Заговоренный меч (на каз.яз.)

Жолай блара білайыр таына берілген бірнеше слтандар, батырлар осылып, здерін оршап алан Айба ханны скерімен соысады. Осы айас- та Мхамед-Шайбани, Махмуд-Слтан, арашы шеуі ханны інісі мен бір баласын лтіріп оршаудан шыады. Соынан уып жеткен Ахмед ханны олбасшыларыны бірі оныш-ыпша батыр басаран мы адаммен айасып, олардан таы тылып кетеді. Бл айаста сіресе Мхамед-Шайбаниді інісі Махмуд-Слтан, Бахтияр слтанны балалары лік пен Хамзе, білайырды баласы Сйіншік аса ерлік крсетеді.

Осы адамдармен ол Тркістан улиетіне келеді. Бл мезгілдегі Тркістан улиетіні міршісі лыбектен туан Мираншох-мырзаны немересі, Слтан Ахмед, Яссы аласыны хакімі моол Мхамед-Мазит-тархан, Отырарды хакімі оны баласы лмхамет-тархан, Ташкент улиетіні міршісі Слтан Махмуд-тархан кптен кп Кк Ордаа мейлінше дос-жар адамдар. Брінде де аза хандары жеіп, билігімізден айырылып аламыз ба деп зре жо. Блара хакімі мір бдули-тархан, осшы міршісі Асофы батыр осылып, Мхамед-Шайбани мен Махмуд-Слтанды ту ылып ктеріп, рып кеткен Кк Орданы шаыраын айта ктеруді ойлаан. Блар Мхамед-Шайбаниды Дшті ыпшаа хан етіп ктеріп, здеріні астары аза пен Жаатай хандарына арсы кш етіп пайдаланба болды. Осындай саясатты арасында осыдан екі-ш жыл брын ашын боп жрген ханзадалар Дшті ыпшаа ауіпті кшке айналды. Оны стінде Мхамед-Шайбаниды зіні жеке басыны асиетін, ер жректігін, аылдылыын, оыандыын осса, шынында да, Дшті ыпшаа бгін болмаса ерте наыз атерлі кн тууы сзсіз еді. Осы ауіп іс жзінде айындала бастады. Брынды Сарайшы жаына серуендеп кеткенде, Мхамед-Шайбани Сыанаты басып алды. Мхамед-Шайбани жаа шыан ала асаалдары кмегімен, осыны алдында ана Яссыа жоры салып, ештее ндіре алмай келген Жиренше слтана да Саураннан айрылу аупі туды. Кп кешікпей ол да Саураннан айырылды.

А Орданы — аза Ордасыны екі бірдей брыны астанасын жоалтуы Жнібек пен Брындыа, Жнібекті баласы Махмд-амбар, асымдара Дшті ыпшаты кншыысында андай ауіпті туанын аны крсетті.

Бл рекеттерді брі де, то етерін айтанда, кшейіп келе жатан аза елін айтадан баса рып, кейін шегіндіру еді. Тркістан лкесін кім алса, Дшті ыпшаа сол стемдігін жргізеді. Осы себептен Тркістан алаларыны маайында таы трт ханды тйісіп, ырын басталуа жаын алды.

азатар Тркістан лкесі арылы зіні ежелгі жері мен алаларын ор- ап, ханды дрежесін жоалтпаысы келсе, Моолдар бл лкені здері басып алып, Жетісудан аза елін тайдыруды ойлады. Ал Темірді быт-шыт бола бастаан мірлері Тркістан арылы здеріні брыны Аса Темір кезіндегі патшалыын сатап, Дшті ыпшаты арамаында стап, сауда-саттыын ркендетуді арман етсе, білайыр тымдары бл лкені олына алып, бкіл Дшті ыпшаты айтадан басарма болды. Осындай арама-арсы келген трт ниетті тадыры осы Тркістан лкесіне кеп тірелді. Мндай жадайда Жнібек Жайы бойында ала алар ма? Кеше ана зі ожа бола бастаан Тркістаннан айрылысы келмеді. Тркістаннан айырылуы айтадан аза хандыын жоалтуы еді. Сондытан Жнібек Сарайшыты тастап, айтадан брын- ы онысына кшуді ойлады. Тркістанды жаулап алу шін р ана скер емес, ол жерді жайлайтын, бауыр басып алатын ел керек. Сол себептен де лы жырау Асан айыны:

«ырыды киік жайлаан, Суында балы ойнаан.

Оймауыттай тоай егінні

Ойына келген асын жейтын.

Жемде кеес ылмады.

Жемнен де елді кшірді

Ойыл деген ойыды.

Отын тапса тойынды.

Ойыл кзді жасы еді,

Ойылда кеес ылмады,

Ойылдан елді кшірді»,

деп толай рысуына арамай, хандыыны келешегін ойлаан Жнібек бл жолы да з айтанынан айтпады.

Жнібек жоры шін айтадан оныс етпек болан Шу, Сарысу бойын Асан айы жамандап: Мына шіркінні екі жаы борбас екен; баланы іші уырылмайтын, пышаы ынынан суырылмайтын, еркегі ат болатын, рашысы жат болатын жер екен» деп, не болмаса Жнібекті кп елі жайлай бастаан аратауды кріп: «Ккектен баса сы жо, кк шптен баса ісі жо, жер азыны мнда екен, атыны семіз, ері ары ел азыны мнда екен, аты бестісінде артаятын, жігіті жиырма бесінде артаятын жер екен» деп Еділ мен Жайы бойын тастамауды айтса да, Жнібек кнбеді. Тркістаннан айрылса, Дшті ыпшатан айрылатынын, Ордасы жо, ошаы жо, азы-тлік, сауда-саттыы жо, бтен жртпен байланыс жасай алмайтын кшпелі елді кншыысындаы білайыр рпаы мен Темірлан таы, кнбатысындаы Ноайлы, Астрахань, азан хандытары блшектеп жтып жіберетініне кзі жеткендіктен з дегенінен таймады. Ол енді ештееге арамады. з жолыны жн екенін біліп трандытан, Асан айыны дегеніне кнбеді. Бкіл жртты шбырта таы кшті. Келе сала Сыана шін Мхамед-Шайбанимен соысуа дайындалды. Біра бл кезде Мхамед-Шайбани жептуір кшейіп алан-ды.