Адваротны бок люстра

– Працуюць. Міхал насупіўся.

– Ты чаго? – здзівілася Бася.

– Неяк нядобра атрымліваецца: нікога няма, а я да цябе ў госці прыйшоў.

– Слухай, кінь ты гэтыя свае забабоны! – раззлавалася дзяўчынка. – Колькі можна? Мы ў ХХІ стагоддзі ўсё ж такі жывем.

– Добра, – пахмурна пагадзіўся юнак.

Набраўшы ў пошукавіку слова «матацыклы», Бася адчыніла некалькі старонак з аглядам тэхнічных магчымасцяў і коштаў матацыклаў розных вытворцаў. Пераглядзеўшы ўсё, што толькі было можна, Міхал сказаў:

– Трэ параіцца з панам Альбрыхтам.

– Твае грошы трымае ён? – спытала Бася.

– Не, я думаю, яны ў банку.

– А ты можаш зняць іх са свайго рахунку?

– Ну так, я ж паводле вашых законаў ужо паўналетні.

– Як? Ты ж толькі на год старэйшы за мяне! – усклікнула Бася.

– На два, – паправіў яе Міхал.

– Чакай, як такое можа быць?

– Глядзі, у мяне дзень нараджэння ў чэрвені, у цябе – у жніўні. Калі ты вярнулася сюды, табе толькі мела споўніцца шаснаццаць, то бок тыя паўгода, што ты была ў маім часе, ты страціла, а мне, наадварот, ужо споўнілася васямнаццаць, хаця ў XVI стагоддзі трэ было б чакаць яшчэ некалькі месяцаў, – патлумачыў юнак.

– Несправядліва! – нахмурылася Бася.

– Справядліва-справядліва, – ухмыльнуўся Міхал.

– Слухай, а табе ж трэ будзе здаць іспыты на правы, каб можна было ездзіць на матацыкле, – спахапілася дзяўчынка.

– А гэта доўга?

– Зараз даведаемся, – Бася задала чарговы пошук. – Здаецца, што тры месяцы.

– А можна хутчэй?

Пашукаўшы яшчэ крыху, дзяўчынка знайшла паскораныя курсы па кіраванні, на якія трэба было хадзіць толькі месяц і навучацца па індывідуальным плане.

– Ну вось, транспарт мы табе знайшлі, курсы знайшлі, засталося толькі пагаварыць з панам Альбрыхтам, – сказала Бася.

– Так, але пакуль, напэўна, не варта яго турбаваць. Мабыць, ён усё яшчэ займаецца Ключом.

* * *

У чарговы раз вяртаючыся дадому, Бася пачула ў сталовай размову бацькоў:

– Вось паглядзі, якія ўпрыгожанні людзі дарылі сваім жонкам. Вось гэта я разумею – каштоўнасці дык каштоўнасці. Ты толькі зірні, якія камяні, якая прыгажосць! – сказала матуля.

– Затое вось гэтыя: насілі колькі стагоддзяў кавалак шкла і радаваліся ўсёй сям’ёй, – запярэчыў ёй тата.

Зацікавіўшыся, што ж яны такое абмяркоўваюць, Бася зайшла ў сталовую і знайшла бацькоў за гарбатай. Яны гарталі кнігу пана Альбрыхта пра знакамітыя каштоўнасці, на якую дзяўчынка ўжо цалкам забылася.

– Прывітанне! Ну і што вы тут ужо знайшлі? – спытала дзяўчынка, прысоўваючы кнігу да сябе.

– Ды мама начыталася пра ўсялякія неверагодныя каштоўнасці, цяпер скардзіцца, што яна не мае годных упрыгожанняў, – сказаў тата. – А я ёй і кажу, што людзі ўстаўлялі ў каралі кавалак шкла і ніколькі не перажывалі.

Бася апусціла вочы на старонку кнігі і ўбачыла рэпрадукцыю партрэта маладой жанчыны з неверагодна прыгожымі каралямі на шыі. «Каралі, якія называюцца «Зорнае ззянне» перадаваліся з пакалення ў пакаленне на працягу мноства стагоддзяў і надта шанаваліся ў нямецкай сям’і фон Штэрн з Рэймса (Францыя), нягледзячы на тое што ў аправу з дыяментаў у цэнтральнае месца быў устаўлены кабашон з горнага крышталю», – прачытала дзяўчынка невялікі артыкул побач з малюнкам.

– Бывае ж, – заўважыла яна і тут жа, спахапіўшыся, перачытала артыкул яшчэ раз.

Кабашон з горнага крышталю. На працягу мноства стагоддзяў. Надта шанавалася. Ну зразумела!

– Ранішняя Венера! – выдыхнула Бася.

– Што? – у адзін голас перапыталі тата і матуля. Дзяўчынка разгублена паглядзела на іх і сказала:

– Мне трэба да пана Альбрыхта.

– Навошта?

– Трэ вярнуць яму кнігу, – знайшла падставу дзяўчынка.

– А гэта не можа пачакаць да заўтра? – з сумневам у голасе спытала матуля.

– Не, матулечка, я і так ужо даўно абяцала яму прынесці кнігу назад. – Бася зазбіралася. – Я хутка.

Схапіўшы кнігу, яна ўжо памчала была да ўваходных дзвярэй, але вярнулася ў сталовую і, расцалаваўшы бацькоў, прамармытала:

«Дзякуй!», – пакінуўшы тых у яшчэ большым здзіўленні.

– Нешта не падабаецца мне, што яна зачасціла ў краму да гэтага пана Альбрыхта, – паскардзіўся тата матулі.

– Ды ну! Ты бачыў яго пляменніка? – спытала тая. – Калі памятаеш, дык ён працуе ў дзядзькі. Таму нічога дзіўнага.

Тым часам Бася ўжо бегла на Сціклю, на хаду вымаючы з кішэні тэлефон і набіраючы нумар Міхала.

– Міхал, я знайшла! – крыкнула дзяўчынка, калі ён узяў слухаўку.

– Што знайшла?

– Ранішнюю Венеру.

– Якую Вене… Не можа быць! – усклікнуў юнак. – Дзе?

– У кніжцы пана Альбрыхта. Я зараз бягу да яго.

– Чакай, я таксама зараз буду, – сказаў Міхал і выключыў тэлефон.

Да крамы дзяўчынка прыйшла раней за юнака. Пагрукаўшы ў дзверы кабінета пана Альбрыхта, Бася, не чакаючы адказу, тузанула ручку і, уварваўшыся ўнутр, выбухнула старому, які сядзеў за пісьмовым сталом:

– Я знайшла Ранішнюю Венеру!

– Гэта замест «добры вечар»? – непарушна спытаў пан Альбрыхт, зверху акуляраў пазіраючы на задыханую Басю.

– Добры вечар, пан Альбрыхт! Я знайшла Ранішнюю Венеру! – паўтарыла яна.

– Няўжо? Але як? Дзе?

– У вашай кніжцы. – Бася раскрыла «Гісторыю знакамітых каштоўнасцяў» і, крыху пагартаўшы старонкі, адшукала патрэбную. – Вось!