Заговоренный меч (на каз.яз.)

Мхамед-Шайбаниды баы кннен-кнге ктеріле тсті. Шайх-Хайдар аза тауып, білайыр Ордасы лаан кезде райсы з лыстарына, шаарларына, улиеттеріне тарап кеткен баадурлар, мірлер, бек, мырза, слтандар айтадан Мхамед-Шайбани маына жинала бастады. Мны крген Яссы аласыны хакімі Мхамед-Мазит-тарханны зресі енді шын шты. Айба хан мен Ахмед ханнан орып, сонау Астраханьнан ашып келген Мхамед-Шайбаниа шаын жайып рмет крсеткенінде, ол ойнына андай шбар жыланды салып аланын енді тсінді. Мхамед-Мазит-тархан ойнына зі салан осы жылан анша кішкентай, лсіз боланмен де, зіні ан марлыын істеді. Он-он бес жылды ішінде ауырт сіп, кдімгі он кез ара шбар айдаара айналды. Енді Мхамед-Мазит-тарханны ойнына сыйма тгіл, зін жтуа ыайланан жайы бар. Айдаарды алашы ысырынуынан зре-ты алмаан тархан жанымды айтсем сатап аламын деп, жедел шара олдана бастады. Егер дер кезінде Мхамед-Шайбаниды тотатпаса, бір кні, бден кшейіп аланнан кейін, Яссыны да тартып алатынына шек келтірмеді. Ол е алдыменен жанындай жасы кретін он трт жасар кенже ызы ибадат-Бегімді, асына бірнеше батыр нкерлерін осып, баласы Клмхамед-тарханмен бірге, Самаранта жргізеді. Бл кшпен бірге бар ымбатты дние-млкін де жіберді. Тркістан улиеті брыны дстрі бойынша лі де Темір Ордасына баынды. Ал Самарант болса, бл Орданы астанасы. Тархан Самарантты кшті санайтын. ызы мен баласы, дние-млкі Самарантта трса, Мхамед-Шайбаниды олы жетпейді деген пікірге келген. Сол себепті де кшті тезірек жргізуге асыан. Біра бл кшті шыанын Мхамед-Шайбани жаыны адамы Маыт Орыс бек естіп алады. Жиырма батыр, екі жз сыпаймен келіп шабуыл жасайды. Клмхамед-тархан асындаы серіктерімен жан аямай жауымен рысады. Бірнеше адамды найзалап лтіреді. Біра аырында жеіліп, зі ашып тылады.

Орыс бек Мхамед-Мазит-тарханны ызы мен дние-млкін Мхамед-Шайбаниа кеп тапсырады. Жауыны дние-млкін хан бл рыса атынасан Орыс бекті жігіттеріне бліп береді. Ал Мхамед-Мазит-тарханны бар мал-млкінен ымбатты, е асыл азынасы лі ры крмеген лындай асау ызын, ткті кеудесіні астына салып, бесінші атыны етеді.

Бл орлыа шыдай алмаан Мхамед-Мазит-тархан Брынды хан мен Жнібекті балаларына бірігіп Мхамед-Шайбаниды шабайы деп кісі салды. Брынды пен асым бл тілекті абыл алды. Мхамед-Мазит-тархан шеуі кеуделеріне ран басып, кшейіп келе жатан Мхамед-Шайбаниа арсы трып, Тркістан улиетінен ума боп ант берісті. Содан кейін олар алы олмен келіп Сауранды оршады. Жаында ана бл алаа мірші болан Махмуд-Слтан ала бекінісін жедел кшейтуге кірісті. Біра бл кезде асым слтанны аылы бойынша Мхамед-Мазит-тархан кешегі зіні баласы Клмхамед-тархан билеген Сауранны ала басшылары — асаал, бек, рабат стайтын белгілі адамдарына, аланы блдірмей, ан тгіспей берсе, кп жасылы істейтінін айтып хат жазды. Асаалдар жасырын жиналып, Сауран брын аза хандарынікі еді ой. Брынды хана берейік деп шешеді. Бндай пия сырдан хабары жо Махмуд-Слтан амал басында шаруа істетіп жргенінде, асаалдар бірнеше сыпайлармен келіп, тал тсте оны ттын етеді де, ала апасыны кілтімен бірге Сауранды шапалы келген асым слтанны олына тапсырады. Брынды хан мен асым слтанны арасындаы ыри абаты міне осы Махмуд-Слтанны ола тсуінен бастап брынысынан да шиеленісе тседі.

асым слтан мен Мхамед-Мазит-тархан Саурана кіргеннен кейін, А Орданы бір кездегі екінші астанасын айтып аландарына шаттанып, жеіс тойын тойлама болды. Бл тойа Брынды хан да келді. ырмызы кілемге бленген Махмуд-Слтанны диван сарайына орналасып, а мамы жастыты шынтатай, кміс тай кесемен кестамды[54] сіміріп отырып, зіні р мінезіне салып, ол нкерлеріне лепіре:

— Махмуд-Слтанды алып келідер, — деп бйырды.

Махмуд-Слтанны орнына мір-эль-умера асымны зі келді.

— Махмуд-Слтанды неге кел дедііз, тасыр хан? — деді асым, хана диван дстрімен тжім етіп боланнан кейін.

— Тыныш жатан аза елін шапан да Махмуд-Слтан батыр ой, — деді Брынды асыма жауар блттай тйіле арап. — Батырлы лде атынды мінез крсетер ме екен, кз алдымда оны басын алдыртайын деп едім.

асым даусын ктермей салматы нмен жауап берді.

— Басыбайлы сатып алан л, не болмаса нсыз кетер ан майданда кездескен л емес ой Махмуд-Слтан… Ол білайыр ханны немересі, Махмуд-Шайбаниды жалыз інісі. Оны басын алу шін Таана кеесі жиналмаса да, Трымтай кеесі жиналуы керек.

лаан тезек аптай боп, дкиіп а мамы жастыты шынтатай жатан тртба Брынды, кенет тез имылдап шарт жгініп отыра алды. алы абаы тксиіп, анды кзі шатынап:

— Махмуд-Слтан шін Таана кеесі де, Трымтай кеесі де мына мен зіммін, — деді ол.

асым лі де болса ашуын баса, зін-зі тежей сйледі.

— Олай болса, марабатты тасыр хан, мені де мір-эль-умера екенімді есіізге алсаыз деймін. Махмуд-Слтан мені олжам жне мені шешем Жаанны апасы Аозы-Бегімнен туан блем. Білгііз келсе, мені екі туып бір аланым…

«И, солай екен ой» дегендей Брынды тмен арады. Енді оны даусы сл сылбырлау шыты.

— Сонда не ыл дейсі? Мойнында аза батырларыны талай аны бар Махмуд-Слтанды босатып жібер демексі бе!