Сочинения. Том 5

οὕτως οὖν ἀπαίδευτον ἐρωτᾷ λόγον ὁ Λύκος, ὥστε οὐκ αἰσθάνεται τὰς τέχνας ἁπάσας ἀναιρῶν. ἐν γάρ τοι τῇ γνώσει τῶν διαφορῶν ἑκάστου τῶν ὄντων αἱ τέχναι συνίστανται. καὶ τοῦτο ἐπὶ πλεῖστον µὲν κἀν τῷ [περὶ] Φιλήβῳ διῆλθεν ὁ Πλάτων εὐθὺς ἐν ἀρχῇ τοῦ συγγράµµατος· ἐφύλαξε δ’ αὐτοῦ τὴν γνώµην ᾿Αριστοτέλης <καὶ> Θεόφραστος, Χρύσιππος καὶ Μνησίθεος, καὶ οὐδεὶς ὅστις οὐ διῆλθεν ἐν τῷ περὶ τέχνης γράµµατι τὸν αὐτὸν λόγον. ἔστι δ’ ἡ µὲν πρώτη ῥῆσις ὑπὲρ τῆς κατὰ τὰς τέχνας συστάσεως τοῦ Πλάτωνος εἰρηµένη τοιάδε· “φωνὴ µὲν ἐστί που µία διὰ τοῦ στόµατος ἰοῦσα καὶ ἄπειρος αὖ πλήθει πάντων τε καὶ ἑκάστου. — τί µήν; — καὶ οὐδὲν ἑτέρῳ γε τούτων ἐσµέν πω σοφοί, οὔθ’ ὅτι τὸ ἄπειρον αὐτῆς ἴσµεν οὔθ’ ὅτι τὸ ἕν· ἀλλ’ ὅτι πόσα τέ ἐστι καὶ ὁποῖα, τοῦτ’ ἔστι τὸ γραµµατικὸν ἕκαστον ποιοῦν ἡµῶν; — ἀληθέστατα. — καὶ µὴν καὶ τὸ µουσικὸν ὃ τυγχάνει ποιοῦν, τοῦτ’ ἔστι ταὐτόν. — πῶς; — φωνὴ µέν που καὶ [τὸ] κατ’ ἐκείνην τὴν τέχνην ἐστὶ µία ἐν αὐτῇ. — πῶς δὲ οὔ; — δύο δὲ θῶµεν βαρὺ καὶ ὀξὺ καὶ τρίτον ὁµότονον. ἢ πῶς; — οὕτως. — ἀλλ’ οὔπω σοφὸς <ἂν> εἴης τὴν µουσικὴν εἰδὼς ταῦτα µόνα, µὴ εἰδὼς δέ, ὥς <γε> ἔπος εἰπεῖν, εἰς ταῦτα οὐδενὸς ἄξιος ἔσῃ. — οὐ γὰρ οὖν. —ἀλλ’, ὦ φίλε, ἐπειδὰν λάβῃς τά τε διαστήµατα ὁπόσα ἐστὶ τὸν ἀριθµὸν τῆς φωνῆς, ὀξύτητός τε πέρι καὶ βαρύτητος, <καὶ> ὁποῖα καὶ τοὺς ὅρους τῶν διαστηµάτων καὶ τὰ ἐκ τούτων ὅσα συστήµατα γέγονεν, ἃ κατιδόντες οἱ πρόσθεν παρέδοσαν ἡµῖν τοῖς ἑποµένοις ἐκείνοις καλεῖν αὐτὰ ἁρµονίας, ἔν τε <ταῖς> κινήσεσιν αὖ τοῦ σώµατος ἕτερα τοιαῦτα ἐνόντα πάθη γιγνόµενα, ἃ δι’ ἀριθµῶν µετρηθέντα δεῖν αὖ φασι ῥυθµοὺς καὶ µέτρα ἐπονοµάζειν καὶ ἅµα ἐννοεῖν, ὡς οὕτω δεῖ περὶ παντὸς ἑνὸς καὶ πολλῶν ἅµα σκοπεῖν. ὅταν γὰρ [αὐτὰ] ταῦτά τε λάβῃς οὕτως, τότε ἐγένου σοφός, ὅταν τ’ ἄλλο τῶν <ὄντων> ὁτιοῦν ταύτῃ σκοπούµενος ἕλῃς, οὕτως ἔµφρων περὶ τούτου γέγονας.” ἤρκει µὲν οὖν καὶ ταῦτα παρὰ Πλάτωνος ἀκοῦσαι τοῖς ἔχουσι