Заговоренный меч (на каз.яз.)

— Ой-дой!

скербасы кп ішінен кк ете тскен дауысты лаы шалып алса да, р доайбат жасаумен болды.

— ашан жауа атын ер, — деді ол сзін айталап, жан-жаына кз тастап. Кне, батыр болса шыып крші дегендей, скеріне тксие арап біраз трды. Біра бл жолы тірі жан ыбыр етпеген со, сзін айта жаластырды. — Ал сендер сайыпыран ерлер емессідер ме?! Тентек Жнібек пен аылынан адаса бастаан Керейді ат йрыына байлап, ал олара еріп, ханымызды асиетті Ордасынан безген жалааятарды ойдай маыратып, озыдай шулатып айдап келу — сендер шін тк емес.

— Сайыпыранды олдан келсе! — Бл — мана алаш н шыаран кісі еді. Жасы отыз бес-ырытардаы кк кз сары жігіт Орысбай болатын. — Шаруадан босай алсам жасы ой…

— Менде сылтауратар ешандай шаруа жо, біра… бл сапара инамасаыз… — Бл сзді айтан бетінде ылыш табасы бар, елулер шамасындаы крі жауынгер оыш деген еді. Бар мірін білайыр есігінде ткізген кедей тлегіт…

Сол-а екен, ккіл-скіл кбейіп кетті.

Шаруа жайы иын ой, жорытан ажып айтты…

— Мал бар, бала-шаа бар…

— Уаытты зіні тар боп транын крмеймісіз…

— Тотат, ше шуылда! скербасы аырып жіберді. — Брын соыс крмеп пе едідер? Жоры крмеп пе едідер? Сонда йде шаруам алды, атыным алды деп айсы айтушы еді?! лде ел шетінде шбырып кшіп жрген аз ана тобырдан орамысыдар? Атаа тартпай туан ше су жрек!

— Тасыр, — деді Орысбай иыын омданып, ала шыыырап. — рине, біліп, сезіп отырсыз, шаруа дегеніміз тілге тиек ана. Шынымды айтсам, мен жазысыздан-жазысыз з бауырларыма арсы ылыш ктеріп, адам алдында бір, дай алдында екі кнкар болым келмейді. Онсыз да тгілген ан аз емес. Дреже кем демесе, мен де ата мен анадан туан лмын. Ешкімні де басыбайлы лы емеспін. з еркім зімде. Бл жорыа бара алмаймын.

— инамаыз, мырза.

— Тасыр-ау, ел бетіне алай араймыз…

— Хан мен слтандар жанжалдасты деп екі ортада шаруа неге ырылуы керек…

— зара жауласуды анша ажеті бар…

Жрт дабырласып, дрлігісіп кетті.

— й, оыш, й, Такежан, й, Кйгенбай, — деді скербасы арашы халыты мына райын адаан со, білайырды басыбайлы тлегіттеріні атын арнайы атап. — Хан иемні бауырында скен кшік емеc пе едідер, дмін атамай, дайды мытандары алай?!

Топ ішінен біреуді кекілдеп клген даусы естілді. Біра тлегіттерді кбі не айтарын білмей тосылып алан еді, кп атынан оыш сз алды.

— Дм атайтындай, ешкімні хаысын жеген жан емен, — деді ол скербасыа тура арауа аймыандай, кзімен жер шып. — Біра хан бйырса ай жорыа болмасын барам. йткенмен, тасыр, сйреп осан тазы тлкі алмайды деуші еді, р ара кбейтсін демесеіз, ан тгуге ар-ожданым шыдамас.

— ше ез! Сендер жау тсірмек тгіл, здері олжаа кетерсідер! — деді кйіп кеткен скербасы булыа.

Бдан рі кш крсетуге Бахтияр слтан бара алмады. скер дені кшкен елмен тілектес екенін сезгендіктен не айтарын білмей трып алды.

Кешке арай р тараптан хабаршылар да жете бастады. Елегізіп отыран ел хан жарлыын уанышпен арсы алмапты. Тіпті, кейбір рулар хан ием бізді Жнібекке ермей, з арауында аланымыза неге шкіршілік айтпайды десіпті. Ал енді бірталайы игілікті іс шін хан лімге жмсаса да барар едік, біра б жолысы иянат, з бауырларымызбен соысуа аталарымызды аруаынан орамыз деген крінеді. Жарлыа мойын сынандар аз еді. Осыны нтижесінде білайыр жасаы ханны з ойлаанынан екі-ш есе кем боп шыты. Бл жиналан жртты зіні аншалы сенімді екені кмнды.

Аыры хан, стіне жан адамды кіргізбей, кз шырымын алмай, дм татпай а орданы ішінде бір кн, бір тн бойы ерсілі-арсылы сенделіп жрген де ойан. білайыр б жолы, шынтуайта келгенде ел тадырын хан мен слтандар емес, халыты зі шешетінін ты. азір Дшті ыпшаты алы барасы зінен опа шегіп, азаты жеке хандыын рамыз деген рулар жаына млдем шыып кеткеніне шек келтірмеді. Енді ол Жнібек пен Керейлерді ханды рмай транында басып алу шін жорыа аттану жайлы ойынан бас тартты. йтпеске шарасы да жо-ты. Жаралы арыстан сияты ызалы хан іші азандай айнаанмен кресуге дрмені жо, істі аырын ктіп, аысын адуа кшті.

Екінші блім

І

лы Шыысханны екінші баласы Жаатайды бесінші буыны Мхамед ханны шбересі, ататы Уайс ханнан туан, Моолстанны азіргі ханы Исан-Бы бгін те апалы еді.

Жайшылыта бір арааннан кілін ктеріп жіберетін Алмалыты жасыл тккен бау-башасы да, Алатауды блт онан аарлы биіктері де, кшеде ыз клкісіндей немі сыырлап аып жатан арытарды кміс сылдыры да, бгін ждеу жанын жбата алмаан.

Ол кездегі мол сулы Алтын Емел зенінен Жалайыр жігіттері жаз бойы м жуып, хана тарту етіп алып келген жарты апшы са алтын да, тіпті бны кілін ашпаан. Жігіттерді ыыласын аясыз тастаысы келмей, бесеуіне бірдей сол Алтын Емел бойынан райсысына бір тепе[34] басыбайлы жер берілсін деп бйры алан да з олымен иытарына зерлі шапан жауып, айтадан тргі блмесіне кіріп кеткен. райсысы бір тепе алтын жуатын жерге ие болып, кенет байып алан жігіттерді уанышты кетіп бара жатанын терезеден кріп, сл езу тартып, клген. Біра кенет айтадан абаы тйіле алан. Кешегі естіген хабары айтадан ойнына біреу суы жылан салып жібергендей бойын тітіркенте тскен.