Заговоренный меч (на каз.яз.)

Ханны былан тр келбетінен, оыс имылынан, оны андай атал рекет жасама боланын жас жігіт сезіп трса да, орнынан озалмады. Тіл атып тініш те айтпады. Тек екі олы артына кісенделген алпында арыс кеудесін сл шалайта, білайырдан ткір кзін аудармай тістене бекініп, атты да алды.

Хан тксие арады. «Бас кеспек болса да, тіл кеспек жо» ттын жігітпен тіл атысуды жн крді.

— зіе ойылан айыпты мойныа аласы ба? — деді ол тамаына келіп тыылан ашуы мен кдік кірбеін зер басып, даусы дірілдеп кетіп.

Жігіт сол тран алпынан титтей міз бапады. Тек басын сл иді.

— Жо, зге айыбым боланменен, обыланды батыр айтандай кнм жо, иланыыз, хан ием…

«зге айыбым боланменен» деген сзден хан брынысынан да бетер кйіп кетті. «зге айыбыны андай айып екенін білемін. Жасырмай мені бетіме айтуа алай тілі барды? Сл шыда, ол тіліді де шо басыландай кйдіргенімді крерсі!..» Біра ханны «зге айыбы андай айып?» деп срауа дті бармады. Бойын билей жнелген ашу, наыз бір аузы-мрнын кигізбен аптаандай тншытырып кетіп барады. Ойды алып, жректі ртеген ызаны ытай берді. Хан даусы шаатын жыландай енді ысылдай шыты.

— ара ыпша обыланды жала жапаны ма?

Жігіт ыстала мінез крсетпеді.

— ара ыпша обыланды неге былай дейтіні менен крі сізге млімірек болар, хан ием.

Ол осы сзімен бар жайды бір-а жайып салды.

«Бл не дегені, ?» білайыр, екі кзі анталап сзетін бадай, тйілген абаыны астынан арады. «Жо, бл жігіт осал жігіт емес. зіне жабылан жаланы неден туып транын біледі. Бл білгенді бтен Арындар да біледі ой. Блені бір шы зімде жатаны зге жрта да аян болар. Арына ала кз арайтындыымнан обыланды батыр бл оианы дейі шыарансыды. рине, содан со бкіл Арын болып кеше мына жігітті лімге бермей алан екен. Сір, тбелеске тсуге де бар трізді ой здері. Сол екен ой Жнібек пен Керейді де миыынан кліп жргендері. Жо, жо, ашу тасыан дария трізді, алашы екпінімен жар бзады, ал уаыт ткен сайын арыны бседей тседі. Шешімді бірден алмау керек…»

Хан олын анжарынан босатты.

— ай рудансы?

— Маыт, Барлас руынанмын.

Жігіт бетіне хан таы да іле, байыздай арады. Кзінде бір жан тсінбес шын пайда болды. О да ммкін… Рабиу-Слтан-Бегім «Сйіншік слтан наашыларына тартан» деуші еді ой… «Барлас руыны жігіттеріні брі бірдей осындай алы аба, арыс кеуде келеді. Сонда бл батырды андай айыбы бар? Жазыы алы абаты боланы ма? Наашы жртына жиеніні тартуы табии жйе ой. Мені де збек наашыларына тартан демей ме?» білайыр хан зіні ойыны жалан екенін біледі. «Жел трмаса шпті басы имылдамайды». Естіген сегіне сонда-а сенген. Біра Сарыт-Шиман Маыт узір: «уанышты теізі, адамгершілікті кні, Фаридундай асиетті білайыр ханны йелі, Аса Темір немересі лыбек мырзаны ызы Рабиу-Слтан-Бегім ханым сек-аянан тыс труы фатиа. Блай ету екі жрта бірдей тлім. сіресе лкен балаыз Шах-Хайдарды Самаранта хан еткелі траныызда» дегеннен кейін ханымны ылыын азбалай бермеген-ді.

«Сол секті азір айта шыаранда не таппа? Ондаы кннен азір Аса Темір немерелерімен арасы жаын тр ма? Мен мны лім жазасына бйырсам жрт не дейді? Кнсі ашылмаан батырды лімге иды… Бны хан баяы секті салдарынан істеп отыр демей ме? рине, сйдейді. сек те бір, кйе де бір. Кзіме айтпаанмен жрт солай жориды. Одан да з басыма кір келтір-мегенім жн емес пе? И, сол жн. Біра мына жігітті кнсін алай кешем? Білмеген болып ндемей алуым жн бе? ара азаа намысымды таптатып ойсам, жрт мені батылы бармады дейді ой! Жо, жо бл жігіт луі керек!».

— Бл жігітті тадырын Шах-Буда слтанны асы ткен со шешеміз, — деді дйекші мен жігітті алып келген нкерлеріне, — айылы ас алдында… аардан айта тралы. кетідер!

Жігіт сл басын иді де кілт брылды. Жендеттер оны тыса арай айдай жнелді. Е соынан шыып бара жатан дйекшіге естірте хан:

— Са болыдар. Кздеріні арашыындай кзетідер, — деді.

Дйекші басын иді.

— п, тасыр.

Ханны айтаны шынды еді. Шыыс халыны деті бойынша «он бесте отау иесі». білайырды Маыт йелінен туан тышы Шах-Буда ткен жылы дние салан. Хан осы сйікті лыны ш кннен кейін асын бермекші. Ас беру — жерлеу емес, Дшті ыпша еліні дстрі бойынша лкен той. Аса Дшті ыпша пен Мауреннахрды игі жасылары атысады, сайыса ататы батырлар тспек! ыпшаты от ауызды, ора тісті, ара бойлы азтуан жырауы мен Арынны асанда жйрігі, сексеннен асып кеткен, Ажол биді кесі отан жырау айтысады. Трешіге йсін Майы биді алтыншы буыны лы сыншы, халы ардагері, жзден асып кеткен Асан айыны зі келмекші.

Хан саясаты тынып жатан кл секілді, ай жері тиы, ай жері тайыз білмейсі. Таы да кміс оырау шылдырлады.

Ордаа лгі ан-слсіз дйекші кірді, н-тнсіз басын иіп, тра алды.

Хан жайшылытаы тапсырмаларыны бірін бергендей жайбараат сйледі.

Ас біткен кнні ертеіне лгі жігітке кім айтылады. Біра оан дейін…

Дйекшіні жаратанан жа ерні аырын ана имылдады.

— п, тасыр.

ІІ