Персонажи карельской мифологической прозы. Исследования и тексты быличек, бывальщин, поверий и верований карелов. Часть 1

Se tottu opai oli. A ice, sanou, istuu da sanou: “Hätken ei tule, hätken ei tule, hätken ei tule!“ – vuotti sie, konzu tulou, se vedehine. Vienizändy sanou: “Hätken ei tule, hätken ei tule, hätken ei tule!“ – iče vai istuu sie kivel da vuottau. A brihaccu sie hiestyi tulles, sovat peäl heitti da meni kezoil, ni kodih ei käynyh armiespäi tulles, vedeh meni. Nähtih sidä vedehisty! Opai, sanou, tukkii sugiu da: “Hätken ei tule!“

Говорили, что в какой-то деревне парень из армии возвращался. Шел и ему стало очень жарко. Он гимнастерку снял и пошел купаться! И там [водяной] схватил, туда умер! Это правда опять была! А сам, говорит, сидел да говорил: «Долго не приходит, долго не приходит, долго не приходит!» – этот водяной ждал там, когда придет [жертва]. Хозяин воды говорит: «Долго не приходит, долго не приходит, долго не приходит!» – а сам только сидит на камне и ждет. А парень вспотел, одежду снял и пошёл купаться, даже домой не зашёл, возвращаясь из армии, утонул. Видели того водяного! Снова, говорят, волосы расчесывает да: «Долго не приходит!»

ФА. 3449/25. Зап. Иванова Л. И. и Миронова В. П. в 2000 г. в д. Ведлозеро от Федуловой М. В.

336

Спасает ребёнка

Ennen yhtel akal lapsi kadoi. Ecitäh, ecitäh, mendih, ga teä telal mennyh da sit vedeh kirvonnuh. Vies vai bröyzöttäy. Sit unis ozuttih moamalleh. Sanou: “Peigoit kai kivettih piendeä, lastu ottamah etto tule. Vien peäl, stoby ei häi uppuos sinne. Ga peigoit kivettih, vien peäl lastu piin, etto tule ottamah.“ Znaačit, ei händy sinne pie, vedehizel.

Раньше у одной женщины ребенок потерялся. Ищут, ищут, пошли, а он на плот пришел и упал в воду. В воде только бултыхается. А потом во сне матери показалось. Говорит: «Большие пальцы аж заболели, так держал, а все не приходите за ребенком. Над водой, чтобы не утонул он. Большие пальцы заболели, над водой ребенка держал, не идете брать». Значит, не надо его туда, водяному.

ФА. 3362/30. Зап. Иванова Л. И. в 1997 г. в с. Ведлозеро от Мининой К. Ф.

337

Спасает крест

– Eikö ole teijän Alajärveššä ollun vetehisija? Etko ole kuullun?

– Kuullun olen kun paistih ka… Mie olin oikein hurja uimah… A meijän kylässä justih on kilometri, kivestä kiveh… Mie siitä läksin uimah, kun veneh oli… Mie uin, kivellä tulin, kivellä issuin sielä niemennenässä i läksin jälelläh päin uimah. Samua matkua, veneh souti, no metrie kaksikymmentä jäi rantah. Veneh läksi pois, jotta mie jo peäsen. I niin rupesi painamah veteh. Se milma joku, mi tuli moini, mi sellaini liene tullun, painau. I niin kun hot’ ken milma tukista hypähyttäy ylähpäin. Mie ainaki kertoa viise näin kävin. A rannalla siitä huomattih, jotta nyt hiän on menossa, jo kuin monta kertua painuu veteh ja pois nousou. I siitä jo miula jalat koski pohjah, kun mie jo hypiin puoleh ta toiseh, peäsin sinne rantakivellä asti, pois. No. A miula oli risti, moamon risti kaklassa, kun uimah läksin i joka kertua mie sitä pijin. I mie sen kirvotin sinne, kavotin, luiskahti ja mäni se risti. Mie siitä kivellä nousin ta issuin, issuin kotvan aikua, enkä virkkan kellä i mitä. A siitä kun tulin kotih, moamo sano: “No nyt hyvän jutun ruavoit, aina oli siula risti i sen nyt suatoit“. A mie sanoin: “Ajospa mie enni pahan eteh suattan, mouset hyvän eteh suatoin“.

Yöllä nävin unissa. Kun tuli naini sih kiven luokse, tuli naini, sanou jotta: “Kallehen sie maksun maksoit, veteh sie et mäne, kun ei muuta juttuo tulle. Sillä sie olet pelastan icces, sillä rissillä“. Mie sanoin siitä icekseh jotta: “Olkah, prostikkah milma ristimuamo, jotta mie sen rissin suatoin. Totta se miun ikä on niin, mie järven piällä ilmasen ijän olen, ja jotta mie jo olen ostan sen ijän… Unissa näyttäyty, se oli niin kun naini. A sen oikein hyvin näin, tuli, sano miula: “Sie kallehella maksoit“. Se kun risti miulta mäni. Tämän olen… Yhet šanotah, ei ole Jumalua. Ta on Jumala, mie olen sen uskon! I siinä varmasti milma Jumala pelasti niissä, kun mie niin monta kertua painuin ja uuvestah nousin.

– Не было ли у вас в Алаярви водяных? Не слышала?