Персонажи карельской мифологической прозы. Исследования и тексты быличек, бывальщин, поверий и верований карелов. Часть 1

Приди, Пеструшечка, приди,
Большая/Карьёни,
Уже ли тебя крепко заперли?
Где моя Пеструшечка,
Г де моя Большая/Карьёни?

«Наверно, – говорит, – крепко заперли». Так и не получила хозяйка озера эту корову. Хозяин дома держал, пока корова жива была. Этот мужик знахарь был. Я этого не знаю, а дед знахарь был. Раньше часто забирали у водяных и у всех коров. Это была водяного, из озера поднялась покормить эту корову. А хозяин дома увидел, что это корова выплыла, да что большая, пёстрая корова, чёрно-белая была. И взял её за повод. И отвёл её в хлев и закрыл. И он эту корову долго держал, пока жила корова, да и мужик.

ФА. 2516/11. Зап. Ремшуева Р. П. в 1978 г. в д. Вокнаволок от Ремгиуевой А. С.

Странное существо в озере

380

Kun oli ollut yksi mies pyhänä nuotalla. Iellen oli maalta päin tullut mikä sellainen, häntä oli ollut takapuolessa ja sarvet päässä. Oh sitte karjaissut niin kovasti, että mies oli niin säikähtänyt, että oli tullut oikein sairaaksi. Nuotta oli jäänyt järveen. Mies oli ollut kotvan aikaa sairaana, kun oli niin säikähtänyt.

Однажды один мужик в воскресенье был на тоне. Тогда на землю пришло что-то такое: хвост был сзади и рога на голове. И оно так громко рявкнуло, что мужик так испугался, что сильно заболел. Невод остался в озере. Мужик долгое время болел, он так сильно испугался.

НА. 11/82. Зап. Богданов Г. в 1927–1928 гг. в Калевальском р-не.

Собака водяного

381

Kerran olivat nuottimiehet saaneet nuotalla koiran. Kun he olivat vieneet sen kotiinsa. Se ei ollut saattanut haukkua yhtään. Se vain oli niin kuin kuularuisku tratattanut. Sitten se oli mennyt takaisin järveen.

Однажды на тоне мужики вытащили неводом собаку. Когда они привели её домой, она вообще не умела лаять. Она только строчила, как пулемёт. Потом она обратно ушла в озеро.

НА. 11/88. Зап. Богданов Г. в 1927–1928 гг. в Калевальском р-не.

Этикет общения с хозяевами воды

382

«Здравствуйте, эти воды…»

– Kysyttihkö vetehiseltä kalua?

– Mintäh sei, kysyttih sitä kyllä. Tai ne kun mäntih semmoisih lampiloih, nin siihi luvettih luvut, jotta ota vastah. Kuin lienöy mäcötetty ne vanhat lukie, jotta:

Terveh näillä mailla
ta terveh näilläki vesillä
ta terveh tervehyttäjillä
Ta ota miät vaštah ta…

.

Enkä muissa, miten siinä se luku on, ka luvettih, ei muifein mänty siih järveh käsin, ennein kun luvettih ne luvut.

– Annettihko lahjua?

– Annettih, annettih lahjua. Työnnettih ruskieta ripakkuo ta ken napit ta ken mitäki, en mie tietän kaikkie, mitä se oli, a oli niillä ne lahjat. Ta kun lähettih poikes siitä meccälammin luota, pitihän veteliytyö rahvahan elinkeinuoh eccimässä, kun sitä ei ollun mitänä semmoista hyvyä tuluo. Niin kun lähettih, myö kun olima ennein ämmön kera, kun olimä äpärähenä, eihän meilä ollun, jotta hyvyä transportie, muuta kun kesseli selkäh ta lötöt jalkah ta mänkyä eccimäh elinkeinuo. Ammö miät vei lampiloih. Kun mänimmä nin, mie kun seisotun yhteh puoleh, veikkoni toiseh, otti ta kumarti:

Terveh näillä mailla,
terveh näilläki vesillä,
terveh tervehyttäjällä,
Tulima nyt täh ta
ota miät omikse rahvahikseš.

Ta mitä lienöy lukie höpöttän siitä: “Olkua nyt lapset rauhassa, ei ole i mitä hätyä“. Meccäpirttih kun mänimä, otti vican pihj alaisen ta koputti sen, lättien sen:

Hei, nyt kaikki poikeš entiset eläjät,
uuvet tultih tilalla

Kaikki itikät siitä muka lähetäh sillä keinoin, siitä tulou hyvä olla. Tätä ruattih entini kansa. A kun läksimä poikes, nin siitä prostiutu:

Prostiet muat i vejet,
prostiet muat i vejet,
myö läksimä poikeš.
Elkyä meitä pahalla muistakkua.

Jottei mitänä tulis, eikä sieltä mitänä tarttuis, eikä mitänä. Ne oli sen merkkie vain. Kun läksi ämmö miän kerällä ni: “Kiäntykkyä nyt poikes ta prostiutukkua“.

Prostiet muat i vejet,
prostiet muat i vejet.

Miän niisi piti šanuo ämmöllä jälkeh.

– Просили ли у водяного рыбу?

– Почему нет. Конечно, просили. И как приходили к таким ламбам, тогда там читали заговоры, что прими. Как-то их произносили старые:

Здравствуйте, эти земли,
Здравствуйте, и эти воды.
Да здравствуйте, дарующие здоровье.
Да примите нас…

Вот не помню, что это за заговор. Но читали, без этого и к озеру не шли, не прочитав заговора.