Незабаве гэта ненармальная зма прынесла яшчэ адну благую навну. Гсторыка нашага, Альгерда Алегавча, звольнл са школы. Падстава была мзэрная цалкам надуманая. Напярэдадн змовых вакацый да нас наведалася камся РАНО з праверкам, па сёй школе ладзл паказальныя адкрытыя рок. Правяральшчык завтал да нас на рок гсторы -- чатыры "бугры" з РАНО дырэктарка. Гсторык паказва прэзентацыю пра балахоца. Нчога, абсалютна нчога крамольнага там не было, проста гстарычныя факты архныя фотаздымк. Правяральшчык адрэагавал дзна. На працягу рока яны заховал грабавое мачанне сядзел, вылупшы вочы напружана выпрасташыся, быццам мел цвк у дупе. Што тычыцца дырэктарк, то на яе азызлай фзяном адлюстравался ледзь не се колеры вясёлк -- спачатку яна збялела, потым папунсавела, нарэшце ззелянела. Кал празвне званок, правяральшчык разам падхаплся ланцужком рушыл да выхаду. Апошн з павяральшчыка, лысаваты дзядзька пнжаку са скураной тэчкай у руках, затрымася сказа холадана:
-- Вы б яшчэ пра Бандэру м расказал, таварыш Намыснк!
Намыснк -- гэта прозвшча гсторыка. На наступны дзень мы даведался, што яго звальняюць. Для мяне гэта было сапрадным шокам. Як жа так, галонае -- завошта? Што такога ён учын? Хба ёсць дзве гсторы, "правльная" "няправльная", пра чырвонаармейца расказваць можна, а пра балахоца -- нельга?..
Тады я зрабла тое, чаго менш за сё ад сябе чакала. Я выдрала аркуш са сшытка напсала калектыны зварот да дырэктарк з просьбай настанка не звальняць. Я спяшалася, атрымалася трох бязладна, затое ад шчырага сэрца. Потым я абышла клас прымусла кожнага паставць свой подпс пад зваротам. Усе падпсвался не гудзел. Магчыма, тут спрацава таксама эфект нечаканасц -- я нкол яшчэ не праяляла такой нцыятынасц. Пасля мы см класам рушыл дырэктарск кабнет. Трэба сказаць, што клас наш бы зусм не дружны, мае адносны з аднакласнкам был, мякка кажучы, недэальныя. Але цяпер я ммавол зяла на сябе ролю лдара, за мной, як за лдарам, пайшл.
Усе разам мы вайшл кабнет, я паклала зварот на стол дырэктарк. Яна не разгублася. Узяшы аркуш, яна прабегла яго вачыма. Потым зрнула на нас пазверх акуляра прамовла ледзяным голасам:
-- Так. Хто вас галоны? Завадатар хто? Няхай застанецца. Астатня -- з кабнета!
Наш рэвалюцыйны настрой адразу ж згас. Аднакласнк мочк, адзн за адным выслзнул калдор. Я засталася. Цмка таксама. А яшчэ Стаск з Толкам. Напэна, гутарыць сам-насам з дырэктаркай нкому з х не карцела, але Цмка застася, таму што засталася я, а Стась Толк -- таму што застася Цмка. Яны сётк сябравал. Дырэктарка запсала нашы прозвшчы абвясцла, што се мы атрымлваем "неуд' па паводзнах. Апроч таго, наша класная кранца, Барбара Казмрана, атрымае вымову дэпрэмраванне за нездавальняючую выхавачую работу. Альгерда Алегавча а яна нават не згадала, але так было зразумела, што статус ягоны не змянся. Звольнены ён, кропка.
Ад дырэктарк мы выйшл, як мехам прыбтыя.
-- Н-да. Усх адымела, *лядзюга старая, -- прагавары Толк плюну пад дзверы дырэктарскага кабнета.
А Стась дада, збянтэжана смхаючыся:
-- Я чу, што нас тут дыктатура. Не веры...
Я нчога не сказала, бо мяне душыл слёзы. Данютка мяне так не прынжал. Яшчэ хлопца уцягнула гэту справу. Барбара Казмрана пацярпела з-за мяне. Дэпрэмраванне -- гэта сур'ёзна, я ведала, што значыць сядзець без грошай. Кал б Цемра ва мне прачнулася, у школе павылятал бы се вокны абвался дах, а дырэктарку размазала б, як жабу па каляне. Але Цемра цхамрна спала, таму што Цмка бы побач. Ён абдыма мяне за плечы гавары словы суцяшэння.
-- Тая, Тая, -- патара ён. -- Хба ты чакала чагосьц ншага? Тут засёды так. Яны нас не слухаюць не чуюць. Але мы, прынамс, паспрабавал. Гэта таксама важна.
Паступова я супаколася. Цмка ме не тольк пагасць маю злосць, але таймаваць Цемру ва мне.
17. Пачвара
Гсторык жы у Старым Овельску разам з мац-пенсянеркай, Вольгай Уладзмранай. Ён бы самотнкам, не ме н жонк, н дзяцей, усяго сябе прысвяцшы школе вучням. Я не яляла, як ён будзе жыць цяпер, страцшы працу, якая складала сэнс яго жыцця. У мяне мльганула была думка наведацца да яго см класам, каб падтрымаць, але я адмовлася ад гэтай дэ. Мае аднакласнчк злякался нагадзл штаны, ледзь тольк дырэктарка на х гыркнула, займацца агтацыяй прапагандай у мяне больш не было някага жадання. Ну х к чорту!.. Я купла кветкавай крамцы тры пунсовыя ружы, аддашы за х апошня грошы, з гэтым букетам пайшла да настанка.