Стэфанія

— А тое. Што трэба ўжо ісці з тэатра. Колькі ж мож­на... Усё мае свой канец. Вось памятаеш, у «Гаральдзе і Мод» яна, Мод, кажа яму: «I гэта таксама пройдзе». Правільна.

— Яшчэ не так скора.

— Не так скора... Ох, гэта так здаецца. Толькі так здаецца, я ведаю... А я ўчора яшчэ раз глядзела сябе ў «Зімняй прэм’еры».

— Гадоў пяць ужо будзе гэтай стужцы.

— Ну, я табе скажу... Усё неяк дзіўна так зараз, калі гляджу, нават і смешна момантамі. Не, Саша Карпаў малайчына, не ў гэтым справа; ён рэжысёр таленавіты, з густам, тонкасцю, арыгінальны — у дакументальным кіно яму ўжо і цесна. Справа ў іншым: не даспадобы я сабе — і ўсё. I вечна так са мною. Так, кожны раз. Пачую сваё чытанне па радыё, убачу сцэну са спектакля, нейкае інтэрв’ю на тэлевізіі... Ну вось не падабаецца, што я магу зрабіць? Не тое. Не так усё, як бы цяпер хацелася.

— Ты трохі перабольшваеш. I заўсёды мы з табою пра гэта гаворым. Але тут лепш перабольшваць, чым наадварот. Не настолькі, каб закрэсліваць, але...

— Я разумею. Толькі ўсё роўна.

— Ты ж сама ведаеш: з кінастужкай, з кінажыццём на ёй і сапраўды так адбываецца часцей за ўсё — старэе хутка. Даўно заўважылі, пісалі, гаварылі.

— Хутка ідзе наперад час — вось у чым штука. Выліньвае, выцвітае ўсё, што было знята як кіно. Чужым нейкім, не тваім робіцца. Сябе ўспрымаеш са збянтэжанасцю. Не па сабе. I колькі сябе памятаю — заўсёды так. Чакаеш радасці пасля скончанай работы, прыемна, калі публіка задаволена, калі нясуць кветкі і апладыруюць, дзякуюць. А варта толькі як-небудзь пасля... «падглядзець» ці «падслухаць» сябе — і, Божа, ну чаму ж, чаму ж так усё не падабаецца ў сабе?

— А ўрэшце рэшт, напэўна, і трэба, каб было так.

— Напэўна. Толькі ж вось як самой сабе парадавацца і не пашкадаваць потым? Усім, хто нас, акцёраў, бачыць, гэта даецца. А чаму ж не мне? Не, поўнай радасці і задавальнення зробленым я, можа, так і не зведала ніколі.

— А ведаеш тых, хто ўсё гэта меў і ў свой час, і ў поўнай меры?

— О, яшчэ колькі! Эх, шчасліўцы! Ну добра, каб вы здаровенькія былі, як казаў у такіх выпадках бацька. Паслухай лепей, што мне зараз чамусьці прыгадалася. Іграем мы ў Лідзе некалькі дзён. Абедаць ходзім у рэстаран, у гасцініцы. Прыкмячаю: дзяўчына, афіцыянтка на­ша, такая ўжо панурая — не сумная, не журботная, а менавіта панурая, штосьці нават ад старой у твары, губы апушчаныя, горбіцца — проста ў вочы гэта кідаецца і дзень, і два, і тры... Я ўзяла ды кажу ёй: «Мілая, у вас што-небудзь здарылася? Няшчасце якое-небудзь?» — «Не, нічога».— «А чаму вы і сёння такая невясёлая?» — «А я заўсёды такая».— «Дык вы пасрабуйце хаця злёгку ўсміхнуцца. Вось быў бы сапраўдны гаспадар у гэтага рэстарана, ён бы вас зволіў». Яна ўсміхнулася — і зусім іншы твар, нават і ўявіць цяжка, што гэта адзін і той жа чалавек! Я кажу: «О, вось гэта іншая справа! Вы ж зусім другая, паглядзіце ў люстэрка». Яна, яшчэ нясмела ўсміхаючыся, адышла. I я забылася на яе. А назаўтра ідзём мы па вуліцы, а яна — на процілеглым баку. Убачыла мяне — і як стала ўсміхацца, быццам ужо не можа стрымацца — шырока, весела, шчыра і вольна так. Я на­ват засмяялася.

— Уяўляю.

— Ты глядзі, як чалавек зроблены. Усё ў ім ёсць. I шмат добрага ён сам у сабе кудысьці хавае, падмінае, калі нават і няма прычыны. Я разумею, наша жыпдё ўвогуле нярэдка проста жахлівае. Дык таму і патрэбны сілы — і грэх сваё здаровае і светлае забіваць некуды ў куток. Не, тут — забітасць наша адвечная, панурасць, пахмурасць, што ўжо ў крыві, у звычцы... Ну, і... культу­ры, зразумела ж, бракуе; няма жадання паспрабаваць, нецікава: а змагла б я неяк інакш выглядаць, больш прывабліва, хаця б на нейкі час?

— Калі чалавеку нецікава з самім сабою — нецікава з ім і астатнім. А ўвогуле гэта доўгая размова: і пра тое, што чалавек павінен сябе любіць — менавіта так, сябе — зразумела, у пэўных межах, не патанаючы ў самалюбстве, эгаізме, а перш за ўсё паважаць сябе — інакш ён не здолее ні любіць, ні паважаць другіх людзей; і пра тое, што трэба сябе рабіць, неяк адшліфоўваць сваю натуру, характар, а не валяцца як прыйдзецца гэткім карчом пры дарозе. Іншая справа, што жыццё ў нашага чалавека часцей такое, калі ўжо не да шліфоўкі.

— Так, паглядзелі б на мяне, «вясёлую», калі я там, у Лідзе, намерылася ў краме ўзяць паперы гэтай... туалетнай, каб яе... Я — купляць, а мне: «Дык гэта ж дадатак да прасцін і рушнікоў». Ну, дайце іх таксама. Э, не: патрэбна і ветэранам вайны быць, і інвалідам, і кімсьці там яшчэ. Так непрыемна, прыкра стала — гэта ж зняважанне людзей! Я рэзка павярнулася і пайшла, скрутак паперы той паклала назад. А ў чарзе ўсе: «Куды ж вы ідзяце?» А ў мяне быў такі твар, што калі б тая дзяўчына, афіцыянтка, убачыла, дык ужо зноў забылася б, як усміхацца... А з гэтым «Гаральдам і Мод» чаго толькі не бы­вае ў мяне!

— Напрыклад.