Заговоренный меч (на каз.яз.)

Бл хикаяны естісімен асына бір топ батырларын ертіп асым Брынды хан Ордасына аттанды. Хан бларды келетінін кні брын естігендей ауыл сыртында арсы алды. Астында аты шулы, сліктей жараан, жалйрыы жерге тгілген мндайда жауа мінер ара айыры, стінде оба тастай боп дкиіп зі отыр. Арт жаында оба тасыны жанындаы балбалалардай трт баласы. Бріні де мінгені осы ара айырды тымы, кіле топа жал нардай длдлдер. стерінде кеуде тсы ттасан алан темір, келте сауыт, жедері мен шалбарлары ана шынжырдан тоыан… Бріні олдарында шойын шопар, ер басына іле салан темір табанды айы сойыл. Жаындап келе жатан батырларды олар сол тнерген алыптарында, мызымай ктіп тр. Жайшылыта тсі суы, долы Брынды ашулананда, аары бетіне жан аратпайтын аяздай тіпті ызбарлана алатын. Б жолы да бет-лпеті сондай еді. Екі бетіні тгі шыып, ара креденіп, ісініп, кзі анталап кеткен.

Брындыты осынау ызбарлы ссы жеді ме, батырлар таа таямай сойыл жетпес жерге келіп тотады.

— Ассалаумааликом, Брынды хан, — деді олар жамыраса амандасып.

Балалары «аликомассалам» деп еріндерін жыбырлатты. Брынды слемді алан жо.

— Бері тая, асым, — деді ол о олына стап тран шопарын сл отайлап, — айтатын пиям бар.

Тр-келбеті — асым таяса, ара шойын шопарымен салып алатындай. Егер бзау бас ара шопарды Брынды секілді алып кш рса, адамны несі алады. Темір баламен татайа шегені соандай біржолата жерге кіргізіп жіберері ха. Ал Брындытан мндай ылыты ктуге болады. Ол ашу стінде андай ылмыстан болса да бас тартпайды. Ойындаысы орындалса бітті, ліп кетуге бар. Б жаынан Брынды ашу стінде зін-зі шаып лтіретін бйі трізді, алды-артына арамайды. Ханны мндай мінезіне аны аза батырлары аттарын тебініп ап, асымды орай ала шыа берді. Бны крген Брынды аырып жіберді.

— айт кейін, кіле арашы! Хандар арасында ара аза трмас! Тая бері, асым, сйлесетін сзім бар!

Брындыты даусы тым аарлы шыты, батырлар іркіліп алды. асым олара:

— Кейін шегінідер, — деді. — зім сйлесейін.

асым згелерден суырылып шыып, Брындыты асына барды. Ананы трі ттігіп кеткен екен. Екі кзінен ара креденген бетін жуа, барматай-барматай жас тамшылап тр. Ызаланан бураны кзінен жас шыатынын асым брын кргені бар. Денесі мздап кетті. Шіркін, жан деген ттті ой, амалсыз ханны олындаы ара шопара арады. Брынды бан кіл блген жо. Жне кзімнен жас шыып тр-ау деп ымсынбады. Соралаан жасын да сртпей асыма алар бркіттей тксие сестеніп, сл арлыан даусын ктере сйлеп кетті.

— арамаыдаы елі теріс арап кетсе, хан деген ит орлы екен. Оны мен білайыр рпаына ыздарымды бергелі білдім. онысымды жайлады деп амсыз жатан елді шапсам, сынытан сылтау іздегенім. Айып менен. Біра айыптымын деп арашыа бас иер жайым жо. Оны жасы білесі, асым. Жазылмас кеселді емі — лім. Ал мені кеселімні жазасы лімнен де ауыр. Бл жазаны зіме зім тадап алдым. Жазам сол! Ерте кйеу балам Мхамед-Темір слтанны олына, Самаранта кшемін. Сен жеген жосы, мен жеілгем жопын. Жртымды басара алмаан з кнмды зім осылай жумапын. Дшті ыпшаты билеген Брынды Мхамед-Темір слтанды кшік кйеу етіп з ордасына кіргізуді орнына, ата жауы білайырды ордасына зі кшік ата болып кірмек. Бдан арты жаза, бдан арты лім бар ма? Сз осымен бітсін, ана абыландарыды ертіп енді кейін айт. Аыл айтамын деп, хан болуа жеткізген сонау аылды басыа мына ара шопарымды жмсатып алып жрме!

Брынды осылай деді де, атыны басын брып, аулына арай жре берді. асым оан тота демеді. йткені мндай жадайда Брынды шешімі бірден-бір дрыс шешім еді. Халын басара алмаса да айысын жасыра білді.

Екі апта тпей бкіл Дшті ыпша улетіне Брынды хан Самаранттаы кіші ызы Жауар-Бикені олына кшіп кетпек екен деген хабары таы естілді. Біреу ер екен деді, біреу ез екен деді. Тегі ешкім блендей кінбеді. Біра Брынды кшерінде таы бір лкен жаманды істеді. ара тнде жз жігітін жіберіп бір кезде зі салдыран Брынды аласын «зіме де жо, бтенге де алмасын» деп кл-талан етіп ртетті.

Сйтіп ол уаытында кше алмай алды. Ал кшем дегенінде халы оны кшірмеді. асым слтана енді ру басшылары, би, батырлар емес, кеше найза стап, жауына арсы шыан, жаман далбаайлы, кн шалбарлы ара аза келді. Біра бларды келісі ел жасыларыны келісіндей емес, ашулы келіс еді. Аспанды ап-ара боп жауып алан ара блт трізді, трлерінен адам шошынарлы, тнеріп кеткен. олдарындаы алдаспандарын, жай оындай жар-жр ойнатып, асым слтана кндей кркіреп тілектерін айтты.

— Жоалып кеткен «Жалыз кз» батыр табылды! Брындыты йінде екен! Сары ала тбетімен бірге шынжырлап, бір итаятан ас береді екен! Аяулы батырымызды азір босатып бер! Босатып бермейді екенсі, бізге кпелеме! — деді.

Халыты мндай ашуланан трін брын крмеген асым слтан шошып кетті. Ашынан халыты кілі етіп аптаай батырды ертті де, ол кшкелі жатан Брынды аулына зі келді.

— Анау сойылды жртты кріп трсы ба, Брынды хан? — деді асым ауылды оршаан алы жртты крсетіп.

— Кріп трмын. Талаалы жиналан сабала иттер трізді.

— Егер таламасын десе, азір Ора батырды босат!

— Босатпасам ше?

асым найзалы жртты крсетті.

— азір бкіл аулыны кл-таланын шыарады.

— тте, тте! — деп барып Брынды лі жыылмаан араша йді есігін ашты.