ANTOLOGIO

la soldati asaltas la punisota soldato, frapas lu per stangi, stoni, nodoza

bastoni omnaloke ube li povas atingar lu til kande il expiras. Recente

anke il ipsa per lanco frakasis la kapo di tala kondamnito. Malgre ico il

ne mem palpebragis, kande on forduktis ilu. La centuriestro restis por

facar aranji koncerne la puniso.

Aurelius regardis il. Per tote altra, familiara voco il parolis a lu :

- Qua esas ica soldato ?

- Eminenco – respondis la centuriestro -, il esas mea maxim bona viro –

pose il adjuntis : il esis. Il partoprenis kurajoze tilfine la kombati kontre

la Quadi. Aurelius facis gesto di regreto. Pose il levis la shultri. Ico esis

la impero. La centuriestro turnis la dorso, ireskis. Lore la imperiestro

signifis per la manuo revokante la rezolvo.

- Dicez reprochi a lu – il dicis. – Parolez kun lu, komprenigez, ke ico esis

neyusta ed altrafoye ico ne eventez. Ma ne sufrigez lu. Lasez lu libera.

Kande la centuriestro departis. Aurelius klozis lua okuli. Il havis kapturno

pro la tristeso e nauzeo.

- Quale me mentios a la genitori ? – il pensis. – Ho ve ! quante malacha

esas la vivo. Nu, egale. Omno pasos, omnon li oblivios.

247

Dum ke il tale hezitadis meze di la chambrego, yunulo proximeskis ad il–

pala yunulo razita, qua til nun sidis en la angulo. Ita esis Commodus, ilua

seniora filiulo. Aurelius recente tenis lu apud su, por iniciar lu en la

sekretaji di la guvernado. La tenua labiin di la yunulo kontraktigis rideto.

Ilua patro multa yari ante lore en Panonia, an la rivero Garam nemediate

por lu notis sua majestoza, afabla pensi pri la filantropeso e la

indulgemeso. Nun maligna joyo titilis e pruritis lua pektoro, nome il

kaptas che mentio ica asketa stoikulo havanta bronzea barbo, ica

netolereble perfekta mi-deo.

- Ica viron do vu mem ne punisas ? – il questionis.

- No – dicis Aurelius, ankore en extazo di la meditado, mem ne apertante

lua okuli. – Ica stulta bruto esas senkulpa, nam il esas tala, quala lu esas.

Anke la viktimo esas senkulpa, la kompatindulo. O ka tu kredas, ke on

povas reparar eroro per facar altra eroro ? – Nun il apertis lua okuli.

Krude, koldatone il durigis :

- Se me finigus la vivo di ca desfortunoza bubo, ilqua fine nur efektigis

lua devo, me facus eroro mem plu granda kam la lua, nam per ico me

negus la principo di la stato en olua fundamento, me shanceligus la fido

di la cetera soldati qui obedias la imperi, me divenus kunlaboranto,

komplico di ta subversanti, qui per sentenci, importacita de Oriento, per

idiota rakonti transplantacita de Egiptia, atakas la ordino, raciono, latina

beleso ed esforcas omnamaniere por ke hike vice lumo regnez tenebro e

kaoso ; vice sajuli judiciez nulsavanti ed sordiduli. Terorinda diin ni

travivas, ho filio mea. La mondo krakadas che la artiki. Ni devas salvar

ica mondo, ica granda e bela mondo, olqua tra tanta yarcenti brilis per

lua saji, oratori, poeti, e nun rulas a la tenebro. Forteson ni bezonas,

forteson. La forteson ni prenas, de-ube ico posiblesas : de la naturo.

Anke ica gardisto esas blinda forteso di la naturo. Il esas instinte kruela

kontre singlu qua rezistas a lu : sur la bataliagro kontre la Quadi, hike en

ca lando kontre la perturbanti dil ordino, volante destruktar to quon ni

konstruktis. Or il agis brutale e nesaje. Ma quanta bonajin til nun il facis

per ta sovajeso e quanta bonajin il facos ankore en futuro, kande il

asaltos samamaniere sovaje la kriminanti, furtisti, mortigeri, la Indiana

gimnosofisti, qui esas enemiki di ni omna. Ka tu vidis quale il iris

renkontre a la morto sen apertar la boko ? Ka tu vidis quale il esas

riskema ? Ka tu vidis lua streta fronto, lua ostoza palmi, lua stulta

pechonigra okuli ? Ka tu do kredas, ke il efektigas servo po ita kelka

mizeroza salariale recevita sesterci, e ne po ita terorinda plezuro, por

ke il agez furioze e tramplez, ke il kruele vangofrapez la kaptiti, lacerez

lia oreli sangoza, por ke il kruele tormentez segunvole omni ti qui – hodie

pro co, morge pro altra motivo – onu prenas e prenos kom pekanta kontre

la sociordino ? Advere ico esas lua salario . Certe il havas cerebracho.

‘Itaque’ il esas tante fidinda. Ma anke la Babilonani, Persiani, Greki –

248

mem la delikata Greki – utiligis tala foli por lia propra skopi en l’interesto

di ula imaginita bonego, ed icon agis senecepte omna populi, omna

epoki, omna imperii, omna republiki. Pro quo tu frunsadas la nazo ? Ka

tu repugnesas pro co ? Me mem plu repugnesas, filio mea. Ni, qui

pensadas e sentas, deturnas ni de tala kozi. Ma, regretinde, ni bezonas

ico. La quieteson e sekureson, venanta de ico, ni omni aceptas e juas.

Do ni ne darfas desestimar ico. Lo esus hipokriteso, desnobla hipokriteso

oriental. Ni povas esar pura nur dum ke ni ludas per la pensi. Quik, kande

ni tushas la vivo, ni divenas plena de abomininda kontredico di la vivo, e