Alkimyogar

Biroq bu olatasir uni qiziqtirmasdi. Qancha odamlar kelib ketmadi, voha ham, sahro ham o’sha-o’sha — mangu va bir zayl. Bu qumlarga shohlarning ham, gadolarning ham qadam bosganini u ko’rgan, garchi shamolning kuchidan o’z shaklini o’zgartirib tursa-da, qumlar ham aslidagiday — Alkimyogar bolaligida qanday ko’rgan bo’lsa o’shanday. Shunday esa-da, zangori osmon va sariq qumni ko’raverib zerikkan har qanday sayyohning ko’ziga xurmo daraxtining yashil shox-barglari ko’ringanda ko’ngilga inadigan sevinch hozir uning ham yuragiga ko’chdi.

“Ehtimol, tangri sahroni yaratganda, odam daraxtlarga kulib, xursand bo’lib qarasin degandir”, — o’yladi u.

Keyin u nigohini aniq narsalarga qaratishga chog’landi. U bilardi — buni belgilar unga ayon etgandi — ayni shu karvon bilan o’zining pinhona bilimlarining bir qismini ulashishi lozim bo’lgan odam kelayotganini. Garchi Alkimyogar bu odam bilan tanish bo’lmasa-da, sinchkov nazari bilan olomonning ichidan uni tanib olishiga ishonchi komil edi va u o’zining o’tmishdoshidan kam emasligiga umidlanardi.

“Tushunolmayman, nima uchun bilgan narsalarimning hammasini unga sirli tarzda ma’lum qilishim kerak, — o’yladi u. — Buni aslida sir deyish ham qiyin, zotan, Tangri o’zining sirlarini jamiki mavjudotga bemalol oshkor etadi”.

Alkimyogar buning bitta izohini topdi: avloddan avlodga o’tkazish lozim bo’lgan narsa — bu Sof Hayot hosilasidirki, uni so’zlarda yoki rasmlarda tasvirlab bo’lmaydi. Odamlar esa, so’zlar va rasmlarga berilib ketib, oxir-oqibat Umum Tilini unutishga moyil bo’lishadi.

Karvon bilan kelganlarni darhol mahalliy qabila boshliqlariga olib kirishadi. Santyago o’z ko’zlariga ishonmadi: voha deganlari, tarix kitoblarida yozilganday, ikki-uchta xurmo daraxtiyu quduqdangina iborat emas, balki ayrim ispan qishloqlaridan ko’ra xiyla katta joy ekan. Quduqlarning o’zi bu yerda uch yuz chog’li, xurmo daraxtlari — besh mingtacha, ularning orasida esa turli rangdagi son-sanoqsiz chodirlar bor.

— “Ming bir kecha”, — dedi angliyalik, u Alkimyogar bilan uchrashishni toqatsizlanib kutayotgandi.

Shu zumdayoq ularni otlarga, tuyalar va odamlarga qiziqsinib qarayotgan bola-baqralar qo’rg’alashdi. Erkaklar yo’lovchilardan sahroda janglarni ko’rdinglarmi, deb so’rashsa, ayollar savdogarlardan qanday matolar, taqinchoqlar olib kelishganini bilishga oshiqardi. Sahroning o’lik sukunati endi tushdagiday tuyular — g’ala-g’ovur avj olgan, kulgi, qiyqiriqlar quloqqa chalinar, go’yo yo’lovchilar sahroda jonsiz-tansiz arvohlarday yurishgan bo’lsa, endi tag’in etli, suyakli odamlarga aylanishganday. Ular mamnun va xushbaxt edilar.

Sarbon Santyagoga vohaning hech qachon tayin bir egasi bo’lmaganini, chunki bu yerda ayollar va bolalargina qo’nim topishganini tushuntirdi. Ular biror-bir tarafning yonini olishmas, jangchilar esa sahro qumlarida jang qilishar, vohani chekinganda jon saqlaydigan pana joy, deb bilishardi.

Sarbon yo’lovchilarni qiyinchiliksiz yig’ib, qabilalar o’rtasidagi janglar tugaguncha karvon vohada qolishini e’lon qildi. Yo’lovchilar, urf-udumga ko’ra, qo’noq olishga hozir mahalliy kishilarning chodirlaridan joy topishadi, dedi u. Shundan so’ng Sarbon quroli borlar qurollarini topshirishini so’radi. Oqshomlari karvonni qo’riqlaganlar ham bundan chetda qolmadi.

— Urushning qoidasi shunday, — tushuntirdi u. — Voha askar yoki jangchilarni qabul qila olmaydi.

Angliyalik cho’ntagidan xromlangan to’pponchani chiqarib, qurol yig’uvchiga berganda Santyago juda hayron qoldi.

— To’pponchaning senga nima keragi bor? — so’radi bo’zbola.

— Odamlarga ishonishga ko’nikish uchun, — dedi angliyalik, uning kayfiyati chog’ edi, chunki uzoq yo’l bosib izlayotganini yaqin-orada topishiga ishonardi.

Santyago esa qidirayotgan xazinasini o’ylardi. Orzusiga yetishishga yaqin qolgani sayin yo’lida qiyinchiliklar tobora ortib borayotir. Podshoh Malkisidqning “boshlovchilarga omad yor bo’ladi”, degan hikmati ham amal qilmay qo’ydi, najot faqat, uning tushunishicha, o’z yo’lini qidirayotgan insonning qat’iyati va jasurligiga bog’liq. Shu bois, u shoshilishi befoydaligini bilar, sabr-toqatidan voz kecholmas, aksincha bo’lganda, Tangrining uning yo’liga qo’ygan belgi-alomatlarini payqamay o’tib ketishi mumkin edi.

“Tangri hammasini joy-joyiga qo’ygan”, takrorladi u ichida, bu fikrdan ajablanib. Hanuzgacha unga bu belgilar, ocharchilik yoki tashnalik, sevgi azobi yoki mehnat kabi, olamning bir bo’lagiday tuyulardi. Tangrining u bilan muloqotga kirishadigani, undan nimani istayotganini bildiradigani shu til ekani uning xayoliga kelmasdi.

“Shoshilma, — dedi u o’ziga. — Tuyakashning gapi gap: ovqat mahali ovqatingni yegin, vaqt-soati yetganda — yo’lga chiq”.

Vohaga yetib kelishgach, birinchi kun yo’lovchilar, angliyalik ham, uyqudan to’yib oldi. Santyagoni o’zi tengi besh nafar bola bilan bir chodirga joylashtirishdi. Ularning bari mahalliy bolalar edi, shu bois ular katta shaharlardagi hayotni so’rab bilishga qiziqishardi.