Персонажи карельской мифологической прозы. Исследования и тексты быличек, бывальщин, поверий и верований карелов. Часть 1

– Говорили, что не ходите в озеро, водяной утащит да. Но они, конечно, не видели их, а нас, детей, что ли, пугали, будто бы: «Мы видели, что на вешалах для невода сидит, да длинные волосы были, чёрные, да длинные волосы были». Вот такой, говорили, водяной. Вешала – это то, где невод сушили, на берегу там, над водой.

ФА. 2324/17. Зап. Ремшуева Р. П. в 1975 г. в д. Калевала от Кеттунен А. В.

294

… Sitä sanottih, ka en mie ole häntä nähnyn. Mintäh ne ei paistu, paistihhan ne, jotta on haltie ta on vetehini tai… Sanottih ennein lapsena meilä, jotta: vetehini kun istuu vuavolla ta mussat oltih tukat ta piätäh suki. Ka ne on tyhjie, Tietysti, mie en heitä ole nähnyn, a semmoista olen kuullun.

…Об этом говорили, но я не видела его. Почему же не говорили? Говорили, что есть хозяин да есть водяной да… Говорили раньше нам, детям, что водяной сидит на вешале да чёрные волосы и расчёсывает их. Но это, конечно, пустое. Я не видела их. А о таком слышала.

ФА. 2521/19. Зап. Ремшуева Р. П. в 1978 г. в пос. Калевала от Кеттунен А. В.

295

Водяной сидит на мельничном колесе

Sit mellicäl ozuttau vedehine. Nouzou kivenpeäl, istuu. Kävyö kaccomah ei ruohtita. Vezirattahan peäl. Sit kaksitostu pahmahustu oli, kahtel reävyl oldih pandu. Vezirattahal istuhes, a meEniccu heitäy javhondan dai survondan. Sit izändy sanou: “Kui nygöi“. Sit häi rubieu plakuttamah sidä vezimel’nican rattahan huonustu. Kirvehel plakuttav, plakuttav, sit lähtöv. Sit uvvessah rubieu roadamah mel’niccu.

Там на мельнице показывался водяной. Поднимется на жёрнов, сидит. Ходят смотреть, но не смеют. На водяном колесе сидит. А там на двенадцать мер овса было, в два ряда были поставлены. Он на водяное колесо садится, а мельница и молоть, и толочь перестаёт. Тогда хозяин говорит: «Как теперь?» Тогда он начал стучать по стенке. Топором стучит, стучит, тогда уходит. И тогда мельница снова начинает работать.

ФА. 702/5. Зап. Рягоев В. Д. в 1963 г. в п. Эссойла от Тарасовой М. И.

Хозяева воды моются

296

Белокожее существо моется

Kun olima Kenttijärvellä heinällä, siitä emmä voi muata tämän Pekan siskon kera. Ihan palatkassa, Riitalahessa. Iita sanou: “Läkkä tuonne meccäh kävelömäh“. A se jo on puoliyön aika. No. Se päivä oikein rusotti, niinkuin nousomah, oikein rusotti. Mänemmä sinne ta kacomma: onko missä järvie? Pitäy kaccuo. Sinne mänimä meccäh, kotvasen matkua, siitä vesi niinkun kiiltäy puijen välistä. A mänemmä vielä, järvi tuli. Väki suuri oli järvi. Seisattuma rannalla, Iita sanou: “Kaco sie, kaco sie tuonne!“ HilTakkaiseh, oikein hilTakkaiseh. “Kaco tuonne lahteh päin!“ – Istuu vejessä, kivellä, elukka. Istuu, oikein on semmoni valkie, niin kun en mie tiijä mi. I se näin istuu niinkuin ihmini. Emmä myö tiijä, mi se oli. Istuu i kun kivellä istuu, ihan rannalla, se kivi on vähäsen vejessä jo, no ja vejellä valautuu, niin kuin peseytyy. Nahka on valkie semmoni, niinkuin lyhyt karvani, miän mielestä… Myö tässä seisomina, ei sinne pitkä matka ole, jotta näin lahti tässä. No kacomma. Vaikka kuin olisima kaččon, kunne se sai männä, emmä nähnyt. Se kato. Emmä myö sitä arvannun, mi se oli. Myö kun aikoma sanuo, mi se oli, navemo, kontie.

– A valkie?

– A valkie meistä näytti, se oikein vaalie, a se päivä circetti-circetti, nousi sieltä oikein näky vain taivahasta. Ni myö sen iče näkimä, a emmä myö tietän, mi se oli.

– A eikö sanottu – se vetehini oli?

– Ei, ei. Emmä myö tiijä, ei, ei, sitä ei ni miksi. Ja emmä myö tiijä, kunne se sai, niinkun kato. Mänikö se meccäh, vain mänikö se veteh? A sen myö näkimä ihan ja… Se vielä väki suuri tukka, niin kun istuu kivellä, kivellä oli. Ja kunne se siitä mäni? A myö sielä seisoma, a kuuliko hiän miät vain huomasi miät, kun myö rannalla seisoma.