Заговоренный меч (на каз.яз.)

обыланды батырды бл жанжалды неге бастап отыраны білайыра аян. Кйе жаа айтылан сзді астарында кйікті сыр жатан. «лде батыр Саянны ылыы рас па екен?» білайыр хан йде отырандарды кз астымен бір шолып тті. Хан кеесіне келетіндер алай згеріп кеткен. Мешін жылы Дшті ыпша таына отыранында зі он жеті жаста еді. Ол кездерде скер басшылары да, Орда тіректері де басалар болатын. Мынау Арын, ыпша жайсадары алан трде Маыт, Дулат, йсін, оырат, Найман, Тубай, йыр, ытай[14] руларыны мытылары отыратын. «Хиуаны шапанында да сол топ асымда еді. Тек алматармен айасанымда ойымнан шыпады. И, ол мені е арабет жеілісім болды. скерім Сыра дейін шегінді. зім Сыанаа аштым. Жауымнан кп н тлеумен зер тылдым. Сосын ой Дшті ыпшаты басты рулары Арын мен ыпшаа ара сйемек боланым… Одан не шыты? Тікенектен шошып шо басты деген осы емес пе? тте жас кезім айта оралар ма еді? Онда бйтіп жан-жаыма обалжи арап отырмас едім-ау! Шіркін жасты, дарияны алашы тасыан арынындай еді-ау, бзбайтын бгеті бар ма еді? Екі жыл тпей, Дшті ыпша хандыына ол созан Сайбанны ортаншы атыны кілімайдан тараан анбайды лы Елбектен туан Махмед-ожа ханмен Тобыл зеніні жаасында алы скерімен кездесіп жеіп шыып едім ой. андай ызы, андай айтып келмес, селдей ттті кндер! Сол жолы еді ой, зге батырларымны біреуіне де имай он тртінде туан айдай толысыан, адамзатты слуы, Махмед-ожаны жесірі, Арынны ызы Аана-Бикені зім алып едім. Аана-Бике десе Аана-Бике еді ой. Адамзат нпсісі дегенді ойсайшы, жастай осылан ерін лтіріп, зін атындыа аланымда опа таптым ба? шаында жатанда тсегі наыз бір жылан ініні асына салынандай сезінесі. Ін ішінен бір улы жылан ысылдап шыып, жалааш денее айыр тілін сып алатындай! Мен анша жасы крсем де, бір иілмей тті-ау, бейшара. айтсын, мен р ана ерін лтіріп ойдым ба, соынан еріп келген ш жасар баласын да лтірттім ой. лтіртпеске болмайтын еді. Хан таы деген періште де ызыатын бір сиырлы арман ой. гей бала тгіл, з балаа да сену иын. Ал Махмед-ожа баласы, жабылмаан стара трізді еді, абайламаса олыды алып тсуі оп-оай. Оны мен рине дрыс лтірттім. Біра одан не таптым? Шешесі жылы шырайын бір крсетпей кетті. Менен балалы болып алмайын деп, сан мртебе кшл ішіп іш тастады. Жалыз-а бл ажалдардан пайда крген Сарыт-Шиман Маыт болды ой. Тапсырмамды адал орындады деп мен оан андай тартутаралы бермедім, андай дрежеге ктермедім. Дшті ыпшаа зімнен кейінгі адам еттім. рине мені мным згелерге наан жо, сіресе Барам, Алаш батырлара…

Хан Ордасындаы тартыс сол кннен бастап кшейе тсті. Содан бері отыз жылдай мір тті, ал тартыс лі бір толастамай келеді. айран, дние! андай айсар едім! Отыз жыл! Отыз жылды ішінде андай жауымды жебедім! Демек адамны асы — арам шп трізді болады екен. Отаан сайын аулай се тседі. йтсе де мен де аянып аланым жо. ай шаарды алмадым? Хиуа, Самарант, Икра-тп, Бар, Сыана, азаты жеке лысы болып жрген Махмед-ожа хан, аалы-інілі Ахмед-Махмд, Мстафа хандарды жеіп, Есіл, Тобыл, Нра бойын зіме араттым… Біра сонда шыан андай мйізім бар? Алашы хан болан кезімде Найман, Маыт, йыр, оырат руларынан аймысам, енді міне Арын, ыпшатан сескеніп отырмын. Брын жауым зіммен аталас Сайбан тымдары еді десем, енді міне, Жошыны он шінші баласы Тоай Темірден тараан рпатары болып отыр.

білайыр Арынны би, батырларыны алдыы жаында отыран слу мртты Жнібек пен жалааш анжардай тсі суы Керейге кз иыын ау-дарды.

«И… и… Аба слтаннан блар ауіпті. Шыысхан нояндары кйреткен, соынан бабалары Орыс хан айта жндеген А Орда астанасы Сыанаты жаулап аланымды блар мгі-баи кешірмек емес. Жне Аса Темірді баласы Шахрук слтаннан туан лыбекті ызын аланыма да ыри-аба. Мені Бар, Самарант бектеріне бйрегімні братынын кре алмайды. Шамалары келсе, тез-а жеке аза ханы болып оаша отау тікпек. Тек блініп кетуге зірге кштері жеткіліксіз. Бастары осылмай жрген рулары болмаса, соынан ттаса ерген елі жо. Ал ел деген не? Ойынан шыпаса, сенен рки жнелуге бар. Мына Ажол биді айтып отыранын ескермей крші, бкіл Ар- ын, Найман, оырат болып ши шыаруа дайын. Бара баласы Жнібекті, Болат баласы Керейді кткені де осы. Кптен бері Жнібек пен Керей осы руларды сзін сйлеп, сойылын соып здеріне баурап жр. Азантай млт кетсе, оыралаан гіздей мки тулап, жртты бліп кеткелі тр. Сонда не істеу керек? Арыннан орып ыпша батырыны сзін аясыз тастау керек пе? Жо, йтуге болмайды. азіргі ара сйерім, брыныдай Маыт емес, жошын ыпша! ыпша мені азір анды шопарым. Оны дрыс сілтей білсем, лі де болса талай Жнібек, Керейлерді басын домалата алам. Демек, шешім андай болуа тиісті? Екі жа менен бірдей жауап ктуде ой».