– Kallivolla, järvellä. Muinen kun on tuola Nikmagubassa, a Louhessa on vielä se naini elossa – vetehisen äpäreh suahah sinne nuottah.
– Nuottahen suahaa?
– Nuotalla suahah ta niin otetah veneheh, a se on pravda ihan, vain ammuin oikein. UlTana on nimi sillä akalla, NiEmagubasta on.
– Missä hän eläy nyt?
– Louhessa. A siitä: “Rupiemmako kiusuamah?“ Sanotah ne nuottamiehet toisillah. A hiän sanou, jotta: “Ei, ei, ei“, lukou. “A piästyäkö järveh?“ “Niin, niin, niin“, – lukou siitä oikein. No, oli ne kiusattu, kaco, ne sitä niin. A siitä kun nuorisuo läksi täysi veneh, mihi lienöy kyläh kisoih, markkinoih, kun se keskiselällä kuajalti. Koko venehen, niin.
– Suuttui siitä? No laskivatko hyö sitten?
– Ka lasettih, naverno, vrode muistelen, lasettih järveh. A puajiu niinkuin coloviekka. No. Se on ihan pravda, UlTana on vielä Louhessa… Laskieko järveh? “Niin, niin, niin“. “A kiusata pitäy?“ “Ei, ei, ei“, – lukou.
– Не знаю я об этом ничего.
– Старики рассказывали?
– Я не видела. Еолову расчёсывает.
– Где голову расчёсывает?
– На скале в озере. Так было там, в Нильмогубе. А в Лоухи ещё та женщина жива. Детёныша водяного вытянули неводом.
– В невод поймали?
– Неводом поймали и взяли в лодку. А это истинная правда, только очень давняя. Улляна зовут ту женщину. Из Нильмогубы она.
– Где она живёт сейчас?
– В Лоухи. А потом: «Будем ли мучить?» – говорят те, которые невод тянули. А он говорит, что: «Нет, нет, нет», – причитает. «А отпустить ли в озеро?» «Да, да, да», – говорит быстро. Но, помучили его, вот и… А потом как молодёжи полная лодка поплыла в какую-то деревню на бесёду, на ярмарку, он на середине озера опрокинул всю лодку, вот так.
– Рассердилась тогда? А отпустили потом?
– Дак отпустили, наверное. Вроде, вспоминаю, что отпустили в озеро. А говорит как человек. Но. Это истинная правда. Улляна ещё в Лоухи. «Отпустить ли в озеро?» «Да, да, да». «А помучить надо?» «Нет, нет, нет», – приговаривает.
321
Водяной в неводе
Nuottoa pyvvettih sielä starikat vahnah ennen. Buito tuli vedehine povessa. Ni kyzytäh: “Moallago lähet, vain järelläh?“ “Не-не-не-не-не!“ – moalla kun šanotah: “Не-не-не-не пойду“. “Значит, в воду?“ “Да-да-да-да, пойду“. Kuin muzikka oli, tokko soboa eullun peällä, a kettu se muzei, blesfässoi. Myö emmä n’ägen, a tokko starikat meilä sanottih, toko raskazittih: “Mengeä, mengeä kuplimah ga tokko tulou vedehine“.
Невод там в старину старики тянули. И будто бы водяного поймали в сеть. И спрашивают: «На землю лучше пойдешь или обратно в воду?» «Не-не-не-не-не!» – когда на землю скажут: «Не-не-не-не-не пойду». «Значит, в воду?» «Да-да-да-да, пойду!» Как мужик был, только одежды не было, а кожа черноватая, блестящая. Мы не видели, только старики нам говорили, иногда рассказывали: «Идите, идите купаться, вот придет водяной».
Хозяева воды топят людей
322
Топит и делает своими детьми
– Olettako kuullun vetehisestä?
– Vetehistä kun mainittih ennen. Meitä varautettih, kun mänemmä järvie kylpömäh pienenä lapsena, ni siitä varautellah, jotta jos järveh mänettä, nin kun vetehini tiät suau kiini, ka ni että enämpi piäse sieltä, hiän pitäy tai viey omakseh lapsekseh. Myö siitä varasima…
– Слышала ли о водяном?
– О водяном вспоминали раньше. Нас пугали, когда шли купаться маленькими детьми. Тогда пугали, что, если на озеро пойдёте, тогда водяной как схватит, оттуда уже не выберетесь. Он будет держать и сделает своими детьми. Мы этого боялись.
323
Детей забирает
Tiälä Vuokkiniemessä paistih ne vanha rahvas siitä vetehisestä. Vetehini on järveššä, ta lapsiehan myö pölättelimä sillä vetehisellä. Jotta se vejestä nousou, o-o-oikein pität on tukat ta hampahat hyvin suuret. Se sieppuau tiät ta viey järveh, ta sinne viey, i järven pohjah ta siitä icelläh ottau. Hyö: “Ta mimmoni se on vetehini? Onko niin kuin baba-jaga?“ Ka semmoni se on, se kaco ottau teijät, elä vain rantah mäne. “A mintähkäo hiän suurie ei ota?“ “Ka suurie hiän ei voi, a lapsie voit.“ Niin pölätettih, jotta se on järveššä vetehini. A siitä lapsie ottau, jos mänettä rantah. Niin siitä: lapsie ottau muka vetehini… Ennen päivänlaskuo kävit, a päivänlasun jälkeh ei pitän käyvä järveh. Ei käyty, ei.