Зборнік сцэнічных твораў

МІХАЛКА. Хоць яшчэ не сляпую, але старую.

ЯЗЭП. Што? як вы смеяце?

МІХАЛКА. Але! смею, бо маю мэтрыку панны Адэлі ў руках.

АДЭЛЯ. (йдзе уперад).Татачка, грубіян!

ЯЗЭП. Цяпер хоць на каленах прасі, дачкі не дам!

АДЭЛЯ. I я не пайду за такога.

ЯЗЭП. Падам цябе ў газеты. Усё жыццё будзеш старым мальцам!

МІХАЛКА (у дзверах). Вось напалохаў, што-ж вы мне зробіце, калі я газэт у рукі не бяру. Юлька! едзем!

ЗАСЛОНА.

МІКІТАЎ ЛАПАЦЬ М. КУДЗЕЛЬКА

Камедыя ў ІІ-х актах

Асобы:

ЯУМЕНЬ — селянін

ГРЫПІНА — яго жонка.

ЗОСЬКА — іх дачка 19 год.

ДАР’Я — іх суседка.

САУКА — яе сын, 22 г.

МІКІТА.

АКТ I.

(Двор — абапал хаты. За вуліцай садок).

З’ява I.

ДАР’Я (адна).

ДАР’Я. (З аўсом у прыполе кліча курэй). Ціп! ціп! ціп! Ціп! Дзе-ж яны падзеліся? Каб часам зноў не пайшлі нясціся ў суседаву крапіву. Вось бяда з курамі! Бадай іх каршун! Ціп! ціп! ціп! ціп! Кур! кур! кур! Не дарма, мусіць, людзі кажуць, што суседзі нешта ведаюць, што ў іх не свае куры нясуцца ў хаце, але чужыя прыходзяць нясціся.

З’ЯВА II.

ДАР’Я — ГРЫПІНА.

ГРЫПІНА. (Праз акно). Каб ты не ведала ні святых каляд, ні асенніх дзядоў, калі ў мяне чужыя куры нясуцца. Вось ты так праўда, то кожную раніну аўсом, ды ячменём прынаджваеш да сябе чужых курэй! Выдра ты. Пляткарка! Шкада святой серады, а то аблаяла-б як суку.

ДАР’Я. Суседачка! Я-ж на вас нічога дрэннага не кажу. Што ў вашай крапіве мае куры нясліся — гэта праўда, твой мужык Яўмень не дасць маніць... Але-ж я не кажу, што вы іх бралі!... Няхай мяне пярун заб’е, калі я дарэмна каго выдзіраю. А калі яйцы мае прападалі, мо' іх ела ваша сучка.

ГРЫПІНА. Сама ты сучка! Гадаўка! Цьфу! Гаварыць з табой не хачу! (Зачыняе акно).

З’ЯВА III.

ДАР’Я. (адна)

ДАР’Я. Не разумею чаго яна да мяне чэпіцца кожны дзень.

З’ЯВА IV.

ДАР’Я — САУКА.

САУКА. (Выходзіць з хаты). Мама! Навошта вам сварыцца з суседзямі?

ДАР’Я. Мой сынок! Ці-ж гэта я? Гэта-ж яна першая пачала.

САУКА. Яна пачынае, а вы ўзялі ды пайшлі-бы ў хату: што людзі скажуць, чуюць што-дзень сварку на нашым двары.

ДАР’Я. Гэтак, то гэтак... Але чаго-ж яна да мяне лезе заўсёды?

САУКА. Няўжо-ж не разумееце за што, ўсё за тое.

ДАР’Я. Што дачкі не хоча за цябе аддаць? Мы-ж сілком не бярэм... Чаго сварыцца... Захочаш жаніцца, дык такое дабро знойдзеш.

САУКА. Не кажыце гэтак, бо Зоська мяне ўсёй душою любіць і бацька згаджаецца; вось толькі маці ніяк...

ДАР'Я. I ліханька яе бяры... Але не дажджэ яна! Я ёй такую штуку падстрою, іакога вараб'я падпушчу, што яна сама прыдзе маёй ласкі прасіць. Вось пабачыш. Здохну я, калі ёй не аддзякую за яе сварку!... Лахта гэта! Як пачнецца раніца — і пачынае лахтаць языком, як траплом! Сутрымаеш язык, пачакай толькі! (Ідзе ў хату).

З’ЯВА V.

САУКА (адзін)

САУКА. (Знімаючы касу са сцяны). Эх, бяда з гэтымі старымі... Не тое, дык тое. Не за курыцу, дык за яйцы, а ўсё сварацца. Ніяк іх пагадзіць не можна. Не ведаю, што даў-бы, каб толькі яны жылі ў згодзе... Мо’ хутчэй Зоська была-б маёю. Гэтак я яе страшэнна кахаю... Дзе не йду, а усё аб ёй думаю. (Уздыхае).

З’ЯВА VI.

САУКА — ГРЫПІНА.

ГРЫПІНА. (Уваходзіць). Аб кім гэта, пане дабрадзею, думаеш?

САУКА. Ды вось думаю, як-бы сенажаці хутчэй касіць скончыць. А цяпер пайду ў садок цялятам травы выкашу.

ГРЫПІНА. Аб сенажаці думай сколькі сабе хочаш, а вось аб Зосьцы кінь думаць. Не раз казала і цяпер кажу, што яна табе не пара... За такога, як ты, я, яе не выдам; няхай лепш у дзеўках сядзіць... Што ў цябе ёсць? Зямлі кавалак, ды хата небам крытая!...

САУКА. Мне здаецца, цётачка, што лепш выйсці за беднага, калі яго кахаеш, чым за багатага, ды не любага...

ГРЫПІНА. Што з твайго кахання: спадніцу пашыеш, ці хлеб есці будзеш? Лепш Бога не грашы і людзей не смяшы, хлапец! Шукай сабе такую, які сам ды жаніся, а на Зоську не спадзявайся, бо нічога не будзе... Знайшоў каго пакахаць?! (Ідзе ў хату).

З’ЯВА VII.

САУКА. Ці я вінават, што яе кахаю... Мо'-б я і не хацеў кахаць, але сэрца. А што я беднейшы за яе... і тут не вінен... Няўжо ў свой час ім не прыходзілася кахацца і гэтак хварэць, як хварэю я, не... мусіць не..., бо каб ведалі яны, як гэта цяжка... Эх! Убогасць усяму віна. Але Зоська?! Яна шчыра кахае, не гледзячы, што я бедны... Бацька дакляруе нават дапамагчы чым колечы, а маці і гаварыць не хоча...

З’ЯВА VIII.

САУКА — ЗОСЬКА.

ЗОСЬКА. (Бягуны з вуліцы). Ой, вой! вой! вой! Савачка барані мяне... (Мікіта паказваецца з-за вугла і хаваецца).

САУКА. Што? Што такое?

ЗОСЬКА. Вой утамілася. Гэта-ж той дурань гнаўся за мною.

САУКА. Хто? Які дурань?

ЗОСЬКА. Які дурань! Адзін-жа ў нас дурань — Мікіта.

САУКА. (Смяецца). А бадай цябе! I ты яго спалохалася?

ЗОСЬКА. Заўсёды за мной гоніцца, кажа — кахаю цябе, жыць без цябе не магу.

САУКА. Ну, значыцца кахае...