Вайна сусветаў (на белорусском языке)

Акно было завалена рыхлай зямлёю, якая насыпалася на стол, дзе мы вячэралi, i пакрывала падлогу. Звонку зямля была ўзрыхлена i, вiдаць, засыпала дом. У верхняй частцы ваконнай рамы вiдаць была скурожаная дажджавая труба. Падлога была засыпана металiчнымi абломкамi. Канец кухнi, блiжэйшы да жылых пакояў, асеў, i калi развiднела, нам стала ясна, што большая частка дома разбурана. Рэзкiм кантрастам з гэтымi развалiнамi была чысценькая кухонная шафа, пафарбаваная ў бледна-зялёны колер, шпалеры ў белых i блакiтных квадратах i дзве размаляваныя карцiнкi на сцяне.

Калi зусiм развiднела, мы праз шчылiну ўбачылi марсiянiна, якi стаяў, як я потым зразумеў, на варце над яшчэ не астылым цылiндрам. Мы асцярожна папаўзлi з зацемненай кухнi ў цёмнае памяшканне для мыцця посуду.

Раптам я зразумеў, што здарылася.

- Пяты цылiндр, - прашаптаў я, - пяты выстрал з Марса трапiў у гэты дом i пахаваў нас пад развалiнамi!

Святар доўга маўчаў, потым прашаптаў:

- Божа, памiлуй нас!

I пачаў штосьцi мармытаць сам сабе.

Было цiха, мы сядзелi, затаiўшыся ў пасудамыйцы. Я баяўся нават дыхнуць i затаiўся, пiльна ўглядаючыся на слаба асветлены чатырохвугольнiк кухонных дзвярэй. Я ледзь мог разгледзець твар святара - няясную акругласць, яго каўнерык i манжэты. Звонку пачуўся звон металу, потым рэзкi свiст i шыпенне, нiбы ў паравой машыны. Усе гэтыя загадкавыя для нас гукi чулiся бесперапынна, з кожным разам узмацняючыся i нарастаючы. Раптам пачуўся нейкi мерны дрыжачы гук, ад якога ўсё навокал задрыжала i пасуда ў буфеце зазвiнела. Святло змеркла, i кухонныя дзверы сталi зусiм цёмныя. Так мы сядзелi гадзiнамi, маўклiвыя, дрыжалi, пакуль нарэшце не заснулi ад стомы...

Я прачнуўся, адчуваючы моцны голад. Магчыма, мы праспалi большую частку дня. Голад надаў мне рашучасцi. Я сказаў святару, што адпраўляюся на пошукi ежы, i папоўз у бок кладоўкi. Ён нiчога не адказаў, але як толькi пачуў, што я пачаў есцi, таксама прыпоўз да мяне.

II

У РАЗБУРАНЫМ ДОМЕ

Наеўшыся, мы папаўзлi назад у пасудамыйку, дзе я, вiдаць, зноў задрамаў, а прачнуўшыся, высветлiў, што адзiн. Вiбрыруючы гул прадаўжаўся, не аслабяваючы, з раздражняльнай упартасцю. Я некалькi разоў шэптам паклiкаў святара, потым папоўз да дзвярэй кухнi. У дзённым святле я ўбачыў святара ў другiм канцы пакоя: ён ляжаў каля трохвугольнай адтулiны, якая выходзiла на двор, да марсiянаў. Яго плечы былi прыўзнятыя, галавы не было вiдаць.

Шум быў, як у паравозным дэпо, i ўвесь дом хадзiў ходырам ад яго. Праз адтулiну ў сцяне я бачыў вяршыню дрэва, асветленую сонцам, i палоску яснага блакiтнага вячэрняга неба. З хвiлiну я глядзеў на святара, пасля падкраўся блiжэй, асцярожна пераступаючы цераз асколкi шкла i чарапкi.

Я крануў святара за нагу. Ён так уздрыгнуў, што ад вонкавай тынкоўкi з трэскам адвалiўся вялiкi кусок. Я схапiў святара за руку, баючыся, што ён закрычыць, i мы абодва затаiлiся. Пасля я павярнуўся паглядзець, што засталося ад нашага сховiшча. Абваленая тынкоўка ўтварыла новую адтулiну ў сцяне; асцярожна ўскарабкаўшыся на бэльку, я выглянуў - ледзь пазнаў прыгарадную дарогу, так усё навокал змянiлася.

Пяты цылiндр трапiў, вiдаць, у той дом, куды мы заходзiлi спачатку. Забудова зусiм знiкла, ператварылася ў пыл i разляцелася. Цылiндр ляжаў глыбока ў зямлi, у яме, больш шырокай, чым яма каля Ўокiнга, у якую я ў свой час зазiраў. Зямля навокал нiбы распляскалася ад страшэннага ўдару ("распляскалася" - самае ўдалае слова) i засыпала суседнiя дамы; такою ж была б карцiна, калi б стукнулi малатком па гразi. Наш дом завалiўся назад; пярэдняя частка была разбурана дарэшты. Кухня i пасудамыйка ўцалелi нейкiм цудам i былi засыпаны тонамi зямлi i смецця з усiх бакоў, акрамя аднаго, якi быў звернуты да цылiндра. Мы вiселi на краi вялiзнай ямы, дзе працавалi марсiяне. Цяжкiя стукi чулiся, вiдаць, ззаду нас; ярка-зялёная пара ўздымалася з ямы i ахутвала шэранню нашу адтулiну.

Цылiндр быў ужо адкрыты, а ў дальнiм канцы ямы, сярод вырваных i засыпаных пяском кустоў, стаяў пусты баявы трыножак - агромнiсты металiчны каркас, якi рэзка выступаў на фоне вячэрняга неба. Я пачаў сваё апiсанне з ямы i цылiндра, хоць у першую хвiлiну мая ўвага была адцягнута дзiвоснай блiскотнай машынаю, якая капала зямлю, i дзiўнымi непаваротлiвымi iстотамi, якiя няўклюдна кешкалiся каля яе ў рыхлай зямлi.

Мяне перш за ўсё зацiкавiў гэты механiзм. Гэта была адна з тых складаных машын, якiя назвалi пасля мнагарукiмi i вывучэнне якiх дало такi магутны штуршок тэхнiчным вынаходнiцтвам. На першы погляд яна была падобна на металiчнага павука з пяццю суставачнымi рухомымi лапамi i з мноствам суставачных рычагоў i хапальных шчупальцаў вакол корпуса. Большая частка рук гэтай машыны была ўцягнута, але трыма доўгiмi шчупальцамi яна схоплiвала металiчныя палкi, кii i лiсты - вiдаць, аблiцоўку бранi цылiндра. Машына выцягвала, падымала i складвала ўсё гэта на роўную пляцоўку за ямаю.