ANTOLOGIO

preparita da Anglia e, fine, anke da Francia kontre Germania) la Angli

restis neaktiva.

La kombati komencis rapide an la westala fronto, mem ante la

militodeklaro, nam la Germana generali opinionis ke rapida desvinko di

Francia esis necesa por povar negociar oportuna paco. Ma pro ke la

frontieri di Francia esis bone protektata, li mustis invadar Belgia, malgre

la neutresokontrato garantianta la sekureso di ta lando. Lore, la skopo

vizata dal Angli e Franci esis atingata, la Angla populo esis tante

indignigita ke Anglia senfriste povis deklarar milito a Germania.

266

La Germani subite koncieskis ke lia vera adverso esis Anglia e ke la milito

an du fronti, kun potenta adversi, havis granda chanci perdesar. Li

povabus savar lo, longatempe antee, ma pro, supozeble, rasista motivi

li kredis ke lia fratala populo Germanal, la Angli, nulatempe facus ulo

mala kontre li, kontre ke la Franci esante «welsche»-i povis esar nur

perfida, ruzoza ed hipokrita atakanti. Li tante plu persuadesis pri co, pro

ke la simpla Angla populani havis tre amikala sentimenti e relati a la

Germani, e la Angla guvernanti profitis ca fakto por blindigar la Germani.

Esis quika odio-explozo kontre Britania en Germania, lor ica

militodeklaro, ed on salutis su en la stradi per klami quale :»maledikata

esez Anglia!» e Germana autoro Ernst Lissauer redaktis poemo tatempe

famoza, titulizita «Hassgesang auf England» (Odiokanto pri Anglia) ube

dicesis ke la Germani ne grantis importo a la Rusi ed a la Franci:»Lin ni

ne amas, lin ni ne odias.»«Ni havas nur un enemiko: Anglia!». Plu tarde

Germana generalo agnoskis dum la milito: «Francia esas la espado di

Anglia en Europa».

Ico esis, ya, justa, ma pro quo la Germani ne volis apertar la okuli antee?

E, pro quo li ne aceptabis la tre oportuna propozi quin Anglia facis a li

ye la frua komenco dil XXma yarcento? Certe, lo esis neyusta e nejusta,

pos la unesma mondomilito, volar imputar a la nura Germani la

responsiveso pri la militexplozo. Ma pro la akra militarismo di la

direktanta kasto, pro la sempra ataki kontre Francia en kazo di

problemo, olqui koaktis Francia refujar en streta federuro kun Anglia, li

tre faciligis la intrigi di Britania kontre lia lando. On povas nur dicar ke

esis du granda responsivi, ye egala nivelo, nome Anglia e Germania, ed

anke lastatempe adjuntesis Francia. Ma Francia esis nur duesmaranga

figuranto kompare a la potenta imperii Rusia e Britania, kontre ke la

Germani kredis, o volis absolute kredar, dum tro longa tempo, ke ol esis

la precipua aktoro.

(Ek Kuriero Internaciona n°3/2013)

HISTORIO DI KÖNIGSBERG

da GERFRIED HORST

Pos lua retroveno di Palestina, la ordeno di la Germana kavalieri,

havanta kom origino la frataro quan la krucmilitanti fondabis en la Santa

Lando, esis serchanta nova misiono. En la yaro 1226, la princo Polona,

Konrad de Masovia, advokis ca ordeno por helpar lu Kristanigar la Prusiani

267

pagana (etno parenta ad olta di la Lituaniani). Kom respondo, la granda

mastro dil dicita ordeno, Hermann von Salza, transferigis a la ordeno da

imperiestro Frederikus II e da papo Gregorius IX la suvereneso super la

teritorio di Prusia. La Prusiani esis konquestata, ma nule nihiligata; ti qui

aceptis baptesar restis sur lia sulo, la nobeli konservis lia rangi social. Li

intermixis kun la koloniisti enmigrinta de Germania. La Prusiana linguo

pluduris existar. Dum 1561, la Luterista katekismo imprimesis por li en

Prusiana idiomo, olqua komplete desaparis erste ye la komenco dil

XVIIIma yarcento. Ma esis vorti Prusiana qui mantenesis en la dialekto

parolata en est-Prusia, di qua la pronunco explikesas probable per la

anciena linguo aborijena; esas familio-nomi tipale Prusiana, ed esis olim

Prusiana nomi di urbi e vilaji, di fluvii e di loki qui desaparis erste en

1945.

Königsberg (Rejomonto) fondesis en 1255 e nomizita segun rejo Ottokar

II di Bohemia qua partoprenis la krucmilito kontre la Prusiani. Ica urbo

konsistis ek quar parti: la kastelo dil ordeno, la urbo «Kneiphof» sur

l’insulo formacita per la fluvio Pregel (ico esas la loko ube jacas la

katedralo, di qua la konstrukto komencis en 1333) la «Altstadt» (ancien

urbo) e Löbenicht. Singla urbo havis lua institucuri, lua merkato, lua

kirko e lua propra fortifikuri. L’ensemblo, tamen, quik de la debuto

nomesis Königsberg. La tri urbi unionesis sub un unika administro erste

en 1724, olqua esis la yaro dil nasko, interne di lua muri, di Immanuel

Kant. La blazono di Königsberg kompozesas per la blazoni dil tri unionita

urbi, kronizita per la aglo Prusiana.

La Granda Mastro havis lua rezideyo en la kastelo di Marienburg, est-

Prusia. Ol esis la maxim granda fortreso dil Mezepoko e tote

konstruktesis per briki.Ye la 15ma di julio 1410, la Germana kavalieri

desvinkis lor la batalio di Tannenberg (la Poloni nomizas ol la batalio di