νοῦν ἀκροαταῖς εἰς ἔνδειξιν ἁπασῶν τεχνῶν συστάσεως· οὐ γὰρ οἷόν τε γενέσθαι τεχνικὸν οὐδὲ περὶ ἑνὸς ἄνευ τοῦ γνῶναι τὰς αὐτοῦ διαφοράς· ἀλλ’ οὐδὲν χεῖρον, ὥσπερ ὁ Πλάτων αὐτὸς οὐκ ἠρκέσθη τῷ κεφαλαίῳ τοῦ λόγου µόνῳ, παραδείγµατα δὲ προσέθηκε σαφηνείας ἕνεκεν, τὴν γραµµατικήν τε καὶ µουσικήν, οὕτως καὶ ἡµᾶς ἓν ἔτι προσθεῖναι παράδειγµα, τέχνης µὲν γραφικῆς, ὕλης δ’ ὑποκειµένης αὐτῇ χρωµάτων. ἔξεστι γὰρ δήπου λέγειν κἀνταῦθα, τὸ χρῶµα τοῦ χρώµατος, ᾗ χρῶµά ἐστιν, οὐδὲν διαφέρει, καὶ κατὰ ταῦτ’ ἀναιρεῖν ἁπάσας τὰς ἐν αὐτοῖς δια-φοράς, ὅπερ ἀµέλει καὶ ὁ Πλάτων αὐτὸς ἐν ἀρχῇ τοῦ Φιλήβου δεδήλωκε. διαιρουµένῳ γὰρ τῷ Σωκράτει τὰς ἡδονὰς ὁ διαλεγόµενος οὐ συνεχώρει διαφέρειν ἀλλήλων ἁπάσας αὐτάς, καθ’ ὅσον εἰσὶν ἡδοναί, φάσκων ὁµοιοτάτας αὐτὰς ὑπάρχειν, ἀλλ’ ὅ γε Σωκράτης ἀπαντᾷ τῷ λόγῳ τῷδε· “καὶ γὰρ χρῶµα, ὦ δαιµόνιε, χρώµατι κατά γε αὐτὸ τοῦτο οὐδὲν διοίσει τὸ χρῶµα εἶναι πᾶν, τό γε µὴν µέλαν τῷ λευκῷ πάντες γιγνώσκοµεν ὡς πρὸς τῷ διάφορον εἶναι καὶ ἐναντιώτατον <ὂν> τυγχάνει. καὶ δὴ καὶ σχῆµα σχήµατι κατὰ ταὐτόν· γένει µέν ἐστι πᾶν ἕν, τὰ δὲ µέρη τοῖς µέρεσιν αὐτοῦ τὰ µὲν ἐναντιώτατα ἀλλήλοις, τὰ δὲ διαφορότητα ἔχοντα µυρίαν που τυγχάνει. καὶ πολλὰ ἕτερα οὕτως ἔχοντα εὑρήσοµεν, ὥστε τούτῳ γε τῷ λόγῳ µὴ πίστευε, τῷ πάντα τὰ ἐναντιώτατα ἓν ποιοῦντι.” αὕτη µὲν ἡ περὶ χρωµάτων τε καὶ σχηµάτων ῥῆσις, ἡ δὲ περὶ τῶν ἡδονῶν ἥδε· “ἥδεσθαι µέν φαµεν τὸν ἀκολασταίνοντα ἄνθρωπον, ἥδεσθαι δὲ καὶ τὸν σωφρονοῦντα αὐτῷ τῷ σωφρονεῖν· ἥδεσθαι δ’ αὖ καὶ τὸν ἀνοηταίνοντα καὶ ἀνοήτων δοξῶν καὶ ἐλπίδων µεστόν, ἥδεσθαι δ’ αὖ καὶ τὸν φρονοῦντα αὐτῷ τῷ φρονεῖν, καὶ τούτων τῶν ἡδονῶν ἑκατέρας πῶς ἄν τις ὁµοίας ἀλλήλαις εἶναι λέγων οὐκ [ἂν] ἀνόητος φαίνοιτ’ [ἂν] ἐνδίκως;” ὥσπερ δὲ τῶν ἡδονῶν τὰς διαφορὰς ὁ Πλάτων ἐν µὲν τῇδε τῇ ῥήσει διὰ βραχέων ἐνεδείξατο, καθ’ ὅλον δὲ τὸ βιβλίον ἐπὶ πλεῖστον διῆλθεν, οὕτως τῶν τεχνῶν ἐν δυοῖν βιβλίοιν, τῷ Σοφιστῇ τε καὶ Πολιτικῷ·