Sisterdark / Сястра-Цемра(СИ)

Перашуфлявашы газеты, я не знайшла нчога вартага ваг, аднак адзн нумар мяне зацкав. Гэта бы выпуск 'Овельскай прады' за лпень 1979 года. На першай паласе месцлся партрэты дарнка Овельскага драбльнага цэху, на развароце -- пастановы райвыканкама вестк з палё, а на апошняй старонцы - карыкатура на дзядзю Сэма, гумарэска пра лайдако-захрыбетнка, а таксама невялчкая нататка пра побыт норавы тутэйшай дарэвалюцыйнай буржуаз.

Героем нататк бы, што характэрна, пан Славамр Кунцэвч. Як вынкала са зместу, пан Кунцэвч бы не проста эксплуататарам-самадурам, як здзеквася з бедных сялян, але яшчэ сапрадным крымнальнкам. Ён жорстка заб жонку, прыранавашы яе да нейкага студэнта, а цела выкну у рэчку, папярэдне 'наздзекавашыся над м самым нялюдскм чынам'. Фраза была пабудавана менавта так, давол абстрактна, але мне чамусьц здалося, што размова йдзе пра расчлянёнку... Потым пан Кунцэвч збег у Парыж да канца жыцця спакойна жра брыёшы на Елсейскх Палях, цешачыся ласнай беспакаранасцю агульным беззаконнем. Далей шл панегрык Савецкай уладзе, пры якой пана Кунцэвча, несумнена, прысудзл б да вышэйшай меры пакарання, вогуле Савецкм Саюзе падобныя злачынствы немагчымыя, бо Рэвалюцыя назажды пазбавла наш працоны народ ад гэткх вылюдка...

Вось гэта была цкавостка. Пра самагубства Ядвс ведал се, але расчлянёнка - гэта штосьц прынцыпова новае. Я прынесла газецну школу паказала яе Альгерду Алегавчу. трох расчаравалася, даведашыся, што гэта для яго зусм не навна. Выразку з газеты за лпень 1979-га ён захова адмысловай тэчцы, у якую збра, так бы мовць, кампрамат на пана Кунцэвча. Гсторык патлумачы, што гэта, бадай што, адзны артыкул, у якм простым тэкстам гаворыцца пра забойства тойванне трупа. дада, мж ншым, што сялякя жудасц накшталт крымнальных навн у савецкх газетах не друкавал, аднак гэтая нататка была злосным памфлетам на буржуазю, таму цэнзура яе прапусцла.

-- Вы мяркуеце, гэта прада? Наконт забойства? - спытала я.

Гсторык паква галавой.

-- Нататка выглядае давол сумненай, аднак я не думаю, што савецкая раённая газета стала б друкаваць пустую журналсцкую сенсацыю. Атар артыкула, напэна, валода нейкм фактам веда, пра што пса. Прынамс, зараз я спрабую гэта высветлць. Бачыце подпс пад артыкулам -- Юрась Нетутэйшы? Пседанм, вдавочна. Хацелася б даведацца, што гэта за асоба, галонае, дзе ён выдабы гэтыя звестк.

-- А што, зусм някх сведчання не засталося? - спытала я.

-- Ну чаму ж, тое-сёе захавалася. Гэту справу разгляда павятовы следчы. Пасля сталявання Савецкай улады дарэвалюцыйная дакументацыя заховалася мясцовым архве НКУС. Як, па рон лёсу, размяшчася былой сядзбе Кунцэвча... Падчас вайны шмат чаго было страчана, але матэрыялы следства захавался. У прыватнасц, паказанн самога пана Кунцэвча. Ён сцвярджа, што яго ветраная жонка цякла з маладым каханкам, але ён, чалавек памярконы, даруе здраду не стане х пераследваць, няхай яны будуць шчаслвыя, Пан Бог м суддзя. Таксама прыводзлся сведчанн аднаго селянна з тутэйшых, як нбыта бачы на гасцнцы фурманку, у якой ехал пан Ядвся з каханкам. Следчы палчы гэта пераканачым закры справу, не знайшошы складу злачынства.

-- Чакайце, а Чорта мост?!-- выклкнула я ашаломлена.

Гсторык усмхнуся.

-- Але, Таса, менавта так разбураюцца мфы. Тут вам кожны местачковец раскажа, што пан Ядвся скончыла жыццё врах Овельк, кнушыся з Чортава моста. Аднак мост у гэтай справе нават не згадваецца. Гэта прыгожая легенда, ужо пазней прыдуманая тутэйшым. Але, з ншага боку, гэта вельм паказальна. Народ не паверы у версю следства, таму з'явлся гэта гсторыя пра самагубства. А што там адбылося на самай справе, нам яшчэ трэба высветлць...

Тут празвне званок, гсторык, перапрасшы, падхап свой чамаданчык паспяшася на рок.

***

Кавярня грамадхарчу, у народзе званая 'Ля Гастранома', в'ыклкала б замлаванне кожнага аматара савецкага рэтра. нтэр'ер тут не мяняся, напэна, з часо Перабудовы -- прынамс цёця Тоня казала, што часы яе дзяцнства сцены кавярн был пафарбаваны ва сё той жа зялёна-салатавы колер са стылзаваным арнаментам пад самай столлю, па кутах всел гэткя ж кашпо з жота-чырвоным пластыкавым кветкам, гардзны на вокнах засёды был пыльным, а пластыкавыя столк - падрапаным агдна лпкм, нават пасля таго, як па х прайшлася мокрай анучай прыбральшчыца. 'Сняко', прада, было значна менш, а над барнай стойкай замест тэлевзара всела радыёкропка, па якой перадавал класчную музыку, таму гэтую установу, хоць з некаторай нацяжкай, можна было назваць культурнай.

Цяпер у ншы над барнай стойкай стая тэлевзар, як увесь час бы уключаны ро дурным голасам, бо гучнасць была неадрэгуляваная, а наведнкам кавярн был, галоным чынам, тутэйшыя забулдыг, бо тут прадавал чарнла гарэлку на разл, тут было цёпла, адсюль не выганял.