ANTOLOGIO

reverso di lia vesti metala insigni, olqui reprezentis la Stahlhelm, la

kasko di trancheo. La tota urbo aspektis festal. Esis tre brilanta suno –

ita bela suno di Frankonia qua pozas orea e violea kolori sur la anciena

petri -, e Nürnberg, sub olua longa flagi, semblis esar tote rubandizita.

Dum ke on audis la bruisego di sonora avertili dil vehili, la automobili

apertis paseyo a su. On vidis ibe generali, ostentante lia pektori plakizita

per kruci, e surhavante alte lia kaski, ube brilis la agli e la pinti. Pokope,

la nombro de militisti kreskis. Omnaloke Feldgrau-i, surhavante nigra e

blanka rubandi. Meze dil stranja baroka muzikisti e dil rurani pitoreska,

la oficiri promenante vidigis, kun lia superba posturo en uniformo, lia

korekteso segunregula e monoklizita. On vidis anke pasar, irante a la

ralio, rezervani di la fanfar-orkestri militistal, kaskizita per la Stahlhelm

o kuafita per la mikra boneto reda e nigra ek metalo emaliizita.

(…) Balde aparis kamioni ornita per brancharo e kargita per soldati. Li

difuzis tra la urbo, de quarteri a quarteri, klamado soldatal, rauka kanti,

asalto-klami. Oficiri posturis sur la sidilo, e lo esis impresanta vidar

qualamaniere, de supre ad infre, li regardis la libera civitani di la

Germana Republiko.

Tamen, la grupi duris arivar. La cirkumaji di la fervoyala staciono havis

obskura koloro pro la granda nombro de kurioza homi deziranta vidar la

spektaklo ; bezonesis « Schupo »-i surkavale por truizar ica hom-amasi,

ube la sekreta societi di la revancho pasis ye la sono dil milit-marcho

Friedrich e dil Wacht am Rhein. E plusa muziki, e plusa pavonumanta

generali ; e studenti rozea, verda, blua, botizita til la glutei, perfekte

gantizita til surhavar protektanta mansheti e brandisanta lia rapieri.

Fine, mili e mili de homi, e lia paroki e lia pastori, qui irigis li al kirki.

La kloshi sonis. Procesiono fine organizesis. Me esis insinuata en la turbo.

(…) Unesme, me vidis doktori vestizita per redingoti e surhavanta

« Zylindern », qui cirkondis la uniformiziti e qui portis la flageti. Pose

venis plura kamioni florizita, qui advokis la turbo ed a qui la turbo

respondis. Senfina sequantaro de societi venis dope, intermixita per

rezervani en kostumo feldgrau e per universitatani anakronismal. Pose

251

venis, kom groteska spektaklo, ulaspeca bataliono de anciena oficiri

altaranga havanta dika labio-barbi e ronda ventri, vestizita civile e

surhavanta kasqueti, ilqui, kun severa mieno, portis lia parapluvi quaze

armi – omni, yes ! E li marchis kadence, per klakigar lia suoli e movar

kamaleonatra okuli. Nulu ridis. Kontree.

La gapanti, en du rangi, markizis la kadenco per klamar, ye singla

duesma pazo : Zwei, per lia tota forteso. La tramveturi esis haltinta sur

la tota longeso dil grandega e vasta Koenigstrasse. La voyajanti agitis lia

chapeli. An la fenestri, on aplaudis od onu ondizis longa banderoli. Omna

muziki pleesis kune, ye omna cent pazi. Lo esis tumulto di kavalkado.

Lor la paso dal generali, onu salutis, e li ipsa regardis kolde, militistale,

ita vivanta hegi quin li semblante revuis.

Lore aparis la standardi. La standardi dil Kaiser, brodita per la W

imperiestral, ed olti dil fashisti, ornita per kranii, e la blanka standardi

havanta nigra hokokruci, e la standardidi la Stahlhelm kravatizita per

krepo, ed altra standardi quin me ne konocis e nula de li havis la kolori

di la Republiko. Kande la turbo vidis ica emblemi aparar, lu audigis

senfina ovacioni. Iti qui defilis respondis ad oli per gestadar. E la raitri

kantis. La yunaro marchis en lia pazi, pendis su an la rideli dil kamioni.

On jetis propagandofolii. La muziki varmigis la hom-amasi. Le Zwei

sonegis, en aboyi di qui nulo povas transmisar l’impreso facita da li. E la

homini, agitante lia naztuki, regardis ico, dum havar extazanta mieni ;

e la olduli, havanta lakrimifanta okuli pro l’emoco, klamis « Hoch ! » per

voco ruptosona ; dum sukusar lia barbi. »

Noti:

1. Gröfaz : Ico esas kurtigo, quale oli prizesis dum la 30ma e 40ma yari

dil pasinta yarcento, por :“Grösster Feldherr aller Zeiten“ (Maxim granda

chefo militistal di omna tempi). Ica titulo grantesis lore da Generalo

Wilhelm Keitel ad Adolfus Hitler pro lua rapidega vinko en la west-

Europana landi dum 1940. Pose ol uzesis ironioze dal Germana generali

lor la tempo dil desvinki di Hitler-Germania. Ol uzesas ankore tempope

nia-epoke kun humuroza intenco.

2. Werther : Famoza romano dal granda autoro Germana Goethe (1771)

« Die Leiden des jungen Werthers » (La sufri dil yunulo Werther). En ica

romano Goethe deskriptas idiliatra ruro e rurani.

3. Sedantag : La 2ma di septembro 1870. Ico esis la dio dil decidigiva

vinko dal Prusiana trupi en la Franca urbo Sedan kontre la armei di

Napoléon III. Pose ica dio celebresis kom mi-oficala festodio nacional en

Germania.

252

Segun libro « Ce que j’ai vu à Berlin » da Henri Béraud (1926).