Тарэадоры з Васюкоўкі

Адвёз я кошыкі, збіраюся назад ехаць. І тут бачу — Кнышыха. Гандлюе там, дзе прадаюць насенне, сухія травы ды розныя «спецыі». На скрыні, за якой яна стаіць, прыклеены партрэт касманаўта Паповіча.

Спрактыкаваным рыначным голасам Кнышыха выкрыквае:

— А каму лябулі? А каму лябулі? Дваццаць капеек пучок! Каму лябуля? Чыстая лябуля! Сто працэнтаў вітамінаў. Усе вітаміны! А! Б! В! Г! Д! Больш нідзе не купіце! Наваліся, у каго грошы завяліся.

Яе абкружылі пакупцы. Гандаль ідзе поўным ходам.

— У чаёк заварыць, — паясняе Кнышыха нейкай маладзіцы. — Ад злога вока памагае... Ад прыстрэку... Ад... — шэпча нешта маладзіцы на вуха.

— Ну?! — радасна-здзіўлена кажа маладзіца. — Дайце тры пучкі.

— Саступілі б трохі, цётка... Дорага, — дакарае каторая.

— Дорага — міла, дзяшова — гніла, мая даражэнькая. Не магу меней, — і Кнышыха зноў убівае нешта ў галаву нейкай дачніцы. — Можна і ў боршч... Смаката! Бярыце, дама, не пашкадуеце. Мужык вам ногі будзе цалаваць!

І зноў заводзіць сваё:

— Ану — водарасць! Лекавая водарасць для ўсяго! Смачная прыправа для халоднага і гарачага. Можна ў гарбату. Можна ў гарэлку. Можна сушыць. Можна варыць. Можна ў далёкую дарогу. Ежа касманаўтаў! — тыцнула пальцам у партрэт касманаўта Паповіча. — Трыццаць капеек пучок. Украінскі жэньшэнь.

Пакупцы ўсміхаюцца, але бяруць.

Прыгледзеўся я, чым яна гандлюе. Гэта былі пучочкі нейкай сушанай травы, а, можа, водарасці сапраўды. Але тое, што гэта не глабулус, і сумнення не было. Глабулус жа, як гаварыў Фарадзеевіч, — мікраскапічная аднаклеткавая водарасць і такі выгляд мець не магла.

Расказаў я тады пра ўсё гэта Яву, здзівіліся мы рыначнаму таленту Кнышыхі («Вось людзей абдурвае, змяя!»), а потым забылі. Чым толькі не гандлююць на тых рынках!

— Так ці іначай, — сказаў рашуча Кукуруза, — ты як хочаш, а я сёння ноччу...

Кукуруза не дагаварыў. Раптам з плёса даляцела звонкая песня:

Пусть всегда будет солнце,
Пусть всегда будет небо,
Пусть всегда будет мама,
Пусть всегда буду я!

РАЗДЗЕЛ XVII. Неспадзяваныя Ігар, Валька і іншыя

Галасы былі бадзёрыя, піянерскія. Здавалася, што проста па вадзе і балоце крочыць праз чараты вясёлы піянерскі атрад. Мы здзіўлена пераглянуліся — што такое? Потым ірвануліся з месца і пабеглі на бераг — туды, адкуль было відаць. Але нічога не ўбачылі. Перашкаджаў чарот.

Мы хутка ўзлезлі на старую вярбу, пад якой стаяў будан. Гэта было самае высокае дрэва на востраве. І тады ўбачылі — на плёс выплывалі белыя, як лебедзі, лодкі. У лодках сядзелі піянеры — у белых майках, белых панамках, з чырвонымі гальштукамі.

У першай лодцы стаяў на поўны рост стройны высокі юнак у белых штанах, без майкі, але таксама з чырвоным гальштукам. Гэта быў, мабыць, важаты. Пад бронзавай скурай выпіналіся магутныя мускулы. Здавалася, гэты юнак — проста з фізкультурнага плаката «Рыхтуйся да значка ГПА!».

Ды вось песня закончылася, і важаты гучна сказаў:

— Сябры, прапаную на гэтым востраве зрабіць прыпынак! Як вы думаеце, таварыш штурман? — нахіліўся ён да маленькага галавастага хлопца з насупленымі бровамі, які сядзеў на карме.

— Толькі так, — вельмі сур'ёзна адказаў хлопец. Усе чамусьці засмяяліся.

— Тады трымайце курс на востраў, штурман! — у тон яму сказаў важаты.

— Толькі так! — паўтарыў хлопец, і зноў усе засмяяліся. Але хлопец не звярнуў на гэта ўвагі. Хоць бы хны!

Адна за адной лодкі падплывалі да берага. І адразу востраў ператварыўся ў піянерскі лагер: смех, крыкі, бегатня. Хто гуляў у мячык, хто плёхаўся ў вадзе, хто лавіў сачком матылькоў. Сярод піянераў мы пазналі некалькі васюкоўскіх юннатаў, але яны былі не з нашай вуліцы, мы іх дрэнна ведалі. Мы сядзелі на дрэве, не ведаючы, што нам рабіць — ці паказвацца, ці не. Але доўга раздумваць нам не давялося. Нейкая цыбатая дзяўчынка падбегла да будана і крыкнула:

— О! Глядзіце! Тут нехта жыве!

Усе збегліся да яе. Падышоў і важаты. Смуглявы шустры хлопец з фотаапаратам на плячы шмыгнуў у будан і адразу ж выскачыў, трымаючы ў руках электрычны ліхтарык.

— Ліхтарык! — паясніў ён. — Механічны. Дае святло толькі тады, калі націскаеш на гэтую ручку.

І пачаў чвыркаць, паказваючы. Кукуруза неспакойна заёрзаў на галіне.

Цыбатая дзяўчынка таксама шмыгнула ў будан і выцягнула адтуль стрэльбу.

— Паглядзіце, сапраўдная, паляўнічая...

— Ой, асцярожна, яна, можа, зараджаная! Яшчэ стрэльне, — войкнуў нехта з дзяўчат.

Тут Кукуруза ўжо не вытрымаў:

— Ану, не чапай!

Усе адразу паднялі галовы. Хавацца ўжо не трэба было. Мы злезлі з дрэва. І адразу ж нас акружылі піянеры.

— Хто вы?

— Што вы тут робіце?

— Гэта ваш будан?

— І ружжо ваша?

— Вы паляўнічыя?

— Вы тут жывяце?

Я разгублена паглядзеў на Кукурузу.

Ён насупіўся і маўчаў.

— Ды яны, пэўна, проста рыбу ловяць тут. Гэта нашыя, з Васюкоўкі, — сказала васюкоўская юннатка, здаецца, з восьмага класа.

— Ці з дому ўцяклі, — дадала другая (мы пра яе ведалі толькі тое, што яна вельмі злая і дачка калгаснага бухгалтара).