Шежірем сыр шертсе

Ел ішінде ежелден аа баласыны рпаы деп саналып, алдымен аталып жргендіктен, сосын зіміз де осы лімлынан боландытан гімемізді осы лімлы ру-тайпалар одаын талдап, таратумен жаластыранымыз жн сияты. аза Совет энциклопедиясында лімлына мынандай анытама беріледі: «ЛІМЛЫ–Кіші жз рамындаы рулар одаы. Кейде «Алты лім» деп те атайды. Оан кіретіндер: арасаал, аракесек, Кете, Тртара, Шмекей, Шекті. 19 -ды аяы мен 20 -ды басында Шмекей, Шекті, аракесек, Тртара рулары Орал, Торай обл-тарын, Сырдария обл-ны азалы, Перовск уездерін, арасаал–азалы маын, Кете–негізінен Бкей ордасын, Орал обл. мен Атбе уезін мекендеген. -ны табасы–Алшын табасыны осарланып згерген трі() (аза Совет энциклопедиясы. Алматы. 1973 ж. 2 т. 38 б.).

Осы ретте шежірешілер аузында жиі айтылатын «лімлы» тсінігін «Алты ата лім» атауымен шатастырып алмау керектігін айтып кеткіміз келеді. йткені алашысымен «лімлы» одаына кіретін ру-тайпалар саныны алтау екендігі крсетілсе, кейінгісімен лімнен тарайтын рпаты алтау екендігі мезеледі. Жртты шатасатындыы «алты» сандарыны бір-біріне сйкес келіп, айталап келіп трандыы. Жрт дейміз, алым, шежірешілерімізді зі кейде «Алты ата лім» туралы айтып келе жатып, «лімлы» одаы жайлы гімеге ауысып кеткенін байамай алады. Мселен, алым, зерттеуші А.И.Левшин (1798–1879) мен Абайды немере інісі, баршаа млім аын, жазушы, аартушы Шкрім дайберділы (1858–1931) лімлын: арасаал, аракесек, Тртара, Шмекей, Шекті, Кете деп таратса, ал аын, жырау олдайбеклы Ерімбет (1850–1911) оны: Жамана (Шекті), арамаша (Тртара), Айны (арасаал), лана (аракесек), Тегінболат (арасаал), Тайожадан (А кетеден) трады дейді (Интернет. Ру (род) – Шомекей / История происхождения рода / Asekbook Ас Кос. 29.03.2011. Просмотров (10032). Метки: история происхождения рода). Соысында, кріп отырсыздар, Шмекей аталмайды. Сз жо, онда гіме лімлы жнінде емес, Алты ата лім туралы болып отыр. Алты ата лім мен лімлын, біздіше, шатастырып отыран тіпті Ерімбет жырау емес, оны сзін жаылыс кшіріп жазушы кейінгі зерттеушіміз бе дейміз.

Жоарыда айтып кеттік, таы да айтамыз. ызыы сол, сонау кездерден бастап, осыан дейін бірде-бір зерттеуші, "іші білсін лу-ай" демекші, з ебектерінде осы екі атау-тсінікті жрт арасында дау-дамай туызып жрген осы айырмашылыын атын айтып, ара жігін ашып, дрыс тсіндіріп бере алмай келеді. Нтижесінде кні бгінге дейін здерін де, зге оырмандарын да адастырып жр. Сондытан, з шежіремізде алаш болып осы мселені басын ашып, тігісін жазып берсек дейміз.

Бірлестік атауын шежіре, деректерде атар айтылып жрген «Алты ата лім» тсінігімен шатастырмай, ажырата білуіміз шін оны рашан осылай, лімлы деп атаанымыз отайлы да дрыс сияты. Керек десеіз, М.Тынышпаев жоарыдаы ебегінде бірлестікті «лімлы» емес, "аракесек тобы" деп атаан жн дейді. Сзіні исынды болатын себебі лімнен тарайтын алты л да, Шменнен рбитін Шмекейлер де, кетелер де, брі бір орта ата айырбай-аракесектен тарайтыны белгілі.

Мны дрыстыын тарихшылар С.Асфандияров, С.Толыбеков, О.Миданов, зерттеуші К.Саларлы, шежіреші А.Ахметовтар птап, уаттайды. Біра ертеде жазылан бкіл дерлік шежіре, жазуларда бірлестік «лімлы» деп аталып кеткесін шара бар ма. Бірлестікті «лімлы» аталуы оны негізін сол кездері абырой-атаы асатап тран улетті лкені лім ата рандытан, бірлестікке алдымен соны рпатары кіріп, саны жаынан оларды згелерден басым боландыынан деп санаймыз.

лімлы бірлестігіне лімні ланаы–аракесек, Жаманаы–Шекті, арамашаы–Тртара, Айны пен Тегінболат рпатары–арасаал, ал оны Кетебикеден туан Тайожасы мен осы анадан дниеге келген Байсарыны Бозаншары жне кесі асырап алан Сду (Ожырай), сонымен бірге Шменні Тменожасы трт аталы Кете деген лаап аттармен енеді. Ал алтыншы болып, Шменні бйбішесінен туан Шмекей атымен оны 4 лы: Аспан, Бозыл, Тоа, Кнек кіреді деп мселені басын ашып, кесіп айтпапыз.

ТЕГІМІЗДІ ШМЕН БАБАДАН ТАРАТУ КЕСТЕСІ

Г.Спасский жазбаларында желдер–джидлер, тоалар–туки, ал кнектер– куняки деп орысшаланып беріледі.

2-кесте

3-кесте

Алдияр мен Сарт – бір ата. Сарт–Алдиярды лаап аты дейтін де деректер бар.

4-кесте

5-кесте