Заговоренный меч (на каз.яз.)

Соы кезде Моолстан шекараларыны тыныштыы тым бзыла бастаан-ды. Осыдан бір апта брын жеткен хабара араанда, ашар, лжа алаларына ытайды кп скері шабуыл жасама трізді. йсін Аралы батырды жіберген шапыншысыны жеткізуі бойынша, шабуыла шыпа ытай скері тым кп крінеді. Егер хан таынан жрдем келмесе, ашар, ырыз сыпайлары за рыса ттеп бере алмайды депті жиені, ашар ханы Сетлі. Сондай-а ара Ертіс бойындаы Найман, Керейлерден де ары жатарындаы ойраттар аза жеріне аттанба болып жатыр деген хабар жеткен. Ойраттар жеіл жау емес, оны стіне олтыына су бркіп, оларды тыртып отыран таы да сол ытай богдахандары. ытай ытай болалы, осыдан мы жарым жыл брын ткен ошан патшалыы кезінде де Орта Азияа, ала берді осы кнгі Моолстан жеріне кз тігумен келген. Біра осы кнгі Орта Азия, Ауанстан, Кншыыс Дшті ыпша жне Иранны шыыс жаын жайлаан Жзші, йсін, Са, ыпша, Басмалы, йыр трізді кшпелі елдерді бірігуінен, соынан нді, Ауан, Иран халытарыны бас осуынан туан лы ауым ытайды ыпалына тспек тгіл, з ыпалын жргізген. Будда діні осы жердегі ошан патшалыынан ытай, Жапон, Кореяа тараан. Біра мырсадай аптап скен ытай халы сол кезді зінде-а з жеріне сыймай бара жатан со, богдахандары кне ытай абырасынан шыып, лсін-лсін жан-жатаы елге ауыз сала берген. сіресе, оларды кздегені Ккше теізге дейін осы кнгі Жетісу болан. Жерін ораан йсін, Дулат, Жалайыр, Басмалы,[37] йыр жрты мен ытай богдахандары арасында сан трлі рыс, ан тгіс айастар ткен ара Ертіс, лжа, ашар бойларында ытай скері талай жеілген… Демек, бдан олар саба алмаан, арапайым халыны лімін шыбын лімі рлы крмейтін ытай богдахандары кей кезде з шекарасынан тіп, Ккше теізге дейін жеткен. Біра айбынды, Са, ыпша атты скерлері оларды здеріні «ытай абырасына» айта уып тыан. Соан арамай міне, таы Моолстан жеріне шабуыл жасама. рине ытай шабуылы йреншікті ауру. Ол басынан рылып, тая жеп, бден ккі болан жылы трізді, анша кптігін мес ттып, оан-лоы крсеткенмен де, Жоар апасынан бері туге батылы бармайды. Жоар апасына келіп, шлдірлеп азан-азан болып жатандарында, бер жаынан біз де жетеміз… Кіле атты аза, сойыла арсы келе алмайтын ше жаяу ытай скерін айтадан з жеріне уып тыады. Бл олара да, бізге де йреншікті дет. Сондытан да блен асырдан бері ытай богдахандары бізді жерімізге е болмаса бір аласын трыза алмай келе жатан жо па? рине бны брі кші жетпегендіктен. йтпесе азаты аяйын деп отыран ытай богдахандары жо. асыра бата алмаан бралы, реген, сабала майлыаятар трізді, р байбаламымен орытпа. «лжа, ашара аттанамыз деп кні брын дабыл аып мазаны алма…»

«Расымен б жолы да олардікі р байбалам ба? Жо, б жолы р ор- ыту емес трізді… Моолстанны бір кшсіз, амсыз кезін дл басып отыр. Моолстанны шыыс жаын билейтін Моол хандары мен солтстік жаын бас- аратын Жаатай рпатарыны арасындаы зара алауыздыты аса бір атты шиеленіскен уаытында бас салма. Ел басаратын хандар арасында бірлік жо кезде, сырттаы жау деттегісінен анарлым ауіпті…»

йтсе де Исан-Быны тын ашырып тран бл жйт емес. Баса.

Аса Темір рпаы мен Жаатай лысыны хандары бабалары лгеннен бері жан аяспас ас. Бл асты сіресе Самарант таына бусейіт отыраннан кейін кшейе тскен. Кк Орда ханыны жрдемімен таа отыранын бусейіт тез мытан. Енді ол зін-зі бір лы сайыпыран патша санап, жан-жаына алабртып арай бастаан. Моолстан жеріне де кз жіберіп, бір-екі рет Тркістан лкесіні отстік жаына да бас сып крген, біра соыс ісіне шебер, Уайс пен Исан-Бы хан оны дегеніне бола оймаан. Бл жадай Самарант міршісін Жаатай рпаына тіпті шіктіре тскен.

Жаатай, Моол хандарымен кресетін бтен жолын таба алмаан бусейіт, аырында Уайс хан балаларын бірін-біріне айдап салма болан. Ол Иранда жрген Жныс слтанды шаыран. Кеше осы бусейіт Ордасынан Исан-Быа жасырын кісі келген. Осы пия адамны айтуына араанда, бусейіт Жныс слтана кп ол беріпті-міс. Жныс слтан кп кешікпей Яссы, Сауран, Сыана алаларынан бері арай Шу, Талас зендерін уалай отырып. Алмалыа аттанбашы-мыс.

Жайшылыта «ел шетіне жау тигелі жатыр» дейтін хабарлардан айылын да жимайтын Исан-Бы б жолы шошып алан. йтпеске амалы жо. Еліне сырттан келер жауды аупі бір блек те, з ішінен шыан жауды аупі басаша. Сырттан келер жауа жртыды арсы оюа, ран сап халыды біріктіруге болады. Ал з ішінен шыан жау, ол халыны жауы емес, таыны жауы. Мндайда «отаным, елім!» деп ран салу да иын. Жныс слтанны бусейіт скерімен Исан-Быа арсы шыуы, кесіні таы шін кресуі Жаатай рпатарын екіге блу еді. Ал жаланда йінен рт шыаннан асар жаманды жо. рт шыатыны таы белгілі.

Исан-Быны мазасын алан осы ойлар еді. Ол бгін мсаатты шінші аударылуына хан кеесін шаыран. Сол хан кеесі жиналанша жанын ояра жер таппады. Нкерлерін ертіп кне Алмалыа барды. Алтын Емелден келінген м алтынды уыстап біраз отырды. Біра кіл тманы бірде-бір селт етпеген. Тнан желімдей жан сезіміне жабысып алып тран да ойан. Жайшылыта алтын крсе рааттанып алатын кілі б жолы Исан-Быны шошыта берген. Бдан з басына тнген атерді аншалы ауіпті екенін тсінген.