Адваротны бок люстра

– Не, ты не зразумела. Ён меў на ўвазе, што ў будучыні, не зараз. Пакуль мы з табою навучаемся, а вось потым будзьма яму дапамагаць. Абое, – падкрэсліў ён.

– Ну-ну. Я зразумела: вы з панам Альбрыхтам пра ўсё дамовіліся, а пра мяне нават не падумалі, – працягвала сваё абражаная Бася.

– Ну што ты такое кажаш? Ні пра што мы з панам Альбрыхтам не дамаўляліся. Да таго ж як гэта пра цябе не падумалі? А хто тады адчыніў люстра? Не я ж – ты! Так што няма чаго глупства ўсялякае выдумляць!

Увесь наступны месяц Бася не бачылася ні з панам Альбрыхтам, ні з Міхалам. Калі першы ўвогуле не адказваў на званкі (дзяўчынка вырашыла, што стары наўмысна ігнаруе яе і не бярэ слухаўку), дык да другога ёй хаця б часам выпадала датэлефанавацца ў перапынках паміж яго ўніверсітэтам, дадатковымі заняткамі з бабулькамі-блізнятамі і курсамі па кіраванні. Міхал так захапіўся матацыклам, што Бася нават пашкадавала, што сама яму гэта і параіла. Яе цешыла толькі тое, што праз месяц курсы скончацца, але юнак мог захапіцца яшчэ нечым. Некалькі разоў яна прыходзіла да яго дамоў ды, не застаўшы сябра, спрабавала вартаваць яго каля пад’езда, кожны раз безвынікова.

Нарэшце, калі Міхал перастаў нават адказваць на званкі, а ўсё часцей быў недасягальным, Бася западозрыла нядобрае і, прыгадаўшы размову з юнаком, калі бачыла яго мінулым разам, зразумела, што гэтае нядобрае звязана з панам Альбрыхтам і люстрамі, а значыцца, і з пераходам у мінуўшчыну за Ранішняй Венерай. Шчыра зрабіўшы ў суботу вечарам урокі на наступны тыдзень, каб не пакідаць іх на адзіны паўнавартасны выхадны дзень, дзяўчынка паспрабавала яшчэ раз набраць нумар Міхала, але, калі званок стаўся беспаспяховым, яна рашуча накіравалася ў краму да старога.

Калі яна прыйшла, прадавец павесіў шыльдачку «Зачынена» і ўжо збіраўся замыкаць невялікую крамку.

– Я да пана Альбрыхта! – хутка сказала яму дзяўчынка.

Прадавец моўчкі прапусціў Басю ўнутр. Калі яна пагрукала ў дзверы кабінета, ніхто не адгукнуўся, але дзверы не былі зачыненыя. У кабінеце нікога не было, затое з-пад парцьеры, што аддзяляла круглы пакой з люстрамі, прабіваўся праменьчык святла. Бася падкралася да парцьеры і ціхенька адвесіла яе.

У пакоі насупраць аднаго з люстраў у напружанай позе стаяў Міхал і цяжка соп, а ў некалькіх кроках ад яго, з не меней сур’ёзным выглядам, – пан Альбрыхт. Па люстры, якое спрабаваў адчыніць Міхал, прабягалі ледзь заўважныя, невыразныя цені.

Прытуліўшыся да сцяны і склаўшы на грудзях рукі, Бася спытала:

– Дапамагчы?

Міхал і пан Альбрыхт здрыгануліся ад нечаканасці і, павярнуўшыся, без разумення ўтаропіліся ў яе.

– Баська, ты як тут апынулася? – здзівіўся юнак.

– Зайшла праз дзверы.

– Мадэмуазэль, ці вас не вучылі грукаць перад тым, як урывацца ў пакой? – незадаволена прамовіў стары.

– Я грукала. Толькі мне ніхто не адказаў, – растлумачыла Бася. Пан Альбрыхт нахмурыўся.

– А чым гэта вы тут займаецеся? – спытала дзяўчынка, падыходзячы да люстра, якое дарэмна спрабаваў адчыніць Міхал.

Раптам па люстраной роўнядзі прабегла яркая іскра, Басіна адлюстраванне паступова пачало растварацца ў ценях, што плавалі па шкле і з кожным імгненнем рабіліся ўсё выразней. Дзяўчынка радасна азірнулася на Міхала, які з зайздрасцю паглядаў на пераўтварэнне люстраной роўнядзі.

– Адчыняецца! – з захапленнем прашаптала яна.

– Ну, хопіць на сёння, – раптам сказаў пан Альбрыхт. – Міхал, выключайце святло, хадземце ў кабінет.

– Але, пан Альбрыхт, я ж амаль адчыніла люстра! – запярэчыла яму Бася.

Стары ўзяў яе за плечы і падштурхнуў да выхаду з круглага пакоя.

– Ну чаму? У меня ж амаль атрымалася! – упарцілася дзяўчынка.

– Таму што гэта можа стацца вялікай рызыкай, мадэмуазэль Барбара.

– Што значыць рызыкай? А хіба мінулы раз не быў рызыкай?

– Мінулым разам усё было інакш.

– Ну вядома, як жа! – буркліва працягнула Бася. – Вы ж праз гэтае люстра збіраецеся забраць Венеру?

– Так, – кіўнуў Міхал. – Але пакуль ніхто нікуды не збіраецца. Я проста трэніраваўся адчыняць яго.

– І ты гэта, зразумела ж, з лёгкасцю здолеў! – кпліва заўважыла дзяўчынка.

Міхал пакрыўся чырванню.

– Ніхто яшчэ не здолеў адчыніць люстра з першага разу! – строга прамовіў пан Альбрыхт.

– Я здолела, – не ўтаймоўвалася Бася.

– Гэта абсалютна нічога не значыць. Калі я быў вашага ўзросту, мадэмуазэль, сваё першае люстра я адчыніў зусім не з першага разу. А ў Міхала я бачу вялікі патэнцыял. Да таго ж, калі вы памятаеце, люстра, што вы набылі ў мяне ўлетку, мне адчыняцца не жадала, хаця я займаюся імі ўсё сваё жыццё. Не трэба думаць, што адчыненне залежыць толькі ад чалавека.

– Так, гэта залежыць яшчэ ад месца, часу і фазы месяца, я памятаю, – сказала дзяўчынка.

– Яшчэ ад размяшчэння планет, – дадаў Міхал.

– Так, але гэтага не заўсёды дастаткова. Адчыненне залежыць яшчэ і ад структуры самога люстра, з часам можна навучыцца падладкоўвацца амаль пад кожную – справа ўмення, – звярнуўся стары да засмучанага юнака.

– Добра, а ў які час вядзе тое люстра? – спытала Бася.

– У момант, калі ўсё будзе падрыхтавана да пераходу, там надыдзе сярэдзіна чэрвеня адна тысяча дзевяцьсот чатырнаццатага года.