ANTOLOGIO

desvinko di Iena en 1806; Friedrich- Wilhelm III, rejo havanta hezitema

mento e febla volo, vokis adibe barono de Stein por reformar la

institucuri di Prusia; italoke, rejino Luise ensuflis elua kurajo heroal ad

elua patrio. Ye la 12ma di junio 1812, Napoléon pasis kelka dii en

Königsberg por, pose, duktar la Grand Armeo kontre Rusia. Pos la

katastrofo frapinta ca armeo, general Yorck de Wartenburg, komandanta

la kontingento Prusiana dil Grand Armeo, de lua propra inicio, signatis

kun la Rusa reprezentanti (generalo Diebitsch, kolonelo de Clausewitz e

komto Dohna, qui, fakte, esis omna Germani) la «konvenciono di

Tauroggen». Ye la 8ma di januaro 1813, il aparis kun lua armeo-korpo en

Königsberg, proklamis su kom guberniestro generala di est-Prusia e

kunvokis la dieto di la provinco, olqua promulgis ye la 7ma di februaro

1813 la lego koncernanta l’organizo di la «Landwehr» (rezervarmeo

teritorial). Rejo Friedrich- Wilhelm III ne havis altra selektebleso; il

mustis aprobar la agi dal generalo. Ye la 20ma di marto 1813, il publikigis

la voko «A mea populo», konkluzis federo kun caro Alexandros I-ma e

deklaris milito a Francia. Komencita en Königsberg, la Liberigo-milito ne

finis ante l’iro dal trupi Germana e Rusa en Paris, ye la 31ma di marto

1814 e la batalio di Waterloo ye la 18ma di junio 1815.

En est-Prusia naskis anke konocata mulieri. Käthe Kollwitz (1867-1945)

esis piktisto e skultisto havanta tendency pacifista e sociala. La Hebrea

filozofino politikal Hannah Arendt (1906-1975), filiino di genitori havanta

origino en Königsberg, edukesis en ita urbo quik de la evo tri yari. Agnes

Miegel (1879-1964), poetino, nomizita «matro di est- Prusia», esis multe

plu dextrana e plebeyala kam Hannah Arendt. Multa de lua poeziaji

tradukesis a la Rusa; la Rusi qui nun habitas ica regiono veneracas elu.

Komtino Marion Doenhoff (1909-2002), decendantino di anciena familio

aristokrata Prusiana, organizis dum 1992 la restauro dil statuo di

Immanuel Kant avan la konstrukturo dil universitato di Königsberg.

Dum la nokti de la 26ma til 27ma e de la 29ma til la 30ma di agosto 1944,

270

Königsberg destruktesis dal avionaro Britanian (Royal Air Force). Testo

dil bombardi, Michael Wieck, qua evis lore 16 yari, skribas en lua libro

Atesto pri la desaparo di Königsberg – persono konsiderata kom «simil a

Hebreo» raportas: «Du ataki avional kun entote plu kam 800 pezoza

bombardavioni Britaniana nihiligis definitive to quo esabis konstruktata

ed elaborata penoze dum la sucedo dil yarcenti. La anciena e

veneracinda urbo havanta beleso super omna komparo chanjesis a maro

di flami ed a agro di ruinaji.»Plu kam kinamil habitanti di Königsberg

brulesis, 200.000 perdis lia domi, l’universitato, la meza urbo

mezepokal, la katedralo, la kastelo, kulturala trezori nereparebla esis

perdita por sempre.

En 1939, Königsberg havis 380.000 habitanti. Kande evidenteskis, dum

l’autuno 1944, ke l’armeo sovietal proximeskis, la nazista autoritatozi

interdiktis ad omni fugar. Erste cirkum la fino dil monato januaro 1945,

kande la urbo ja cernesis dal Red Armeo, Gauleiter Koch permisis a la

civila habitantaro abandonar Königsberg; il ipsa fugis kom l’unesmo. La

Germani sucesis riestablisar la komuniki kun l’avan-portuo di Pillau , de-

ube omnaspeca bateli evakuis plura dekamili de refujanti, tale

efektigante vera prodaji. La restinta trupi Germana defensis la ruinaji di

Königsberg kontre l’armeo sovietal til la kapitulaco sen kondicioni di ca

urbo, ye la 9ma di aprilo 1945. Lor la konfero di Potsdam , dum julio

1945, Truman e Churchill deklaris aprobar la deziro di Stalin atribuar a

Soviet Uniono Königsberg e lua kontigua teritorio. De la 120.000 civili

Germana, qui, ye ca dato, esis ankore en ta urbo, preske 100.000 mortis

pro agi di violentaji, pro hungro e maladeso, dum la tri sequanta yari. La

mikranombra posvivanti deportesis en 1948 a west-Germania.

Ye la 3ma di junio 1946 mortis Mikhail Ivanovich Kalinin, prezidanto

ofical di Soviet Uniono, en la realeso il esis lakeo di Stalin. Eventis ke on

serchis precize lore Rusa nomo por la chefurbo di est-Prusia, konquestita

dum la preirinta yaro. Un monato plu tarde, ye la 4ma di julio 1946,

dekreto signatita da Stalin donis a Königsberg la nomo Kaliningrad, ed a

la parto di est-Prusia sub administrantaro sovietal la nomo

«Kaliningradskaia oblast» [teritorio di Kaliningrad]. Depos 1959, la

giganta statuo di Kalinin stacas avan la precipua fervoyo-staciono di ca

urbo. Ma ne nur la urbo nomizesas segun il: lo esas anke la kazo dil placo

sur qua erektesas lua monumento e di la strado departante de ol.

La Germana habitantaro di ca urbo e regiono remplasigesis da Sovietana

civitani veninta de omna loki di Soviet Uniono. Til 1991, la toteso di ca

teritorio esis militistal areo interdiktata, a qua nek la westana vizitanti

nek mem la civitani Sovietana di altra regioni darfis acesar. Depos la