Заговоренный меч (на каз.яз.)

Мндай жадай аза, моол, Жаатай хандары мен білайыр рпаына арсы Аса Темір мірлеріне жаман тиген жо, Кк Ордаа баынатын алаларды жеке-жеке жаулап, біртіндеп талан-тараж етіп ала бастады. білайырды кезіндегі айбарлы Ордадан «не-міне» дегенше р блшектенген улиеттер ана алды. Бл Аса Темірден кейін, айта лаулап ктерілген збек хандыыны таы да бір лдырап лауы еді.

Жнібек бас жауы білайыр ордасын жегеннен кейін кілі азыра сая тапты. Сйткенше ыс та тсті. алы ол асына стайтын ол кезде хан оры блендей бай емес, сыпайларды зіне ас керек болса, аттарына шп керек. аза ол уаытта шп шауып, ысты орын дайындап крмеген. Дайындаанмен де соншама быыан малды амтамасыз ету тіпті ммкін емес. Жаз болса бір срі, сыпай аттары да жайылымда болады. Осындай жадаймен хан жылда, ыс бола бас скерін елді-еліне тарататын.

Биыл да сйтті. Жне осы жылы Дшті ыпша хан Ордасын Сыанаа кшірді. Тек осы Сыанаты орауа бес мы атты скер алып алды да, зге сыпайларын ауылдарына айтарды. «ару-жаратары, жауа мінер аттары ер-трмандарымен дайын трсын, керек болып алсадар жаршы хабар береді» деді. Биыл жылдаысындай «жаз шыа блен жерге жиналыдар» демеді. Жнібекті ондаы ойы, бір жаынан райсы з бетіне амала айналан Тркістан улиетіні алаларын брыныдай жз мыдаан ол жинамай-а, арамаындаы бар кшпен аламын деген міті болса, екінші жаынан бл алаларды хакім, асаалдарымен тіл тауып, бейбіт келісімге келіп, соыс ашпай-а зіме баындырармын деген сенімі бар еді.

Жнібек осы ойын орындауа кірісті. зіні оан-лоы кшін крсете отырып, Тркістан улиетіні Сыана пен Созатан бтен алаларына «ан тгіспей баыныдар» деп шінші рет хат жазып, укілдер жіберді. Б жолы Жнібек, сзіні салмаы болатынына шек келтірмеген. Сйтсе Яссы, Сайрам, Сауран, Отырар, Ару, згент секілді мыты бекініске айналан шаарларды оай ола тсе оймайтынын да тсінетін. сіресе Яссы, Сауран алаларын басарып отыран Мхамед-Мазит-тархан, лмхамед-тархан секілді білайыр кезінде де биліктерін ешкімге ойыншы ете оймаан хакімдері бар жне орайтын скері бар алаларды тадырын оай шеше алмайтыны оан ха еді. Жнібек бл мединелермен жеке алыспай таы да зіне серік іздеуге кірісті. Оан енді брыны Аба хан, Ахмет хан, Аббас, Мса, Жабыршы бектерден кштірек серік керек болды. Мндай адам Исан-Бы лгеннен кейін, Моолстан таына отыран Жныс хан еді.

Ежелден аза рулары жаатай, моол хандарымен достасып келген. Моолстанда бір тірегім болса, мртымды балта кеспейді деп ойлады Жнібек. Оны стіне Жныс хан Мауреннахрдаы Аса Темір мірлерімен байланысты. Самарант міршісі бусейітті баласы Омар шайы бны ызын алып отыр. Тбі Тркістан улиетін ан тгіп жаулап алатындай кн туса Самар- ант, Бар кштеріні сырт аланы жн. ашан да болса топтанан асынан, жекеленген жауыды жеу оай. Ал азір сондай діске жол бар. білайыр дние саланнан бері, Темірлан таына арайтын улиеттер жеке-жеке блініп кеткен. «Орта гізден оаша бзау» деп арайтын слтандара, мірлерге жалыз міршіге баынаннан грі, р улиетті бліп билеу тиімді крінген. Жауы зі осындай халде транда, неге оны осал жерін пайдаланбаса? Жнібек з ойын іске асыруа осы кезді дл екенін еске алып, ыз беріп, ыз алысайы деп Жныса кісі салды.

Жаа іргесін алап келе жатан аза хандыыны Тркістан лкесін айтып алудан да бтен толып жатан істері бар. скер ру, хан тртібін орнату, мемлекет заын — жаа «хан жарысын» шыару, отырышы айматар мен кшпелі тайпалардан хан орына, скер стауа, мешітке, мемлекет ісін жргізетін адамдара арналан салы, араж, шыр, зекет жинау. Сыана пен Созаты аланнан бері ыпша даласы мен Моолстан, Алтын хан, ара теіз жаасындаы алалармен сауда-сатты жмысын кшейту — хан сіресе кіл блетін мселелер еді. Брынды-соды Дшті ыпшата алыпа тспеген осындай ты істермен шылданып жргенінде, Жнібек ыс тіп жаз шыанын білмей алды.

Жаз шыа Жнібек зіні кшпелі ел лы екенін есіне стап, аза еліні дстрі бойынша, хан Ордасын Сыанатан Сырдарияны саасына кшірді.

Бл ара шым йлі, кндіз-тні шулаан базарлы, кшесіне адамы сыймай жатан аладай емес, кк шалын, ауасы да жеіл, рісі де ке, амысты алап.

Сырдария жаасына келіп оналы. Жнібекті шаруасы брынысынан да кбейіп кетті. Сайрам хакімі атта бектен, Моолстан ханы Жныстан хабар келген. Бл екеуі де Жнібекті сынысына бірден лап тспегенмен де, таа «кет рі» еместігін білдірген. Сондай-а Сауран хакімі лмхамед те кісі жіберген. Хан сынысына ол терісапай жауап берген.