Тлумачальны слоўнік па інфарматыцы

Дыягрáма Вена (Venn diagram) — метад візуалізацыі адносінаў паміж мноствамі. У дыяграме Вена кожны набор мноства паказваецца ў выглядзе круга. Усе аб’екты разглядаюцца як элементы прамавуглавой формы, унутры гэтага абсягу асобныя групы аб’ектаў выяўляюцца кругамі. Сувязі паміж мноствамі адлюстроўваюцца становішчамі кругоў: круг унутры круга азначае, што ўсе элементы аднаго мноства змяшчаюцца ўнутры іншага, а кругі, якія накладваюцца, азначаюць, што элементы ўнутры перакрыцця належаць абодвум групам аб’ектаў.

Дыялогавае вáкно (dialogue box) — у графічным інтэрфэйсе карыстальніка: спецыяльнае вакно, якое адлюстроўвае сістэма альбо дадатак, калі неабходны адказ карыстальніка. У дыялогавае вакно ўводзіцца адказ на пытанне праграмы. Адказ, як правіла, пацвярджаецца шляхам перамяшчэння курсора пры дапамозе мышы на слова ОК і націску кнопкі мышы. Сістэма звычайна адлюстроўвае дыялогавае вакно з элементамі кіравання. Паяўляецца на экране пры вывадзе якога-небудзь паведамлення альбо пры запыце карыстальніка.

Дыялогавая апрацóўка (interactive processing) — апрацоўка, якая ўключае большы альбо меншы пастаянны ўдзел карыстальніка; здзяйсняецца як бы “дыялог” паміж карыстальнікам і кампутарам. Гэты рэжым прымяняецца ў мікракампутарах, праграмы якіх перапыняюцца дзеля таго, каб карыстальнік мог увесці звесткі і каманды, і для магчымасці ацаніць звесткі, якія выводзяцца на экран. Усе мікракампутары выкарыстоўваюць дыялогавую апрацоўку.

Дыялéкт (dialect) — нестандартная версія якой-небудзь мовы альбо пратакола. Бальшыня моў стандартызаваныя, а некаторыя адхіленні ад стандарта дапускаюцца толькі для адаптацыі мовы да асаблівасцяў канкрэтнай машыны. Устанаўленне цвёрдага стандарта замінае развіццю мовы. Стандартызаваныя мовы хутка саступаюць сваё месца іншым мовам, якія ў сапраўднасці з’яўляюцца версіямі папярэдніх.

Дыяпазóн (span) — у агульнаўжытковым сэнсе дыяпазон — гэта сукупнасць элементаў паміж указанымі ніжнімі і верхнімі значэннямі — дазволены набор значэнняў. У электронных табліцах: блок ячэек, якія выбраны для аднатыповай апрацоўкі. Дыяпазон дазваляе апрацоўваць адразу некалькі ячэек за адну аперацыю, напрыклад, аднолькава адфарматаваць ячэйкі.

Дэкадáванне (decoding) — аперацыя адваротная кадаванню — пераўтварэнне звестак у зыходную форму, якую яны мелі перад кадаваннем.

Дэкадзёр (decoder) — лагічная схема (прылада) для пераўтварэння n-разраднага ўваходнага двайковага слова (код, шыфр) у адзінкавы сігнал на адным з 2n выхадаў гэтай схемы. Дэкадзёр змяняе звесткі з кодаў у першапачатковую форму. Адваротную функцыю выконвае шыфратар.

Дэкадзёр áдрасу (address decoder) — пераўтваральнік адрасу ў кіроўныя сігналы. Электронная прылада, якая дэкадуе сігнал на адраснай шыне для актывізацыі якой-небудзь мікрасхемы, напрыклад ячэйку памяці, порт.

Дэкампазіцыя (decomposition) — разбіўка задачы на падзадачы. З’яўляецца адным з інструментаў сістэмнага аналізу.

Дэкáртавы каардынáты (Cartesian coordinates) — сістэма вызначэння палажэння кропкі адносна двух восей X і Y, размешчаных пад прамым вуглом адносна адна адной. Задаецца пунктам О (пачатак каардынат) і базіснымі вектарамі. Простая лінія, што праходзіць праз пункт Ох у кірунку вектара, называецца воссю Oх (або восьсю абцыс), а вось Oy (вось ардынат).

Дэкрэмент (decrement) — змяншэнне значэння ліку на зададзеную велічыню. Дзеянне змяншэння мае важнае значэнне пры арганізацыі цыклу.

Дэмадуляцыя (demodulation) — працэс дэкадавання мадуляванага сігналу. Демадуляцыя можа ўключаць у сябе пераўтварэнне сігналу з формы сігналаў зменнай частаты ў лічбавую форму (гэта дзеянне выконвае мадэм), і атрыманне відэасігналу шляхам дэкадавання тэлевізійнага сігналу.

Дэмакратычная сéтка (democratic network) — сетка, у якой кожны кампутар мае аднолькавы прыярытэт пры доступе да рэсурсаў сеткі і да звестак.

Дэмпфілявáнне (damping) — метад прадухілення выкідаў (перавышэнне ўстаноўленага ліміту) сігналаў схемы альбо прылады ў адказ. Так, у схему ўзмацняльніка могуць быць уключаны элементы для дэмпфіляцыі выхаднога сігналу большага за крытычны ўзровень.

Дэмультыплéксар (demultiplexer) — электронны ланцуг, у якім набор паступальных на ўваходную лінію сігналаў падзяляецца на некалькі выхадных.

Дэскрыптар, апісáльнік (descriptor) — пароль альбо кодавае слова для здзяйснення ідэнтыфікацыі. У інфармацыйна-пошукавых сістэмах: ключавое слова для хуткага пошуку інфармацыі. У праграмаванні: фрагмент захоўваемай інфармацыі, які выкарыстоўваецца для апісання якога-небудзь іншага аб’екта. Напрыклад, дэскрыптар файла можа ўтрымліваць інфармацыю аб памеры альбо даце файла.

Дэспатычная сéтка (despotic network) — сетка, у якой адзін кампутар вызначае доступ іншых кампутараў сеткі да звестак і іншых рэсурсаў.