подумала, помыслила, прости меня за все плохое».

А в лесу: «Простите земли, матери святые, простите, прости, мать-земля – святая кормилица (когда утонешь [в болоте]), прости!»

«Прости Вода, Свят Ивановна, – королева, золотая, может что подумала, может что помыслила, прости меня!»

Тогда ничто не пристанет. Со злости поди знай, что может пристать – смотри-ка, пришлось ногу отрезать.

Посмотри-ка, мне в лесу навстречу собака прибежала, и не укусила, только облаяла да ногу задела. Я сказала на том месте: «Сволочь, гад!» А потом: «караул», и домой не попаду, опухло, а как больно! Потом надо было ходить прощения просить три вечера.

ФА. 3383/5-7. Зап. Степанова А. С. в 1998 г. в д. Новое Магиезеро от Лазаренко Л. Д.

223

Нос леса и нос ветра – братья

Tuulennenäs da mecännenäs kolme kerdoo pidäy ob’azatel’no.

Terveh tuulen ižändät,
terveh tuulen emändät,
piijat, poijat, nuoret, vahnat,
keskikerdahizet, iččesigähizet.

Ezmäzikse tervehtetäh, tervehys laitah heile. A sit äski prosken’n’oo pyytäh:

Proštiet, tuulen emändät,
Proštiet, tuulen ižändät,
Proštiet, tuulen piijat, poijat,
papit, papad'd'at,
soarit, sar'ovnat.
Kai pidee lugie:
Myödytuulet, vastutuulet, bokkutuulet,
Pohjutuulet, suvituulet, prostikkoa…

Se on tuulen virzi. Net pidäy mecännenänke molletit puhuu. Net ollah vellekset! Vellekset ollah! Tuuli kyzyy mecäl. Мессу kyzyy tuulel… Mentiije midä kyzytäh!.. Tuuli jesli on – peädy kivistäy. A meccy kel ristikanzal tartuu, sit oksendoo, syvvä ei pie, to pystäy harjieloih, to pystäy mihtahto kohtih, ei anna hengittee ryndähih. Sit jo arboon – mecannenä on.

Dai veis on. Tooze samoje, yhtenn’ytyh. Vai nimitetäh vezi. Toaste ezmäizekse loaitah tervehys… Sit äski prosken’n’oo… Vezi on parembi prostimah ku meccy… Ezmäi mennäh izändät – emändät, sit mennäh soarit da sar’ovnat ielpäi, sit käskyläzet da kazakat viimizekse! Sit vie on: “Prosti vien Ivan Ivanovic!“ Se on kaikkii vahnin —…joga viein hoidaja. Veis libo puhaldau, libo hambahih tartuu… Peälleh ei soa juvva, ota hot’ kahmalozeh, sit juo. Toicijällät puhaldoo – toze mistahto olet pahoi roodanuh da kävellyh. Enne yheksee coassuu pidäv kävvä prosken’n’al, a jälles yheksee, santah, kai moatah. Dai mecäl. Kymmenen da yhtendeltostu coasul, yöl ei pie lähtie. Pidäv kävvä aijon aijal. Pidäs, stobi niken ei nägis. Da veici pidäy ottoo keral: prosken’n’an pyvvit, sit lai cerizet moah. Kolme ceristy. Cerizen gu piirät, sit kaksi askeldu myösty, libo kolme. Sit piirät toizen, toaste myösty. Sit kolmanden. Rannal kävnet prosken’n’al libo meccäh lähtijes. I punaldittos – jällelpäi älä kacahtai: kedä sinul sie peräs. Tuulel pihal, kumardettohes kaikilpäi, tuuli, kaco, tuulou kaikilpäi. I toze sih samah.

Dai kylys muga!.. Hot i kohennou, yksikai pidäv kolme kerdoo kävvä. Vähembän kävyt, yksikai sinne jeebö, sie vie istuu… Vai oppii net pidäy tossargen, nelTänpeen libo suovattan. Peetencän ei pie oppie nimiituttu. Peetencän, šanotah, ni päderäl peädy ei leikata.

От «носа ветра» да от «лесного носа» три раза надо обязательно произнести:

Здравствуйте, хозяева ветра,
Здравствуйте, хозяйки ветра,
слуги, сыновья, молодые, старые,
средние и мои ровесники.

Сначала здороваются, здоровья им желают. А только потом прощения просят:

Простите, хозяйки ветра,
Простите, хозяева ветра,
Простите, слуги ветра, сыновья,
Попы, попадьи,
Цари, царевны.
Все надо прочитать:
Ветры попутные, ветры встречные, ветры боковые,
Северные ветры, южные ветры, простите.