Alkimyogar

— Bu yerga turli xil odamlar yig’ilishgan va ular har turli tangrilarga sig’inishadi. O’zim yolg’iz Ollohga sajda qilaman va Uning nomi bilan qasam ichaman: sahroni boz zabt etish uchun ilkimdagi borki imkonimni ishga solaman. Endi har qaysingiz o’z tangringizga sajda qilib, har qanday vaziyatda ham menga bo’ysunishga so’z beringiz. Sahroda sarkashlik qilish — halokatdir.

Past ohangdagi tovushlarning g’ala-g’ovuri ko’tarildi — bu o’z tangrilariga iltijo etayotganlarning tovushi edi. Santyago Iso Masih nomiga qasamyod qildi. Angliyalik sukut saqladi. Bu jarayon qasam ichishga ketadigan vaqtdan biroz cho’zildi — odamlar samodan himoya va xayrixohlik tilashardi.

Shundan so’ng burg’uning cho’ziq tovushi eshitildi va odamlar egarga minishdi. Santyago bilan angliyalik ham o’zlari sotib olishgan tuyalarga bir amallab minib olishdi. Bo’zbola yonidagi yo’ldoshi tuyasiga kitob joylangan og’ir jomadonlarni rosa yuklaganini ko’rib, jonivorga ichi achidi.

— Ammo, aslida, hech qanaqa tasodifning o’zi yo’q, — go’yo allaqachongi gurungni davom ettirgan bo’lib dedi angliyalik. — Mening bu yerga kelishimning sababi, bir oshnam shunday arab haqida eshitgan ekan, u arab…

Biroq uning so’zlarini harakatga kelgan karvon shovqini yutib yubordi. Shunday esa-da Santyago angliyalikning muddaosini juda yaxshi bilardi: voqealarni bir-biriga bog’lab turadigan sirli zanjir bo’ladi. Ayni shu vosita uni qo’ychivonlikka boshladi, bir tushni ikki marta ko’rgani, Afrika qirg’oqlariga yaqin joyga borgani-yu bu shaharchada podshohni uchratgani, tovlamachiga duchor bo’lgani, billur sotadigan do’konga yollangani… hammasi shundan.

“O’z Yo’lingdan qancha uzoq ketsang, u hayotingni shu qadar izchil belgilaydi”, — o’yladi bo’zbola.

Karvon sharqqa yo’l tortdi. Sahar palla yo’lga chiqilar, quyosh chosh tepaga kelganda dam olish uchun to’xtalar, jazirama issiq biroz tushgach, yana yo’lda davom etilardi. Santyago angliyalik bilan kam gaplashdi — muhojir boshini kitobdan deyarli uzmasdi.

Bo’zbola churq etmay ko’p sonli yo’ldoshlarini kuzatib borardi. Endi ular safar arafasidagi safardoshlariga o’xshamasdi. O’shanda yugur-yugur avjiga mingan: baqiriq-chaqiriq, bola yig’isi va otlarning kishnashi, savdogaru tuyakashlarning hovliqqan, hayajonli ovozlariga qorishib ketgandi. Bu yerda, sahroda esa jimjitlikni doimiy shamolning hushtagi-yu ulovlar tuyog’i ostidagi qumning g’ijirlashigina buzardi. Hatto tuyakashlar ham sukut saqlashardi.

— Men bu qumliklardan ko’p o’tganman, — dedi bir oqshom tuyakashlardan kimdir boshqasiga. — Biroq sahro shunaqangi ulug’ va shunaqangi tilsimki, bexosdan o’zingni qum zarrasiday g’arib his eta boshlaysan. Qumning zarrasi esa gungu kar.

Santyago, sahroda birinchi marta bo’layotgan esa-da, tuyakashning nima haqda gapirayotganini tushundi. Uning o’zi ham, dengizga yoki olovga, soatlab bir so’z aytmasdan, hech nimani o’ylamasdan, xayolan bu unsurlarning mislsiz qudratiga tamom asir bo’lganday, termilib o’tira olardi.

“Men qo’ydan saboq oldim, billurdan saboq oldim, — o’yladi u. — Endi meni sahro o’qitadi. Sahro, meningcha, eng ko’hnasi, sahro — men oldin ko’rganlarim orasida eng donishmandi”.

Shamol esa bu yerda bir nafas ham tin olmas va Santyago Tarifdagi minorada turib uning kuchini qanday his etganini esladi. Andalusiya yaylovlarida o’t va suv izlab izg’igan qo’ylarining junini yengil hilpiratib to’zdiradigan mana shu shamol bo’lishi kerak.

“Endi ular meniki emas, — o’yladi u ortiq g’am chekmay. — Meni unutishgan hamdir, ehtimol, yangi cho’ponga o’rganib qolishgandir. Bo’lganicha bo’lar. Qo’ylar, xuddi u yerdan bu yerga ko’chib-kezib yuradigan odamlarday, ayriliq ham bir zarurat ekanini bilishadi.”

Shu payt uning yodiga movutchining qizi tushdi — harqalay, u er qilib ketgan bo’lsa kerak. Kimga chiqqan ekan? Makkabodroq sotuvchiga tekkanmikan? Yoki kitob o’qishni biladigan va g’aroyib sarguzashtlar aytib beradigan cho’ponga tegdimikan — Santyagodan boshqa ham bor bundaylar. Shunday bo’lganiga negadir ishonchi komilligi bo’zbolaga kuchli ta’sir o’tkazdi: ehtimol, u Umum Tilini egallagan va endi dunyodagi barchaning buguni va o’tmishini bilar? “Ko’ngil sezishi” — bu qobiliyatni uning onasi shunday atagan edi. Endi u tushunardi, bu — jamiki odamlarning taqdirlari o’zaro bog’langan bani bashar tiriklik oqimiga shiddat bilan ruhan cho’mish. Zero, bizga hammasini bilmoq imkoni inoyat etilgan, shu bois ham hammasi allaqachon yozib qo’yilgan

— Maktub, — deb yubordi bo’zbola, billur sotuvchini eslab.