PMEG_15.0.3_provizora_PDF_24_Marto_2019

Mi bele kovris mian liton per multkoloraj teksaĵoj el Egiptujo. ^{SS 7}

127

La patro donis al mi dolĉan pomon. ^FE10 Komparu kun ricevi.

§12.1.1

Malpli tipaj subjektoj

Ofte tamen subjekto ne estas aktiva konscia aganto aŭ kaŭzanto, sed mal- aktiva aganto, aŭ rimedo, aŭ io kio simple troviĝas ie, aŭ io kio moviĝas senvole, aŭ io kio havas ian econ, aŭ io kio nur ekzistas, k.t.p.:

Ĉu vi aŭdis jam la historion pri la malnova strata lanterno? ^FA2117 Oni ne "plenumas" aŭdadon. Tio simple okazas.

Fine krevis unu ovo post la alia.^{FA2 34} La krevado okazis al la ovoj.

La folioj faladis de la arboj.^{FA3 59} La falado okazis al la folioj.

Sur ĉiuj kampoj ĉirkaŭe kreskis greno, sekalo, hordeo kaj aveno. ^{FA2 20}

Estis iam malgranda knabino.^{FA2 98} La knabino ne faris agon, ŝi simple ekzistis.

Avineto estas tre maljuna.^{FA2 90} La avineto havas econ.

La sovaĝa vinberbranĉo havis sur si bluajn kaj ruĝajn berojn.^FA1188 La branĉo ne agis. Ĝi estis la loko, kie la beroj troviĝis.

Tapiŝoj kovris laplankon.^{FA3 59} La tapiŝoj troviĝis sur la planko.

Ha, jen kuŝas ja paro da galoŝoj!^FA1123 La galoŝoj troviĝas ie.

Ora ŝlosilo ĉiun pordon malfermas.^PE1841 La ŝlosilo estas ilo por la mal- fermado. Normale malfermi havas la veran aganton kiel subjekton. Sed se la vera aganto tute ne estas menciita, ofte la ilo anstataŭe aperas kiel subjekto.

Vespere antaŭ la pordo haltis veturilo.^FA2148 Vera aganto estas la homo, kiu veturigis la veturilon.

De la patro mi ricevis libron.^{FE 9} Vera aganto estas la patro. Mi estas la celo de la donado. Komparu kun doni, ĉe kiu la vera aganto estas sub- jekto.

Pasis jaroj.^FA3103 La subjekto ne estas aganto, sed tempo. La verbo decidas

Por ĝuste uzi subjektojn oni devas por ĉiu verbo scii, kio povas aperi kiel subjekto de ĝuste tiu verbo. Vidu kelkajn ekzemplojn de verboj kaj frazroloj (§30).

12.1.2. Alvoko

La frazrolo alvoko montras, al kiu aŭ kiuj oni direktas la eldiraĵon. Alvoko tipe estas la nomo de la alparolato, eldirata aparte por veki ties atenton, sed oni ankaŭ povas uzi titolon aŭ alispecan O-vorton, kiu reprezentas la alvok- aton. Alvoko estas normale apartigita de la resto de la frazo per komo aŭ komoj, aŭ aperas skribe eĉ kiel aparta frazo.

Alvoko estu ĉiam sen rolmontrilo:

Karlo, venis poŝto por vi. Karlo estas la nomo de la alparolato.

Elizabeto, ĉu vi scias, kie la hundo estas?

Mi konstatis, kara Petro, ke vi ne estis en la lernejo hodiaŭ.

Mi deziras al vi bonan tagon, sinjoro!^FE10 Oni titolas la alparolaton per la vorto sinjoro.

Sinjoroj, vi estas neĝentilaj. ^FE16

Karaj infanoj, estu ĉiam honestaj! ^{FE 20}

Estimata prezidanto, mi ŝatus fari jenan proponon.

Patrino, mi pensas, ke mia sano denove reboniĝas! ^{FA3 69}

Sinjorinoj kaj sinjoroj! Ĉe la malfermo de nia kongreso vi atendas de mi ian parolon. ^{OV 369}

Oni neniam uzu la artikolon la antaŭ alvoko (§9.1.1).

Iaj ekkriaj esprimoj tre similas al alvoko:

Infero kaj diablo! ^Rt16

Dio, savu min! ^Rt122

Mil diabloj!

Voko al potenco, kiu iel donu forton al la eldiro, povas aperi kun rolvorteto, ekz. per (§12.3.6.7), pro (§12.3.6.11) aŭ je (§12.3.1). Gramatike tiam ne temas pri la frazrolo alvoko: Pro la ĉielo, havu kompaton! ^{Rt 57}

Perverba priskribo

Perverba priskribo estas frazparto, kiu priskribas la subjekton aŭ la objekton pere de la ĉefverbo. Perverba priskribo normale estas frazparto sen rolmontrilo:

Ŝi estis terure malbela.^FA15 Terure malbela estas priskribo de ŝi. La pri- skribo estas perata de la verbo estis.

La juna vidvino fariĝis denove fianĉino. ^FE33 Fianĉino estas priskribo de la juna vidvino pere de la verbo fariĝis.

La ĝojo kaj surprizo faris lin muta! ^{FA3 90} Muta priskribas lin pere de la verbo faris.

Ĉemizojn, kolumojn, manumojn kaj ceterajn similajn objektojn ni nomas tolaĵo. ^{FE 35} Tolaĵo estas perverba priskribo de la objektoj (ĉemizojn, kol- umojn...). La priskribon peras la verbo nomas.

Legu detale pri perverba priskribo en §25.1.

Identisa priskribo

Identiga priskribo estas postmetita rekta priskribo de O-vorto. Ĝi montras la identecon de la afero. Identigaj priskriboj estu sen rolmontrilo:

Li fianĉiĝis kun fraŭlino Berto.^{FE 39} Berto estas identiga priskribo de la vorto fraŭlino.